Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Eerdmans over asielopvang in hotels

Antwoord van Minister Faber – Van de Klashorst (Asiel en Migratie) (ontvangen 18 december
2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 347.

Vraag 1 en 2

Hoeveel statushouders zijn er momenteel in hotels ondergebracht en om hoeveel hotelkamers
gaat dit?

Hoeveel asielzoekers worden er momenteel opgevangen in hotels en om hoeveel hotelkamers
gaat dit?

Antwoord 1 en 2

Het COA heeft op dit moment een capaciteit van ongeveer 9.500 hotelplekken. Hiervan
wordt circa 6.000 hotelplekken gebruikt om asielzoekers op te vangen. Circa 3.500
plekken wordt ingezet om statushouders tijdelijk onder te brengen.

Vraag 3, 4 en 5

Kunnen hotels in juridisch opzicht tegen de wil, of buiten medeweten, van gemeenten
worden ingezet voor asielopvang, met uitzondering van situaties zoals het inzetten
van het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium?

Klopt het dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) toestemming van een gemeente
nodig heeft voordat kan worden overgegaan tot het inzetten van een hotel voor asielopvang,
anders dan bij het plaatsen van statushouders waarvoor geen toestemming van de gemeente
nodig is?

Kunt u specifiek en uitputtend aangeven wat de juridische verschillen zijn tussen
het plaatsen van asielzoekers en statushouders in hotels en hoe (de bevoegdheden van)
gemeente, COA en eventuele anders bestuurslagen zich in die situaties tot elkaar verhouden?

Antwoord 3, 4 en 5

Als het COA besluit om statushouders of in een uiterst geval asielzoekers (voor een
korte duur) in een hotel te plaatsen, is het van belang dat het omgevingsplan passend
is én dat de exploitant/eigenaar hiervoor toestemming heeft gegeven. Toestemming van
het gemeentebestuur is hiervoor vanuit juridisch oogpunt niet vereist, maar het COA
streeft er altijd naar om dit in afstemming met het gemeentebestuur te realiseren.

Bij langer verblijf van statushouders of asielzoekers kan het zijn dat het lokale
omgevingsplan gewijzigd moet worden omdat de bestemming «kort verblijf/recreatie»
niet meer van toepassing is en dient te worden omgezet naar de bijvoorbeeld de bestemming
«wonen». In deze situatie vraagt het COA een omgevingsvergunning aan, waarop de gemeente
middels vergunningverlening dient te beslissen. In de praktijk zal het COA niet zonder
betrokkenheid van de gemeente tot opvang van asielzoekers in een hotel overgaan en
dan zal ook vaak de omgevingsvergunning aan de orde komen/zijn.

Op grond van art. 3 van de Wet Centraal Orgaan opvang asielzoekers (Wet COA) is het
COA belast met de opvang van asielzoekers. Deze taak is nader uitgewerkt in de Regeling
verstrekkingen asielzoekers en andere categorieën vreemdelingen 2005 (Rva). In de
Rva staat voorts het COA verantwoordelijk is voor de opvang van statushouders als
er nog geen passende huisvesting is.1 Het recht op opvang van een statushouder eindigt wanneer passende huisvesting is
gevonden.2

Het COA kan een statushouder, in afwachting van definitieve huisvesting, ook tijdelijk
in een hotel plaatsen op grond van het Besluit tijdelijk onderdak in hotels en andere
accommodaties 2023 (ook wel Hotel- en accommodatieregeling (of HAR) genoemd). Dit
gebeurt enkel op aanvraag van een gemeente.

De gemeente krijgt hier van het COA een vergoeding voor.

In de praktijk gebeurt het inzetten van hotels voor de opvang van asielzoekers, hoewel
juridisch gezien dit niet is vereist, enkel wanneer de gemeente daarmee heeft ingestemd.
In het verleden zijn statushouders wel zonder toestemming van een gemeente in een
gemeente geplaatst. Gemeenten werden hierover wel geïnformeerd. Dit komt voort uit
de overweging dat statushouders een verblijfsvergunning hebben en zich daarmee vrijelijk
in Nederland kunnen bewegen. In principe kan een statushouder ook zonder tussenkomst
van COA of gemeente een hotel boeken. Een asielzoeker heeft deze mogelijkheid niet.

Vraag 6

Hoe ziet de procedure eruit wanneer aan het COA vastgoed wordt aangeboden voor asielopvang
tegen de wil of medeweten van de gemeente waar de locatie zich bevindt?3

Antwoord 6

Als vastgoed aan het COA wordt aangeboden door een andere partij dan de gemeente dan
onderzoekt het COA de mogelijkheden om op deze locatie opvang te realiseren. Indien
een gemeente geen medewerking wenst te verlenen aan het realiseren van een locatie
zal vanuit het COA, en indien gewenst vanuit het departement, in gesprek worden gegaan
met de betreffende gemeente. Als een gemeente niet instemt met het realiseren van
opvang voor asielzoekers vindt er geen opvang plaats.

Vraag 7

Bent u bekend met de situatie die momenteel in de gemeente Vlaardingen speelt rond
de opvang van asielzoekers in het Campanile Hotel?4

Antwoord 7

Ja.

Vraag 8

Kunt u beschrijven hoe dit proces en het contact tussen hoteleigenaar, gemeente en
COA is verlopen?

Antwoord 8

Het contact tussen de hoteleigenaar, het COA en de gemeente verloopt goed. Inmiddels
is het hotel aangehuurd en zijn afspraken gemaakt voor het opvangen van asielzoekers
voor de periode van een jaar.

Vraag 9

Bent u ermee bekend dat het College van burgemeester en wethouders van Vlaardingen
aangeeft dat de gemeente in de huidige situatie niets kan ondernemen tegen het onderbrengen
van asielzoekers in het hotel door het COA? Klopt dit?

Antwoord 9

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik u graag naar berichtgeving op de website
van de gemeente. De gemeente laat weten dat er vanuit openbare orde en veiligheidsperspectief
geen bezwaren zijn voor opvang in het Campanile Hotel. Het COA en de gemeente hebben
constructief overleg over de werkafspraken.

Vraag 10

Bent u ermee bekend dat de gemeente Vlaardingen hierbij ter onderbouwing verwijst
naar de casus in de gemeente Tubbergen in 2022? Deelt u de conclusie dat deze twee
zaken onvergelijkbaar zijn, aangezien het Rijk in die situatie aankondigde het ruimtelijk
ordeningsinstrumentarium in te zetten (en daarmee de vergunningverlening voor opvang
in het pand naar zich toe te trekken) wanneer de gemeente geen medewerking zou verlenen?

Antwoord 10

De situatie in Tubbergen/Albergen is inderdaad anders dan de situatie in Vlaardingen,
alleen al omwille van het feit dat in Tubbergen destijds een pand is aangekocht. Met
de gemeente Albergen is inmiddels een bestuursovereenkomst getekend voor reguliere
asielopvang die loopt tot 31 oktober 2032. In Vlaardingen is dat niet het geval. Het
Campanile Hotel wordt tijdelijk ingezet voor noodopvang.

Vraag 11

Is in de huidige casus in Vlaardingen en/of in andere situaties sinds augustus 2022
gedreigd met inzetten van het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium om (de) gemeente(n)
tot medewerking te bewegen?

Antwoord 11

In Vlaardingen is niet gedreigd met het inzetten van het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium.
Sterker nog, na Tubbergen/Albergen is hiervan geen sprake meer geweest.

Vraag 12

Welke stappen kan de gemeente Vlaardingen – indien men dat wil – nog zetten om asielopvang
in het hotel te voorkomen?

Antwoord 12

Ik verwijs naar het antwoord op vraag 9.