Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Podt over het artikel ‘Belgische sekswerkers krijgen arbeidscontract en sociale zekerheden’

Antwoord van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 20 januari 2025).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 951.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Belgische sekswerkers krijgen arbeidscontract en sociale
zekerheden»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe kijkt u naar het invoeren van een arbeidswet voor sekswerkers in Nederland?

Antwoord 2

De situatie in België verschilt van de situatie in Nederland. Zo konden sekswerkers
in België voorheen enkel zelfstandig werken en was exploitatie van sekswerk in beginsel
strafbaar. Met de inwerkingtreding van de nieuwe regelgeving in België kunnen sekswerkers
ook een arbeidsovereenkomst afsluiten met een erkende exploitant. Het doel van de
wet is ervoor te zorgen dat de rechten en vrijheden die algemeen erkend zijn voor
sekswerkers worden gerespecteerd en dat alleen werkgevers die een voorafgaande erkenning
hebben verkregen sekswerkers tewerkstellen op grond van een arbeidsovereenkomst.

In Nederland is exploitatie sinds 2000 (onder voorwaarden) toegestaan door de opheffing
van het bordeelverbod. Sekswerkers kunnen zelfstandig werken als zzp’er of bij een
exploitant werken in loondienst of via de opting-in regeling. In Nederland wordt bij
een exploitant het meest gewerkt via de opting-in regeling. Aan deze regeling is een
voorwaardenpakket verbonden dat op een aantal punten vergelijkbare rechten en vrijheden
omvat als de Belgische wet. Dit betreft onder meer voorwaarden die betrekking hebben
op het recht van de sekswerker om een klant te accepteren of te weigeren en zelf de
seksuele diensten te bepalen, de zelfstandigheid van de sekswerker en de uitbetaling
van de inkomsten.

Mijn ministerie beziet momenteel samen met de partijen betrokken bij de Aanpak versterking
sociale en juridische positie van sekswerkers (hierna: de Aanpak) of er verbeteringen
kunnen worden aangebracht aan (het toezicht en de handhaving van) de opting-in regeling
en of ervaren knelpunten kunnen worden weggenomen.2 Gelet op het feit dat in Nederland door sekswerkers relatief weinig in loondienst
wordt gewerkt, acht ik inzet op de (verbetering van de) opting-in regeling en de verbetering
van de sociale en juridische positie van sekswerkers op dit moment effectiever. Een
Nederlandse wet naar het voorbeeld van de Belgische wet ligt momenteel dan ook niet
in de rede. De ontwikkelingen in België blijf ik evenwel met interesse volgen.

Vraag 3

Hoeveel sekswerkers in Nederland zijn er in loondienst met een arbeidscontract? En
hoeveel werken er als zelfstandige zonder personeel (zzp’er) of via een andere constructie?

Antwoord 3

In 2014 heeft Regioplan onderzoek gedaan naar de sociale positie van sekswerkers in
Nederland. In dat onderzoek werden sekswerkers onder meer gevraagd naar hun arbeidsrelatie.
Van de 360 respondenten gaf 3 procent aan in loondienst te zijn, 37 procent gaf aan
via de opting-in regeling te werken en 58 procent gaf aan als zelfstandige (hierna:
zzp’er) te werken.3

Vraag 4

Hoeveel sekswerkers in Nederland hebben geen of onvolledige toegang tot sociale zekerheden
als pensioen, zwangerschapsverlof en ontslagbescherming? Wat doet u om de sociale
zekerheden van sekswerkers te garanderen?

Antwoord 4

Zoals bij het antwoord op vraag 3 aangegeven, werkt een overgroot deel van de sekswerkers
als zzp’er of via de opting-in regeling. Hierbij dragen sekswerkers zelf de risico’s
die samenhangen met werkloosheid, ziekte en arbeidsongeschiktheid, zoals voor iedereen
geldt die als zzp’er of met een opting-in regeling werkt. In het kader van de Aanpak
wordt onderzocht welke mogelijkheden er zijn om een arbeidsongeschiktheidsverzekering
toegankelijk te maken voor sekswerkers werkend onder opting-in. Die mogelijkheden
lijken vooralsnog beperkt.

Vraag 5

Welke voordelen ziet u voor sekswerkers die in loondienst werken in vergelijking met
sekswerkers die als zzp’er of in andere constructies aan de slag gaan?

Antwoord 5

Sekswerkers die in loondienst werken, zijn verplicht verzekerd voor de werknemersverzekeringen
en kunnen aanspraak maken op uitkeringen bij ziekte en werkloosheid.

Vraag 6

Klopt het dat er nog steeds problemen zijn voor sekswerkers met het afsluiten van
een zakelijke rekening terwijl het sinds 2023 mogelijk zou moeten zijn voor sekswerkers
om een zakelijke rekening te openen? Zo ja, waardoor worden sekswerkers gehinderd
om een zakelijke rekening te openen? En wat doet u om dit te verbeteren?

Antwoord 6

Naar aanleiding van gesprekken met vertegenwoordigers van sekswerkers, banken en de
Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) is eind 2023 een sectorstandaard gepubliceerd
om banken te helpen in de toepassing van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren
van terrorisme (Wwft) voor specifiek sekswerkers. Het gevolg hiervan is volgens de
NVB dat het openen van een zakelijke betaalrekening makkelijker wordt voor sekswerkers.
Momenteel wordt in samenwerking met de Sekswerk Alliantie De-stigmatisering (hierna:
SWAD) getoetst of sekswerkers met deze sectorstandaard daadwerkelijk in staat zijn
een zakelijke betaalrekening te openen en of verdere aanscherping van de sectorstandaard
nodig is om resterende knelpunten weg te nemen. Aanvullend richt de SWAD zich op het
geven van trainingen aan bankmedewerkers om het stigma op sekswerk weg te nemen. Al
meer dan 4000 bankmedewerkers hebben de training gevolgd.

Vraag 7

Stelt Nederlandse wetgeving op dit moment eisen aan werkgevers van sekswerkers, zoals
bijvoorbeeld de Belgische wetgeving, die stelt dat werkgevers niet veroordeeld mogen
zijn voor een zedenmisdrijf? Zo ja, welke eisen worden er gesteld?

Antwoord 7

Sinds de opheffing van het bordeelverbod is het aan gemeenten om het lokale sekswerkbeleid
vorm te geven. Vrijwel alle gemeenten hebben in hun regelgeving opgenomen dat seksbedrijven
een vergunning moeten hebben en stellen bij de vergunningverlening eisen aan de exploitant.
De praktijk leert dat gemeenten vaak in hun beleid opnemen dat bij een vergunningaanvraag
van dergelijke bedrijven een toets op grond van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen
door het openbaar bestuur (Wet Bibob) wordt uitgevoerd. Indien uit het Bibob-onderzoek
blijkt dat er een risico op misbruik van de vergunning bestaat, oftewel een ernstig
gevaar dat de vergunning wordt gebruikt om strafbare feiten mee te plegen om crimineel
voordeel mee te gebruiken, kan de vergunningaanvraag worden geweigerd. Het gevaar
moet blijken uit feiten en omstandigheden die op zijn minst doen vermoeden dat de
aanvrager of houder van de vergunning strafbare feiten heeft gepleegd. Veroordelingen
voor zedenmisdrijven, mensenhandel of feiten en omstandigheden die doen vermoeden
dat iemand zich schuldig maakt aan dergelijke misdrijven zijn bij dit type vergunningen
in principe altijd relevant.

Vraag 8

Welke rechten hebben Nederlandse seksewerkers in hun werkzaamheden? Zou een arbeidscontract
het makkelijker maken voor sekswerkers om hun rechten te beschermen?

Antwoord 8

Voor alle sekswerkers in Nederland geldt een aantal algemene rechten. Sekswerkers
hebben, net als ieder ander in Nederland, het recht om zelf te bepalen van er met
hun lichaam gebeurt. Zo zijn sekswerkers vrij te bepalen aan welke klanten seksuele
diensten worden verleend en wat voor seksuele diensten worden verleend. Het grondwettelijk
gewaarborgde recht op lichamelijke integriteit heeft altijd voorrang boven eventuele
werkafspraken die worden gemaakt. Ook hebben sekswerkers recht op privacy en recht
op een veilige werkplek. Aanvullend daarop gelden voor sekswerkers, afhankelijk van
de arbeidsconstructie, verschillende rechten en plichten. In alle constructies, niet
slechts indien sprake is van een arbeidsovereenkomst, kan in geval van een arbeidsconflict
een oordeel van een rechter worden gevraagd. Indien sprake is van strafrechtelijke
feiten kan aangifte worden gedaan bij politie.

Vraag 9

Zou het invoeren van een officieel arbeidscontract voor sekswerkers het makkelijker
maken om mensenhandel, uitbuiters en illegaal sekswerk te signaleren?

Antwoord 9

Het lijkt niet aannemelijk dat een verplichtstelling van het werken in loondienst
voor sekswerkers zoals in België op zichzelf leidt tot betere signalering van mensenhandel
en illegaal sekswerk. Belangrijk is dat sekswerkers hun werk kunnen uitvoeren zonder
stigma, met bijbehorende rechten en plichten. Dit draagt bij aan veilig werk en verstevigt
de positie van sekswerkers. Verschillende onderzoeken tonen aan dat decriminalisering
van sekswerk leidt tot meer vertrouwen in justitiële instanties en tot meer aangiftebereidheid.4