Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kostic over het overtreden van het verbod op het doden van aal met een zoutbad

Antwoord van Staatssecretaris Rummenie (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur)
(ontvangen 19 februari 2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025,
nr. 1271.

Vraag 1

Kent u de uitzending van 7 januari 2025 van het televisieprogramma «Urk!», waarin
te zien is hoe levende palingen zonder bedwelming worden blootgesteld aan een zoutbad
om te worden ontslijmd en gedood?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u ermee bekend dat de Kamer al in 2011 een motie heeft aangenomen waarmee de
regering wordt verzocht om met een verbod op het doden van paling middels een zoutbad
te komen (Kamerstuk 32 658, nr. 14)?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Bent u bekend met de regeling die naar aanleiding van deze motie is opgesteld en ingevoerd
waardoor het verplicht is om aal voorafgaand aan het doden te bedwelmen?2

Antwoord 3

Ja.

Vraag 4

Erkent u dat het zoutbad resulteert «in een langdurige doodsstrijd voor de aal, die
het dier veel pijn en stress oplevert», zoals is vastgesteld in de regeling? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 4

Ja. Ik verwijs u naar bladzijde 16 van de nota van toelichting bij het besluit van
6 april 2018, houdende wijziging van het Besluit diergeneeskundigen en het Besluit
houders van dieren in verband met diverse wijzigingen op het gebied van dierenwelzijn
(Stb. 2018, 146).

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat de praktijk, zoals te zien is op de videobeelden, in overtreding
is met de wet die voorschrijft dat palingen verplicht moeten worden bedwelmd voor
de slacht?

Antwoord 5

Laat ik voorop stellen dat ik vind dat iedereen dieren met respect moet behandelen
ongeacht de setting waarin dit plaatsvindt.

Het klopt dat alle palingen die in een bedrijfsmatige setting worden gedood bedwelmd
moeten worden voor de slacht (artikel 5.11, eerste lid, van het Besluit houders van
dieren), volgens een daartoe voorgeschreven methode (artikelen 5.10 en 5.11 van de
Regeling houders van dieren). Om hieraan te kunnen voldoen moeten deze bedrijven beschikken
over een specifiek bedwelmingsapparaat.

Deze verplichting is niet van toepassing wanneer het doden plaatsvindt door de eigenaar
voor particulier huishoudelijk gebruik (artikel 5.10 van het Besluit houders van dieren).
In de aangehaalde videobeelden is hiervan sprake. Er is dus geen sprake van een overtreding
van artikel 5.11, eerste lid, van het Besluit houders van dieren. Dat neemt niet weg
dat het blootstellen van palingen aan een zoutbad onmiskenbaar veel pijn en stress
oplevert bij deze dieren. Dit kan gezien worden als dierenmishandeling en is daarmee
in overtreding van artikel 2.1, eerste lid, van de Wet Dieren.

Vraag 6

Heeft u gezien dat in de uitzending wordt gesteld dat deze vorm van doding wekelijks
plaatsvindt in Urk?

Antwoord 6

Ja.

Vraag 7

Hoe verklaart u dat deze illegale praktijken nog steeds wekelijks voorkomen?

Antwoord 7

Of dit wekelijks plaatsvindt kan ik niet zeggen. Maar klaarblijkelijk gebeurt dit
helaas wel. Mogelijk gaat men ervan uit dat voor particulier huishoudelijk gebruik
veel geoorloofd is, omdat in dat geval bedwelmen voor doden niet verplicht is. Dat
is ten onrechte, omdat dierenmishandeling verboden is. In het geval dierenmishandeling
wordt geconstateerd door de NVWA zal er worden opgetreden.

Vraag 8

Kunt u duidelijk maken dat deze wetsovertreding, met ernstig dierenleed als gevolg,
niet wordt gedoogd en dat er zal worden opgetreden als mensen dit verbod overtreden?

Antwoord 8

Indien, in bedrijfsmatig verband, paling zonder te bedwelmen geslacht wordt is dit
een overtreding van artikel 5.11, eerste lid, van het Besluit houders van dieren.
Hier wordt nadrukkelijk op gehandhaafd. De NVWA voert hiervoor inspecties uit op het
bedwelmen van de paling voorafgaand aan de slacht met het oog op productie. Indien
paling voor eigen consumptie wordt gedood dan is de toepassing van een bedwelmingsapparaat
niet verplicht. Wel geldt dan nog altijd het verbod op dierenmishandeling. In het
geval dierenmishandeling wordt geconstateerd door de NVWA zal er worden opgetreden.
Dit betekent dat er een proces verbaal wordt opgemaakt. Uiteindelijk oordeelt een
rechter of het om dierenmishandeling gaat.

Vraag 9

Bent u voornemens om de regels te handhaven en een einde te maken aan het gebruik
van de zoutbadmethode bij palingen zonder bedwelming in Urk (en daarbuiten)? Zo ja,
wanneer en op welke wijze zal er worden gehandhaafd? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Zie vraag 8.

Vraag 10

Wat is uw reactie op de brief van dierenbeschermingsorganisaties Compassion in World
Farming Nederland, Dierenbescherming, Wakker Dier, Dierencoalitie en Vissenbescherming
met het verzoek om per direct een einde te maken aan dit palingleed in Urk?3

Antwoord 10

Ik heb de brief van deze dierenbeschermingsorganisaties ontvangen. De brief zal ik
na beantwoording van deze Kamervragen en in lijn hiermee beantwoorden.

Vraag 11

Kunt u bevestigen dat de controles op bedwelming bij bedrijven waar palingen worden
geslacht na een onderbreking van drie jaar in 2024 weer zijn opgepakt?

Antwoord 11

Dat kan ik bevestigen. In 2024 heeft de NVWA 13 bedrijven gecontroleerd op het verbod
op onbedwelmd slachten van paling. In één geval heeft dit geleid tot het opmaken van
een proces verbaal voor een overtreding van de Regeling houders van dieren t.a.v.
het verbod op onbedwelmd slachten van paling. Ook in 2025 en daarna zullen inspecties
door de NVWA plaatsvinden.

Vraag 12

Kunt u aangeven hoeveel bedrijven er sinds die onderbreking zijn gecontroleerd, hoeveel
bedrijven daarvan effectief bedwelmden en hoeveel bedrijven niet bedwelmden?

Antwoord 12

Zie vraag 11.

Vraag 13

Hoeveel bedrijven zullen door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) of
andere handhavende instanties in 2025 worden gecontroleerd op effectieve bedwelming
van palingen voor de slacht?

Antwoord 13

De controles uit 2024 worden binnenkort door de NVWA geëvalueerd. Op basis van de
evaluatie worden de controles voor 2025 ingepland. Het hiervoor beschikbare budget
is daarbij ongewijzigd ten opzichte van 2024.

Vraag 14

Welke sancties staan op het overtreden van het verbod van het niet of niet effectief
bedwelmen van aal voorafgaand aan de slacht?

Antwoord 14

Op dit moment is overtreding strafrechtelijk handhaafbaar en wordt bij een geconstateerde
overtreding een officiële waarschuwing of een proces verbaal opgemaakt. Daarnaast
kan er een bestuurlijke maatregel, zoals een last onder dwangsom, worden opgelegd.

Vraag 15

Herkent u de signalen dat het Nederlandse verbod door enkele palingkwekers wordt omzeild
door de dieren niet in Nederland te slachten, maar naar andere landen zoals België
te transporteren, waar ze vervolgens onverdoofd worden geslacht? Hoeveel levende palingen
worden per jaar naar het buitenland getransporteerd? Hoeveel naar België?

Antwoord 15

Paling die naar een erkend levensmiddelenbedrijf wordt getransporteerd voor de productie
van levensmiddelen in een andere lidstaat hoeft niet gemeld te worden in het volgsysteem
TRACES. Het is dus niet bekend hoeveel paling naar het buitenland wordt getransporteerd
voor de slacht.

Paling die naar een aquacultuur bedrijf gaat, of wordt vrijgelaten, in een andere
lidstaat moet wel worden gemeld in TRACES. Sinds augustus 2021 heeft de NVWA in totaal
206 TRACES meldingen verwerkt voor zendingen die naar Frankrijk, Spanje, Polen en
Duitsland zijn gegaan. Er zijn geen meldingen voor transport naar België in TRACES
geregistreerd.

Vraag 16

Kunt u deze vragen één voor één en binnen de daarvoor gestelde termijn beantwoorden?

Antwoord 16

Vanwege de benodigde afstemming heeft de beantwoording van de vragen meer tijd nodig
gehad dan de gestelde termijn. Daarvan heb ik u al op de hoogte gesteld.