Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Rikkers-Oosterkamp over de steeds langer wordende aanrijtijden van ambulances

Antwoord van Minister Agema (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 18 maart
2025)

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht op RTL.nl van 21 februari 2025, waarin duidelijk wordt
dat ambulances steeds vaker te laat zijn en dat in sommige dorpen de streeftijd van
15 minuten vrijwel nooit wordt gehaald?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat elke minuut telt in noodsituaties en dat het onacceptabel is
dat mensen in bepaalde dorpen stelselmatig langer moeten wachten op een ambulance?

Antwoord 2

Ik kan me voorstellen dat mensen zich op basis van dit soort nieuwsberichten zorgen
maken of de ambulance op tijd komt als zij een noodgeval hebben. Zeker wanneer je
op een minder snel te bereiken plek woont.

Regionale Ambulancevoorzieningen (hierna: RAV’s) doen hun uiterste best om zoveel
mogelijk mensen binnen 15 minuten te bereiken. Dit doen ze door ambulances zo strategisch
mogelijk te positioneren, juist in dunbevolkt gebied. Dit wordt continu geregisseerd
door de meldkamers ambulancezorg met behulp van slimme software. Echter, de vraag
naar ambulancezorg kan op sommige piekmomenten zo hoog zijn dat het niet altijd mogelijk
is om overal binnen 15 minuten responstijd aanwezig te zijn. In sommige gevallen heeft
de ambulance meer dan de gewenste 15 minuten responstijd nodig. In het antwoord op
vraag 10 licht ik toe dat voor de hoogste spoed een speciale aanpak is.

Op grond van de Regeling ambulancezorgvoorzieningen is de RAV verplicht jaarlijks
de prestaties in relatie tot de streefwaarde te analyseren en in overleg met de zorgverzekeraars
aantoonbare maatregelen te nemen wanneer bepaalde gebieden tekort schieten.

Ik ga daarom in gesprek met Zorgverzekeraars Nederland en Ambulancezorg Nederland
met de vraag welke verbetermaatregelen inmiddels genomen zijn, en nog genomen kunnen
worden, om te lange responstijden in dunbevolkte landelijke gebieden, zoals grensregio’s,
te voorkomen. Inwoners die buiten de stad wonen moeten zich geen zorgen maken of de
ambulance wel op tijd komt. Dit gaat me zeer aan het hart.

Daarnaast wordt dit jaar de Wet ambulancezorgvoorzieningen geëvalueerd, waarbij onderzocht
wordt of de wet in de praktijk doeltreffend is in het borgen van kwaliteit en continuïteit
van ambulancezorg. Ik wil daarbij de situatie in dunbevolkte gebieden, zoals grensregio’s,
expliciet betrekken. Ik verwacht dat deze evaluatie eind dit jaar wordt afgerond.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de 15-minutennorm alleen op regionaal niveau wordt gemeten en
niet per gemeente of dorpskern?

Antwoord 3

Ja. De norm voor aanrijtijden zoals deze in de Regeling ambulancevoorzieningen is
opgenomen, is op het niveau van de veiligheidsregio.2 Ook de capaciteit die de ambulancedienst wettelijk krijgt toebedeeld wordt in opdracht
van VWS door het RIVM op het niveau van de veiligheidsregio berekend. Overigens beschikken
RAV’s wel over de responstijden op postcodeniveau, om daarmee de regionale cijfers
te laten berekenen door het RIVM. De ambulancesector publiceert de regionale gemiddelden
van de responstijden jaarlijks in het Sectorkompas Ambulancezorg.3 Ook wordt van alle regio’s de tijd gepubliceerd waarbinnen 95% van de spoedinzetten
(A1) wordt gehaald. Dat is in veel regio’s tussen 15 en 17 minuten.

Vraag 4

Bent u bereid om, in lijn met de door de Kamer unaniem aangenomen motie van onder
andere de leden van de BBB-fractie over transparantie rondom aanrijtijden van ambulances,
alsnog per gemeente transparantie te bieden over de werkelijke aanrijtijden?4

Antwoord 4

Ik heb begrip voor deze wens. Ik heb echter geen vrije beschikking over deze informatie.
De data zijn van de individuele RAV’s en er is geen regeling die hen verplicht deze
beschikbaar te stellen. Met andere woorden: zij dienen akkoord te gaan om hun data
te gebruiken.5 In navolging van de motie van het lid Rikkers-Oosterkamp c.s.6 ben ik hierover in gesprek gegaan met Ambulancezorg Nederland. In mijn antwoord op
vraag 5 ga ik hier verder op in.

Vraag 5

Kunt u de Kamer informeren over de voortgang van de gesprekken die u, in de beantwoording
van eerdere Kamervragen, aangaf te gaan voeren met Ambulancezorg Nederland over meer
transparantie over de aanrijtijden per gemeente?7

Antwoord 5

In de gesprekken die met Ambulancezorg Nederland zijn gevoerd was er begrip voor de
wens voor transparantie op gemeenteniveau, maar werd er tegelijkertijd op gewezen dat de wettelijke streefnorm voor responstijden
gericht is op verantwoording op het niveau van de veiligheidsregio. Dat is ook het niveau op basis waarvan zij capaciteit toebedeeld krijgen. Het transparant
maken van aanrijtijden op gemeenteniveau sluit daar niet op aan.

Ik heb Ambulancezorg Nederland formeel verzocht om vanaf 2026 (d.w.z. rapportagejaar
2025) jaarlijks transparantie te verschaffen over de responstijden van de ambulance
op gemeenteniveau en waar mogelijk op gemeentekern(dorps) niveau.8 Hiermee beschouw ik de motie als afgedaan. Ik benadruk daarbij wel dat ik het belangrijk
vind om de prestaties van de RAV’s te (blijven) beoordelen op het niveau van de veiligheidsregio.

Vraag 6

Kunt u aangeven of en hoe de urgentie-indeling die in oktober 2024 is ingevoerd, daadwerkelijk
heeft bijgedragen aan snellere aanrijtijden voor levensbedreigende situaties?

Antwoord 6

De evaluatie van de vernieuwde urgentie-indeling is nog gaande en wordt in juli 2025
afgerond. Op basis van de uitkomsten van de evaluatie zal ik bepalen of we ook in
de wet- en regelgeving aanpassingen doen aan de normen die nu gelden. Ik zal uw Kamer
daar uiteraard zo snel mogelijk over informeren.

Vraag 7

Zijn er naast Tienhoven en Ameide aan de Lek nog andere dorpen of kernen waar de aanrijtijden
structureel onder de norm presteren? Zo ja, welke?

Antwoord 7

Ik beschik niet over deze gegevens. Cijfers op postcodeniveau worden wel geregistreerd
door de RAV, maar hierover wordt niet gerapporteerd. De spreiding en beschikbaarheid
van de RAV’s is in de Regeling ambulancezorgvoorzieningen vastgesteld op het niveau
van de veiligheidsregio.

Vraag 8

Hoe kijkt u naar een structurele oplossing, zoals extra ambulanceposten in regio’s
waar de norm vaak niet gehaald wordt?

Antwoord 8

Het aantal (statische) ambulanceposten is niet als enige relevant voor de tijdigheid
van ambulances. Ambulances zijn constant onderweg en keren niet steeds terug naar
hun standplaats voordat zij opnieuw ingezet worden. Het komt in de praktijk regelmatig
voor dat een rijdende ambulance, die bijvoorbeeld net een inzet heeft gehad, alweer
wordt opgeroepen voor een volgende inzet. Ook kan een ambulance ten behoeve van de
regionale dekking in een bepaald gebied gepositioneerd worden (bijvoorbeeld bij een
belangrijk kruispunt), maar niet per se bij een standplaats. De meldkamer ambulancezorg
ziet precies waar de ambulances rijden of staan en maakt op basis daarvan een keuze
welke ambulance het beste kan worden ingezet. Als alle ambulances binnen een regio
bezet zijn, worden beschikbare ambulances uit buur-regio’s zodanig gepositioneerd,
dat de bereikbaarheid weer zo optimaal mogelijk is. Dit proces vindt dag en nacht
plaats.

Het is in het licht van personeelsschaarste niet realistisch om een overcapaciteit
van posten na te streven en ambulances bij te kopen die weinig ritten krijgen en bemand
moeten worden met gespecialiseerde verpleegkundigen die we op andere plekken hard
nodig hebben, zoals op de SEH of de IC.

Wat ik belangrijk vind, is dat ambulances beschikbaar zijn wanneer elke minuut telt.
Ambulancezorg Nederland geeft op basis van hun actuele bevindingen aan dat de ambulance
in deze situaties ruim op tijd komt (zie ook het antwoord op vraag 10).

Vraag 9

Welke alternatieven, zoals de inzet van traumahelikopters of inzet voor ambulance-taken
door brandweereenheden (zoals in Baarle-Nassau nu gebeurt), worden overwogen om de
aanrijtijden in deze gebieden te verbeteren?

Antwoord 9

Ambulancezorg Nederland (AZN) heeft mij laten weten dat er inderdaad alternatieven
worden ingezet. Naast de vernieuwde urgentie-indeling wordt ook ingezet op zorgdifferentiatie
tussen laag-, midden- en hoogcomplexe zorg. AZN is betrokken bij HartslagNu, waarmee
first responders (politie, brandweer en burgerhulpverleners) direct door de meldkamer
ambulancezorg worden gealarmeerd om hulp te verlenen bij een reanimatie. En er is
een nauwe samenwerking met de acute zorgpartners, zodat patiënten met een acute maar
niet levensbedreigende zorgvraag middels zorgcoördinatie de juiste zorg, op de juiste
plek en van de juiste zorgverlener krijgen. Op die manier blijven de ambulances beter
beschikbaar voor spoedsituaties.

Vraag 10

Deelt u de mening dat inwoners recht hebben op een snelle en adequate hulpverlening,
ongeacht of ze in een stad of op het platteland wonen? Zo ja, hoe gaat u ervoor zorgen
dat mensen in kleinere kernen niet langer het kind van de rekening zijn?

Antwoord 10

Ja. De organisatie van acute zorg moet zo zijn dat er een dusdanige inspanning wordt
geleverd dat iedereen ervan op aan kan dat zij op zorg kunnen rekenen wanneer daar
met spoed behoefte aan is. Zoals gezegd in het antwoord op vraag 2, ga ik daarom het
gesprek aan met Ambulancezorg Nederland en de zorgverzekeraars.

Graag wil ik wel een nuancering maken op het algemene beeld dat nu kan ontstaan. De
cijfers in het RTL-artikel gaan over alle situaties waarbij de ambulance met zwaailicht en sirene uitrukt (de zogenaamde A1-urgentie).
Dit is een grote en diverse groep van spoedsituaties. Het kan gaan om mensen, voor
wie elke minuut er één teveel is. Denk aan een hartstilstand. Maar in deze groep gaat
het ook om gevallen die minder tijdkritisch zijn. De situaties waarover gerapporteerd
wordt in het kader van de 15-minuten norm, zijn dus niet overal even spoedeisend.

Om beter te kunnen sturen op spoed, wordt sinds oktober vorig jaar in alle meldkamers
ambulancezorg gewerkt met een categorie voor hoogste spoed, waarbij elke minuut telt
voor de overlevingskans of kwaliteit van leven van de patiënt. Dit wordt de A0-urgentie
genoemd en gaat om ongeveer 3% van alle spoedritten. Denk aan situaties waarin een
reanimatie vereist is, waarin sprake is van verstikkingen of mogelijke fatale bloedingen.
Wat wel en niet in deze categorie valt, is medisch onderbouwd. De ambulance rukt in
deze situaties uit met de hoogst mogelijke spoed vanaf de post. Wanneer er andere
ambulances dichterbij zijn, worden zij van hun rit afgehaald en direct naar deze noodsituatie
geleid. Oók ambulances van buur-regio’s. Op de meldkamer ambulancezorg werken professionals
die instructies en advies geven voordat de ambulance ter plaatse is. Bij een reanimatie
(A0-urgentie) geldt daarnaast dat de ambulancezorgprofessional op de meldkamer (naast
de ambulance-eenheid) ook de zogeheten «first responders» alarmeert (politie, brandweer
en burgerhulpverleners). Burgerhulpverleners in de omgeving krijgen in het geval van
een reanimatie-inzet direct alarm via HartslagNu. Zo startte burgerhulpverleners in
2024 ruim 79% van alle reanimaties, zo blijkt uit gegevens van HartslagNu.

De definitieve evaluatie van de hierboven omschreven «vernieuwde urgentie-indeling»
verschijnt in juli. Ambulancezorg Nederland geeft op basis van tussentijdse bevindingen
aan dat de norm gehaald wordt voor de A0-inzetten, en dat wanneer elke minuut telt,
de ambulance ook echt snel ter plaatse is. Momenteel wordt het onderscheid tussen
A0 en A1 niet gemaakt in de jaarlijkse verantwoording over de 15-minutennorm. Na het
verschijnen van de evaluatie zal ik bepalen of we ook in de wet- en regelgeving aanpassingen
doen aan de normen die nu gelden. Ik zal uw Kamer daar uiteraard over op de hoogte
houden.

Daarnaast wordt dit jaar de Wet ambulancezorgvoorzieningen geëvalueerd, waarbij onderzocht
wordt of de wet in de praktijk doeltreffend is in het borgen van kwaliteit en continuïteit
van ambulancezorg. Ik wil daarbij de situatie in dunbevolkte gebieden, zoals grensregio’s,
expliciet betrekken. Ik verwacht dat deze evaluatie eind dit jaar wordt afgerond.