Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Vermeer over hoe het groene beleid van de Europese Unie kwalijke emissies buiten de EU veroorzaakt

Antwoord van Minister Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur), mede
namens de Minister van Klimaat en Groene Groei (ontvangen 28 januari 2025). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 323.

Vraag 1 en 2

Bent u op de hoogte van het onderzoek «Global spillover effects of the European Green
Deal and plausible mitigation options» van de Universiteit van Groningen?1

Herkent u de conclusies van het onderzoek?

Antwoord 1 en 2

Ja. Het onderzoek bevat diverse herkenbare conclusies. Bijvoorbeeld dat de spillover-effecten
van Europees duurzaamheidsbeleid een aandachtspunt vormen. Vervolgens stelt het rapport
drie opties voor, met als doel om zulke spillover-effecten te beperken: (1) het verkleinen
van de verschillen in gewasopbrengsten in ontwikkelingsregio’s, (2) het uitfaseren
van op voedsel gebaseerde biobrandstoffen in de Europese Unie en (3) het aanpassen
van het dieet op basis van de door de EAT-Lancet Commissie aanbevolen diëten.

Het kabinet heeft enkele opmerkingen bij het onderzoek. Zie daarvoor de beantwoording
van de onderstaande vragen.

Vraag 3, 4, 5 en 6

Vindt u het wenselijk dat landbouwgrond in de Europese Unie (EU) wordt omgezet tot
bebossing om EU-doelstellingen te halen?

Klopt het dat door de bebossing in de EU de voedselproductie naar buiten de EU verplaatst?

Klopt het dat deze uitbreiding vooral plaatsvindt in veelal natuurlijke ecosystemen
buiten de EU?

Is de productiviteit per hectare in deze landen vergelijkbaar als in de EU?

Antwoord 3, 4, 5 en 6

Het kabinet is van mening dat er zeer zorgvuldig moeten worden omgegaan met landbouwgrond
en de conclusies uit het rapport onderschrijven dat standpunt. Mede in dat licht werkt
het kabinet ook aan een nieuw kader voor het beter beschermen van hoogwaardige landbouwgrond.
Dat sluit het behalen van doelstellingen op het gebied van natuur, biodiversiteit
en klimaat echter niet uit.

Het kabinet is van mening dat een toekomstgericht voedselsysteem met een sterke landbouwsector
hand in hand kunnen gaan met het realiseren van doelstellingen op het gebied van natuur,
biodiversiteit en klimaat. Onderdeel hiervan is dat er in de EU meer bomen en bossen
worden aangeplant en dat de EU de uitstoot van broeikasgassen drastisch vermindert,
de effecten van klimaatverandering keert en biodiversiteit herstelt. De Green Deal
geeft daar voor een belangrijk deel invulling aan.

Er zijn verschillende typen omgeving die in aanmerking komen voor de aanplant van
bos of bomen, waaronder stedelijke parken, openbare en particuliere eigendommen, vergroening
van gebouwen en infrastructuur, en landbouwgebied. Naar schatting is er in 2030 4,8 miljoen
ha aan verlaten landbouwgrond in de EU. Deze gronden zijn in de EU-bossenstrategie
aangemerkt als kans voor bosaanplant. Nederland heeft deze strategie verwelkomd. Hiermee
wordt echter geen causaal effect onderbouwd tussen bebossing binnen de EU en de verplaatsing
van voedselproductie naar buiten de EU.

Het genoemde onderzoek stelt dat het beleid van de Europese Green Deal voor bioenergiegewassen,
de introductie van biologische landbouw, en bebossing in de EU mogelijk zouden kunnen
leiden tot een toename aan landbouwgrond buiten de Europese Unie als aan de in het
artikel gestelde voorwaarden wordt voldaan.

De impact op verschillende regio’s varieert aanzienlijk. In het genoemde artikel (p.
2) wordt aangegeven dat de uitbreiding van landbouwgebied buiten de EU vooral verwacht
wordt in de rest van Europa, Rusland en Canada. Voor de rest van Europa betreft dit
met name verwachte omzetting van weide en grasland naar akkerland. Voor Rusland en
Canada wordt dit niet gespecificeerd.

Landbouwproductiviteit is op verschillende manieren te meten en verschilt ook binnen
de EU per land en binnen landen per regio. Gemiddeld kan de EU als een regio met hoge
landbouwproductiviteit worden beschouwd. De vergelijking van productiviteit met de
rest van Europa, Rusland en Canada verschilt per EU-lidstaat.

Vraag 7

Bent u het eens dat door dit spillover-effect de ambities van de EU teniet gedaan
worden, de mondiale impact van de EU aanzienlijk blijft en onze voedselproductie onnodig
geschaad wordt?

Antwoord 7

Verschillende mogelijke spillover-effecten van EU ambities worden door het kabinet
meegewogen, daarbij wordt zowel rekening gehouden met voedselproductie als klimaatmitigatie.
De studie laat zien dat mogelijke negatieve spillover-effecten effectief kunnen worden
gemitigeerd. Dit geldt zowel binnen de EU als erbuiten, daar waar het handelen van
de EU effect op heeft.

Vraag 8

Wat zijn de gevolgen voor de Europese voedselzekerheid?

Antwoord 8

Het is van belang om goed oog te hebben en houden voor goed onderbouwde en breed gedeelde
signalen over de verschillende mogelijke effecten, inclusief die op voedselzekerheid,
van de Green Deal, maar ook van andere (toekomstige) initiatieven. Het behalen van
afgesproken doelen, het borgen van voedselzekerheid en het behoud van een sterke landbouwsector
is voor dit kabinet namelijk van essentieel belang. Vanwege ons klimaat, onze bodemgesteldheid
en de complexiteit van productieketens voor bepaalde voedingsmiddelen is ook op regels
gebaseerde handel met betrouwbare handelspartners buiten de EU van belang voor onze
voedselzekerheid.

Vraag 9

De Green Deal vraagt om een toename van biologische landbouw, heeft dit impact op
de natuur buiten Europa? En zo ja welke invloed?

Antwoord 9

Zoals de auteurs in het rapport aangeven zou met biologische landbouw de biodiversiteit
buiten Europa kunnen toenemen, maar om dit in beeld te brengen op een wereldschaal
is ingewikkeld. Ten principale mag men verwachten dat een toenemende vraag naar biologische
producten en biologisch areaal binnen de EU ook meer aanbod van biologische producten
vanuit derde landen zal betekenen. Omdat de import van biologische producten uit derde
landen aan de EU-standaarden moet voldoen, zou dit in die landen een positief effect
op de biodiversiteit kunnen hebben. Op de kwestie of een groter oppervlak biologische
landbouw in derde landen ook betekent dat er minder ruimte is voor de natuur, gaat
het rapport niet in.

Vraag 10 en 11

Klopt het dat de voorschriften van de Green Deal moeilijk te handhaven zijn?

Zo ja, waardoor komt dat voornamelijk?

Antwoord 10 en 11

De Green Deal is een breed koepelbegrip. Voorschriften zijn opgenomen in de vele verordeningen
en richtlijnen die onder de Green Deal vallen. Het kabinet beoordeelt de handhaafbaarheid
bij alle EU-voorstellen conform de daarvoor geldende procedures en informeert de Kamer
hierover conform de EU-informatievoorziening.

Vraag 12

Welke maatregelen gaat u op EU-niveau op korte, middellange en lange termijn nemen
om deze spillover te reduceren en onze voedselproductie hier te houden, en efficiënter
te maken?

Antwoord 12

Commissievoorzitter Von der Leyen heeft in haar Political Guidelines 2024–2029 aangekondigd
om binnen honderd dagen van het aantreden van de nieuwe Europese Commissie een Vision
for Agriculture and Food te presenteren. Hierin wordt een visie verwacht voor het
Europese landbouw- en voedselsysteem op zowel korte als lange termijn. Het kabinet
zal deze visie te zijner tijd beoordelen en uw Kamer hierover informeren.