Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op van het lid Grinwis over het artikel ‘‘Fuck de regels’: hoe spotgoedkope Chinese fatbikes Nederland worden binnengesmokkeld’

Antwoord van Minister Madlener (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Staatssecretaris
van Financiën (ontvangen 16 december 2024).

Vraag 1

Hoe luidt uw reactie op het bericht ««Fuck de regels»: hoe spotgoedkope Chinese fatbikes
Nederland worden binnengesmokkeld»1?

Antwoord 1

De regering maakt zich vanuit verkeersveiligheidsoogpunt zorgen over het gebruik van
illegale fatbikes op de openbare weg. Daarbij is het beeld dat geschetst wordt van
de negatieve impact op de concurrentiepositie van Nederlandse producenten van fatbikes,
verontrustend.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat illegale fatbikes, uitgerust met gashendels en te sterke motoren,
op grote schaal worden geïmporteerd en verkocht in Nederland en dat deze voertuigen
zowel gevaarlijk als verboden zijn op de openbare weg (zoals een gashendel met motorondersteuning
boven de zes kilometer per uur)?

Antwoord 2

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) vermoedt wel dat er ongekeurde bromfietsen
worden geïmporteerd. Op dit moment worden door de ILT de handelsstromen in kaart gebracht.
Er is te zien dat internethandel toeneemt en producten op korte termijn worden geleverd.
Er is geen zicht op via welke lidstaat de ongekeurde bromfietsen Europa binnen komen.

Het is een elektrische fiets als de fatbike:

– een vermogen heeft van 250 watt of minder;

– de trapondersteuning stopt bij het bereiken van de snelheid van 25 km/h;

– toezichthouder is de NVWA

Het is een bromfiets als de fatbike:

– trapondersteuning biedt bij een snelheid van meer dan 25 km/u.

– een vermogen heeft van meer dan 250 Watt en/of;

– zonder te trappen harder gaat dan 6 km/u. Bijvoorbeeld door middel van een gashendel.

– toezichthouder is de ILT.

Vraag 3

Hoe verklaart u dat frauduleuze importpraktijken, zoals het opgeven van fatbikes als
andere goederen, al jaren ook in Nederland mogelijk zijn terwijl douanecontroles in
Nederlandse havens plaats zouden moeten vinden? Hoe gaat u hier tegen optreden?

Antwoord 3

Fatbikes moeten volgens de douane wet- en regelgeving bij invoer in de EU worden aangegeven
met de goederencode voor elektrische fietsen. Over elektrische fietsen zijn invoerrechten
en antidumpingheffingen verschuldigd. In het algemeen controleert de Douane douaneaangiften
en de daarbij behorende goederen risicogericht op juistheid en volledigheid. Dat wil
zeggen dat de Douane aan de hand van actuele risico-informatie aangiften en goederen
selecteert voor controle. Daarnaast vinden er ook steekproefsgewijs controles plaats.

Als onderdeel van deze algemene controlestrategie, heeft de Douane profielen op aangiften
die specifiek zien op het risico van het niet afdragen van invoerrechten en antidumpingheffingen
bij invoer in de EU van elektrische fietsen, waaronder fatbikes. Als bij een douanecontrole
blijkt dat een fatbike onjuist is aangegeven, dan moet de aangever alsnog het juiste
bedrag aan invoerrechten en antidumpingheffing betalen. Bij fraude vindt overleg plaats
met het Openbaar Ministerie over eventuele strafrechtelijke stappen.

Vraag 4

Welk deel van de middelen en capaciteit wordt er momenteel specifiek ingezet op het
controleren van de import van fatbikes, en welk percentage van de illegale handel
weet u hiermee te onderscheppen?

Antwoord 4

De douane hanteert een integrale aanpak als uitgangspunt bij controles. Dit houdt
in dat de douanier wanneer goederen worden gecontroleerd let op de naleving van alle
wet- en regelgeving waarvoor de Douane is aangewezen als toezichthouder, ongeacht
het risico dat aanleiding was voor de controleopdracht. Het is daardoor niet te zeggen
hoeveel capaciteit de Douane inzet op de controles van fatbikes. Dit wordt niet afzonderlijk
geregistreerd. Welk percentage van de illegale handel hiermee onderschept wordt, is
op basis van douanedata evenmin te bepalen.

Vraag 5

Bent u van mening dat de huidige capaciteit van de douane en van de Inspectie Leefomgeving
en Transport (ILT) voldoende is om de grootschalige import en verspreiding van illegale
fatbikes effectief tegen te gaan? Zo nee, hoe gaat u dit verbeteren?

Antwoord 5

De douanecontroles op de invoer van fatbikes in de EU via Nederland zijn onderdeel
van de algemene risicogerichte controlestrategie op omzeiling van invoerrechten en
antidumpingheffingen. De Douane maakt daarbij een inschatting waar de grootste risico’s
zich voordoen – op basis van een risicoanalyse – en zet daar handhavingsinterventies
in. Antidumpheffingen in het algemeen brengen grote risico’s met zich mee vanwege
de grote bedragen die ermee zijn gemoeid. Zij vormen dan ook een prioriteit bij de
Douane. De mate waarin wordt gecontroleerd specifiek op fatbikes is onderdeel van
de controlestrategie. Deze controlestrategie wordt regelmatig geactualiseerd.

De Douane zet zich niet alleen in voor de fiscale belangen, maar ook voor de belangen
van Nederland en Europa op het gebied van veiligheid, gezondheid, economie en milieu.
Dit gebeurt in opdracht van tien ministeries, voor de handhaving van verschillende
verdragen, verordeningen en nationale wet- en regelgeving. Prioriteiten in beleid
en uitvoering worden dan ook samen met de opdrachtgevende departementen bepaald. Zo
wordt de beschikbare capaciteit aan mensen en middelen verdeeld over de verschillende
taken die de Douane uitvoert. Binnen deze structuur voeren het Ministerie van IenW
en het Ministerie van Financiën gesprekken over verdere inzet van de Douane voor het
toezicht op fatbikes die niet voldoen aan Europese producteisen, waaronder veiligheidseisen.

Vanuit de huidige capaciteit bij de ILT wordt intensief ingezet op het markttoezicht
van ongekeurde bromfietsen. De vraag is of met extra inzet op dezelfde soort capaciteit
meer wordt bereikt.

Vraag 6

Kunt u uiteenzetten wat de gevolgen en consequenties zijn van de Europese waarschuwing
dat de Ouxi V8 fatbike niet voldoet aan de Europese regelgeving en daarom van de markt
gehaald moet worden?2

Antwoord 6

De ILT maakt zich als markttoezichthouder sterk voor een veilige, eerlijke en duurzame
markt. Onderdeel van ons werk is om meldingen te maken richting de EU als de ILT ziet
dat een product niet aan de voorwaarden voldoet. De Safety Gate is het Europees meldingen
systeem voor gevaarlijke non-food producten. In dit systeem worden door de markttoezichtautoriteiten
meldingen gedaan om andere lidstaten te informeren over gevaarlijke producten en opgelegde
handelsbelemmeringen. Hoe een lidstaat hier opvolging aangeeft is verschillend. Maar
in principe geldt dat het genoemde product (merk, type en batchcode) niet aan de gestelde
veiligheidseisen voldoet en binnen heel de EU niet meer op de markt mag worden aangeboden.
Het betekent voor Nederland dat dit product niet meer in de handel gebracht mag worden.
Dus het product mag niet meer worden verkocht.

Vraag 7

Bent u, met oog op deze Europese waarschuwing, van mening dat alle Ouxi V8 modellen
niet langer op de Nederlandse openbare weg mogen rijden? Zo ja, hoe gaat u hier op
handhaven en wat zijn de gevolgen voor consumenten?

Antwoord 7

Voor elektrische fietsen (fiets met trapondersteuning) gelden bepaalde voorwaarden
om zonder goedkeuring op de openbare weg geplaatst of gebruikt te mogen worden. Het
is in de eerste plaats van belang dat in het voortraject zoveel mogelijk wordt ingezet
op toezicht om te voorkomen dat elektrische fietsen op de openbare weg komen die niet
voldoen aan deze voorwaarden. Het is de taak van de ILT om illegale en ongekeurde
voertuigen van de markt te weren. De ILT kan bijvoorbeeld constateren dat een hulpmotor
een vermogen heeft van meer dan 250 watt. Indien dat het geval is, kunnen de voertuigen
in beslag worden genomen voordat ze op de Nederlandse markt terecht komen. In het
geval van de Ouxi V8 gaat het om een specifiek merk en typenummer waarvoor door de
Safety Gate melding is gemaakt.

Indien een elektrische fiets die niet voldoet aan de voorwaarden toch op de openbare
weg terecht komt, kan de politie handhavend optreden. De politie beschikt hiertoe
over een rollenbanktest en kan een rijtest uitvoeren om te controleren of de trapondersteuning
wel ophoudt bij 25 km/ u en of er geen mogelijkheid aanwezig is om zonder te trappen
harder te rijden dan 6 km/u (bijvoorbeeld de aanwezigheid van een gashendel).

Bij een eerste constatering van overtreding volgt een boete met daarbij een waarschuwing
dat bij een volgende constatering de elektrische fiets in beslag wordt genomen. Indien
de overtreder zijn elektrische fiets op de openbare weg wenst te blijven gebruiken
dan heeft hij de gelegenheid om ervoor te zorgen dat de elektrische fiets aan de hiervoor
genoemde voorwaarden voldoet. Indien dat niet gebeurt wordt bij een tweede constatering
van de overtreding de elektrische fiets in beslag genomen.

Vraag 8

Bent u voornemens om meer (vergelijkbare) fatbike modellen aan te dragen voor een
Europees verkoopverbod? Zo ja, hoe gaat u om met nieuwe modellen die de markt nu betreden?
Bent u bereid om al deze fatbike modellen te toetsen op de bestaande regelgeving?

Antwoord 8

De ILT is op dit moment niet voornemens andere modellen aan te dragen. Nieuwe modellen
moeten steeds opnieuw worden beoordeeld.

Vraag 9

Klopt het dat Nederlandse opsporingsdiensten slechts beperkte mogelijkheden hebben
om online aanbieders van illegale fatbikes aan te pakken? Welke knelpunten heeft u
geïdentificeerd en hoe wilt u deze aanpakken? Ziet u intensievere samenwerkingen met
online marktplaatsen als een effectieve manier om deze handelaren effectief te kunnen
vervolgen? Hoe kunt u dit vormgeven?

Antwoord 9

Voor markttoezicht in het algemeen geldt dat de plaatsen van aanbieden (zowel fysiek
als online) steeds vaker niet te herleiden zijn tot een bedrijf of persoon. Uitzoeken
wie verantwoordelijk is voor dit aanbieden is zeer arbeidsintensief en vereist vaak
specialistische opsporings- en internettechnieken. Ook vindt het aanbieden steeds
vaker plaats vanuit het buitenland, waar de Nederlandse toezichthouders geen bevoegdheden
hebben. In dergelijke gevallen kan ILT hulp inroepen van de autoriteiten in de desbetreffende
lidstaat. Ook heeft de ILT met bijvoorbeeld Marktplaats afspraken gemaakt om illegale
producten van hun site te weren. De ILT breidt deze vorm van samenwerking steeds uit
met andere platvormen.

In de samenwerking met platformen informeert ILT bijvoorbeeld over kenmerken van illegale
producten. Hiermee zijn platformen beter in staat om aanbod van illegale fatbikes
te weren. Evengoed hebben online platformen hier ook zelf een maatschappelijke verantwoordelijkheid
in en moeten ze voldoen aan de Digital Service Act (EU-verordening).

Het zijn met name de kleinere websites waar moeilijk grip op te krijgen is. Dit zijn
veelal dropshippers (rechtstreeks leveren aan klanten). Op het moment dat ILT zo’n
soort website benadert om aan te geven dat het aanbod illegaal is, dan wordt het product
of de website snel verwijderd om korte tijd later weer ergens anders op te duiken
onder een andere naam.

Vraag 10

Erkent u het groeiende probleem van handel in illegale fatbikes via sociale media,
waardoor opsporing en handhaving complexer worden? Zo ja, overweegt u om de controle
en aanpak van illegale handel op platforms zoals Instagram en TikTok te versterken,
en hoe bent u dat van plan?

Antwoord 10

Het algemene beeld is dat het aanbieden van producten op steeds meer manieren plaats
vindt, zoals ook via de sociale media. Het aanbieden van producten via deze media
houdt niet direct in dat dit een product is dat niet aan de eisen voldoet. Om te beoordelen
of een fatbike illegaal is en gezien moet worden als ongekeurde bromfiets zal het
voertuig in feite fysiek beoordeeld moeten worden. Ervaring leert dat veel aanbieders
op de website aanduidingen gebruiken die gelden voor een «fiets met trapondersteuning»
en dat op afstand niet te beoordelen is of het voertuig als ongekeurde bromfiets gezien
moet worden.

De ILT ervaart inderdaad dat opsporing en handhaving complexer worden. Bij platforms
zoals Instagram en TikTok is de vluchtigheid van aanbod nog sterker dan bij reguliere
websites. Accounts zijn zeer snel aangemaakt en weer verwijderd en dat maakt handhaving
ingewikkeld. Voor het versterken van de handhaving en opsporing via social media platforms
zijn naast het reguliere toezicht ook andere middelen en capaciteiten nodig.

Vraag 11

Welke stappen onderneemt u om ervoor te zorgen dat antidumpingheffingen op fatbikes
beter worden gehandhaafd en legale Nederlandse fabrikanten worden beschermd tegen
oneerlijke concurrentie?

Antwoord 11

De douanecontroles op de invoer van fatbikes in de EU via Nederland zijn onderdeel
van de algemene risicogerichte controlestrategie op omzeiling van invoerrechten en
antidumpingheffingen. De Douane maakt daarbij een inschatting waar de grootste risico’s
zich voordoen – op basis van een risicoanalyse – en zet daar handhavingsinterventies
in. Antidumpheffingen in het algemeen brengen grote risico’s met zich mee vanwege
de grote bedragen die ermee zijn gemoeid. Zij vormen dan ook een prioriteit bij de
Douane. De mate waarin wordt gecontroleerd specifiek op fatbikes is onderdeel van
de controlestrategie. Deze controlestrategie wordt regelmatig geactualiseerd.

Vraag 12

Welke acties gaat u nemen om ervoor te zorgen dat consumenten zich bewust worden van
de risico’s van illegale fatbikes, zowel op het gebied van veiligheid als mogelijke
juridische consequenties?

Antwoord 12

Op 5 september heeft het Ministerie van IenW de campagne «’t kan hard gaan» gelanceerd,
specifiek gericht op consumenten en gebruikers. Met deze campagne worden jongeren
en hun ouders gewezen op de mogelijke juridische consequenties en de risico’s van
opgevoerde e-bikes, waaronder fatbikes. Het Ministerie van IenW heeft zich samen met
de campagnepartners (gemeenten, provincies en andere belanghebbende partijen) ingezet
om deze communicatieboodschappen door het hele land heen te verspreiden. Via de verschillende
kanalen zijn hiermee al meer dan drie miljoen mensen bereikt. Het voornemen is om
deze communicatie inzet voor de zomer te herhalen.

Vraag 13

Kunt u deze vragen beantwoorden voorafgaand aan het commissiedebat Verkeersveiligheid
op 18 december a.s.?

Antwoord 13

Ja.