Verslag commissie Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven : Verslag over het burgerinitiatief ‘Afscheid van fossiel’

Nr. 7
VERSLAG OVER HET BURGERINITIATIEF «AFSCHEID VAN FOSSIEL»

Vastgesteld 6 februari 2025

Inleiding

Dit verslag bevat de beoordeling van de commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven
(hierna: de commissie) van de ontvankelijkheid van het burgerinitiatief «Afscheid
van fossiel». Achtereenvolgens wordt ingegaan op het burgerinitiatief, de ontvankelijkheid,
het oordeel van de commissie en tot slot het voorstel van de commissie aan de Kamer.
Het voorstel van het burgerinitiatief is bijgevoegd.

Het burgerinitiatief

Het burgerinitiatief «Afscheid van fossiel» is op 10 december 2024 aangeboden aan
de commissie. De initiatiefnemers zijn Agnes de Rooij, Kim van Eekelen, Koen Jonker
en Paul van den Berg.

Met het burgerinitiatief roepen de indieners en steunbetuigers de Tweede Kamer op
zich actief in te zetten voor een internationaal verdrag dat wereldwijd de productie
van fossiele brandstoffen stopt.

Zij vragen de Tweede Kamer:

• de Minister voor Klimaat en Groene Groei te verzoeken om namens Nederland een Non-Proliferatieverdrag
voor Fossiele Brandstoffen te steunen;

• de Minister voor Klimaat en Groene Groei te verzoeken om samen met de landen die de
Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty hebben onderschreven te werken aan de ontwikkeling
van de voorwaarden, de bepalingen en richtingen van het verdrag;

• om de deelname van de regering te vragen aan diplomatieke inspanningen om de steun
voor het Treaty Initiative via internationale kanalen te vergroten.

Ontvankelijkheid

De commissie heeft onderzocht of het burgerinitiatief voldoet aan de daaraan gestelde
vereisten in artikel 14.2 van het Reglement van Orde en artikel 4 van de regeling
van de commissie.1

Ten aanzien van de steunbetuigingen gaat de commissie na of het burgerinitiatief is
voorzien van de minimaal vereiste 40.000 steunbetuigingen mét naam, adres, geboortedatum
en datum waarop de steun is gegeven van personen ouder dan 18 jaar en met de Nederlandse
nationaliteit. De steunbetuigingen mogen niet ouder zijn dan één jaar. Voor de inhoudelijke
beoordeling kijkt de commissie met name naar het zogenaamde tweejaarscriterium (artikel
4, derde lid, onder c, van de regeling). Dit houdt in dat een burgerinitiatief niet
betrekking kan hebben op een onderwerp waarover korter dan twee jaar voor de indiening
van het burgerinitiatief door de Kamer een besluit is genomen, tenzij er voldoende
concrete nieuwe feiten en omstandigheden zijn die de Kamer bij de eerdere besluitvorming
niet bekend waren. De commissie kijkt ook naar andere aspecten. Een burgerinitiatief
kan geen betrekking hebben op een aangelegenheid van een decentrale overheid (artikel
4, derde lid, onder a), een vraag over, klacht over, of bezwaar tegen het regeringsbeleid
(artikel 4, derde lid, onder b), belastingen en begrotingen (artikel 4, derde lid,
onder d) en zaken die in strijd zijn met de Grondwet of de goede zeden (artikel 4,
derde lid, onder e).

Ten aanzien van de steunbetuigingen constateert de commissie dat er 42.455 steunbetuigingen
zijn aangeleverd. Deze zijn via digitale weg verzameld en aangeleverd. Uit de representatieve
steekproef is gebleken dat niet alle steunbetuigingen compleet zijn aangeleverd (6,6
procent van de gecontroleerde steunbetuigingen). Daarbij gaat het bijvoorbeeld om
het ontbreken van een geboortedatum of adres. Voorts constateert de commissie dat
er 2.455 steunbetuigingen meer zijn opgehaald dan nodig. Deze extra steunbetuigingen
zijn daarmee onvoldoende om aannemelijk te maken dat het benodigde aantal van 40.000
compleet ingevulde steunbetuigingen wordt gehaald (de berekening levert op dat er
39.653 compleet ingevuld zullen zijn).

Ten aanzien van het tweejaarscriterium (onderdeel c) wijst de commissie erop dat de
commissie voor Economische Zaken en Klimaat (EZK; voorganger van de commissie K&GG)
op 16 november 2023 een afschrift heeft ontvangen van een open brief van de Triodos
Bank en een aantal andere organisaties, gericht aan de Minister voor Klimaat en Energie,
over een non-proliferatieverdrag voor fossiele brandstoffen.2 In de open brief wordt de Minister verzocht een non-proliferatieverdrag voor fossiele
brandstoffen te steunen. De commissie constateert dat de oproep in de door de commissie
EZK behandelde open brief vrijwel gelijk is aan de oproep in het voorliggende burgerinitiatief.
In haar procedurevergadering van 29 februari 2024 heeft de commissie EZK besloten
een afzonderlijke kabinetsreactie op deze open brief te vragen (een eerste reactie
op het voorstel werd opgenomen in het verslag van het schriftelijk overleg over de
Energieraad dat de commissie EZK voerde op 26 februari 20243). De kabinetsreactie is op 12 maart 2024 ontvangen.4 In haar procedurevergadering van 26 maart 2024 heeft commissie EZK besloten de kabinetsreactie
op de open brief op de agenda te zetten van het commissiedebat Energieraad op 10 april
2024.5 De commissie constateert dat dit commissiedebat niet heeft geresulteerd in een tweeminutendebat.
Hieruit kan worden afgeleid dat de Kamer impliciet met het voorgestelde beleid heeft
ingestemd, omdat geen moties zijn aangenomen waaruit het tegendeel zou blijken. Dit
kan gelijk worden gesteld aan een besluit. De commissie constateert daarmee dat het
voorstel van het burgerinitiatief vorig jaar op de agenda van de Tweede Kamer heeft
gestaan en is behandeld.

Over de andere in artikel 4, derde lid, van de regeling vermelde inhoudelijke vereisten
(onderdelen a, b, d en e) heeft de commissie geen opmerkingen.

Oordeel van de commissie

Op basis van haar onderzoek naar het burgerinitiatief «Afscheid van Fossiel» is de
commissie van oordeel dat niet wordt voldaan aan de vereisten voor een burgerinitiatief.
De commissie wijst daarbij op de behandeling van de open brief van de Triodos Bank
en een aantal andere organisaties over een non-proliferatieverdrag voor fossiele brandstoffen
vorig jaar in de commissie EZK. De inhoud van de oproep in de open brief is vrijwel
gelijk aan de oproep van het burgerinitiatief. De commissie EZK heeft besloten een
kabinetsreactie op de open brief te vragen en de kabinetsreactie te agenderen voor
een commissiedebat. Daarmee heeft het onderwerp van het burgerinitiatief vorig jaar
op de agenda van de Tweede Kamer gestaan en is het behandeld. Wat betreft de steunbetuigingen
wijst de commissie erop dat zij niet heeft kunnen vaststellen dat is voldaan het benodigde
aantal van 40.000 steunbetuigingen.

Tijdens haar onderzoek heeft de commissie oog gehad voor het enorme aantal steunbetuigingen
dat de indieners van dit burgerinitiatief hebben weten te verzamelen, en voor de tijd
en moeite die het de initiatiefnemers heeft gekost om een burgerinitiatief bij de
Tweede Kamer in te dienen. De commissie spreekt daarvoor haar waardering uit. Echter,
de commissie kan zich er uiteindelijk niet aan onttrekken dat het voorstel niet aan
de gestelde vereisten voldoet.

De commissie is daarom van oordeel dat het burgerinitiatief «Afscheid van fossiel»
niet ontvankelijk kan worden verklaard.

Voorstel aan de Kamer

De commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven stelt de Kamer voor
het burgerinitiatief «Afscheid van fossiel» niet in behandeling te nemen.

De voorzitter van de commissie, White

De griffier van de commissie, Konings