Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Dassen en Koekkoek over de invoering van interne grenscontroles in Nederland

Antwoord van Minister Faber-van de Klashorst (Asiel en Migratie), mede namens de Ministers
van Defensie en van Economische Zaken (ontvangen 6 december 2024). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 625.

Vraag 1

Bent u bekend met de tv-uitzendingen van Nieuwsuur en EenVandaag van respectievelijk
27 en 28 oktober over de invoering van interne grenscontroles in Nederland?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Welke directe en indirecte kosten zullen worden veroorzaakt door verscherpte grenstoezicht
in Nederland? Kunt u toelichten waar deze kosten uit bestaan? Kunt u specifiek ingaan
op de economische kosten?

Antwoord 2

Het kabinet neemt maatregelen om de impact van grenscontroles op de economie en de
(grens)regio’s zo veel mogelijk te beperken en is scherp op signalen vanuit de praktijk.
Zoals aan uw Kamer eerder is meegedeeld, zullen de Nederlandse grenscontroles niet
systematisch uitgevoerd worden, maar risico-/informatiegestuurd. Bij de controles
worden geen snelheidsbeperkende maatregelen genomen, tenzij strikt noodzakelijk. Ook
heeft Nederland ervoor gekozen om geen doorlaatposten aan te wijzen wat inhoudt dat
grensoverschrijdend verkeer gebruik kan blijven maken van de reguliere wegen van en
naar buurlanden. Het kabinet verwacht daarom dat er geen significante extra kosten
zullen ontstaan vanwege de herinvoering van binnengrenstoezicht.

Vraag 3, 4 en 6

Welke dragende motivering voor het aanscherpen van het grenstoezicht heeft u?

Van welke «ernstige bedreiging van de openbare orde en binnenlandse veiligheid», zoals
nodig is om een uitzondering aan te vragen bij de Europese Commissie, zou er volgens
u momenteel sprake zijn die verscherpt grenzen rechtvaardigt?

Klopt het dat u eind november met de verscherpte interne grenscontroles in Nederland
van start wil gaan? Zo ja, heeft u al aangetoond bij de Europese Commissie en de andere
Europese lidstaten wat de gronden zijn waarop u de grenscontroles wil invoeren? Zo
ja, wat heeft u hierbij als «gevaar voor openbare orde dan wel binnenlandse veiligheid»
opgegeven? Zo ja, kunt u deze communicatie met de Kamer delen?

Antwoord 3, 4 en 6

Zoals opgenomen in de notificatie1 die uw Kamer ook heeft ontvangen is het besluit voor de herinvoering van het grenstoezicht
o.a. gebaseerd op de bestrijding van irreguliere migratie. Nederland wordt al jaren
geconfronteerd met de gevolgen van een hoge instroom van irreguliere migratie en aanzienlijke
secundaire migratiestromen, die worden versterkt door een slecht functionerend Dublin-systeem.
Irreguliere migratie gaat deels gepaard met grensoverschrijdende criminaliteit, in
het bijzonder mensensmokkel. Dit veroorzaakt een hoge druk op het bestaande migratiesysteem
en in het bijzonder op de opvangcapaciteit en beschikbare huisvesting op lokaal niveau.
Tegelijkertijd is het aantal criminele incidenten in opvangcentra toegenomen. Het
kabinet neemt alle mogelijke maatregelen om verdere verstoring van het migratiesysteem
te voorkomen, omdat dit kan leiden tot schrijnende situaties en een grotere dreiging
voor de openbare orde. Deze factoren samen hebben geleid tot het besluit van het kabinet
om tijdelijk het binnengrenstoezicht opnieuw in te voeren.

Vraag 5

Wanneer is deze «bedreiging van de openbare orde en binnenlandse veiligheid» volgens
u voorbij of minimaal genoeg om het verscherpte grenstoezicht af te bouwen en/of te
stoppen met het verscherpte grenstoezicht? Op welke cijfers en/of feitelijke inzichten
baseert u zich?

Antwoord 5

Voor het kabinet is het van belang dat herinvoering binnengrenstoezicht moet bijdragen
aan het meer grip krijgen op de instroom van irreguliere migratie, waaronder asiel.
Bij deze instroom speelt mensensmokkel ook een belangrijke rol. De instroom leidt
tot grote uitdagingen voor de migratieketen, in de eerste plaats voor de opvang. Tegelijk
met de herinvoering, werkt het kabinet aan maatregelen die eraan zullen bijdragen
om het instrument van binnengrenstoezicht op termijn af te bouwen, waaronder het versterken
van de controles in het kader van Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV).

Vraag 7

Zal Nederland zich houden aan het opgelegde maximum van een verlenging van twee jaar
in het geval dat de interne grenscontroles worden verlengd?

Antwoord 7

Herinvoering van binnengrenstoezicht is conform de Schengengrenscode een tijdelijke
maatregel. Verlengen is onder strikte voorwaarden mogelijk. De vraag of eventuele
verlening mogelijk of noodzakelijk is, zal tegen het einde van de eerste zes maanden
bezien moeten worden, onder meer door te kijken naar de effecten van grenstoezicht.
Het kabinet kan hier niet op vooruitlopen.

Vraag 8

Hoe lang zullen de maatregelen voor interne grenscontroles aan de Nederlandse grenzen
blijven gelden?

Antwoord 8

Herinvoering binnengrenstoezicht vindt plaats tussen 9 december 2024 en 8 juni 2025.
Voor verdere details verwijs ik u naar de brief van Minister Asiel en Migratie d.d.
11 november jl.

Vraag 9

Welke personele gevolgen zullen de verscherpte grenscontroles hebben voor de Koninklijke
Marechaussee (KMar), waar reeds een enorm personeelstekort is met meer dan 1600 openstaande
vacatures?

Antwoord 9

Uitgangspunt is dat het grenstoezicht niet-systematisch wordt uitgevoerd en binnen
de bestaande beschikbare KMar-capaciteit. De verwachting is dat de impact op de KMar
beperkt zal zijn, net als eventuele verdringingseffecten voor andere taken van de
KMar.

Vraag 10

Zullen alle 840 grensovergangspunten in Nederland beveiligd worden? Zo ja, hoe wilt
u dit doen gezien de grote personeelstekorten bij de KMar?

Antwoord 10

Nee, de KMar zal niet parallel toezicht houden op alle grensovergangen, maar op basis
van informatie en risicoanalyse gericht controles uitvoeren. De KMar maakt hierbij
gebruik van technische ondersteuning. De controles worden niet-systematisch en plaatselijk
uitgevoerd. De KMar verkent momenteel de wijze waarop de controles zo effectief mogelijk
uitgevoerd kunnen worden.

Vraag 11

Deelt u de mening van experts dat aangescherpt grenstoezicht zal leiden tot het in
de kaart spelen van meer mensensmokkel? Zo nee, waarop baseert u dit?

Antwoord 11

Nee. Doordat herinvoering binnengrenstoezicht de mogelijkheid geeft om meer controles
uit te voeren, kan dit juist het zicht op grensoverschrijdende criminaliteit, waaronder
mensensmokkel vergroten.

Vraag 12

Bent u bereid deze vragen met spoed te beantwoorden, bij voorkeur voorafgaand aan
de Asiel en Migratie-begrotingsbehandeling?

Antwoord 12

Beantwoording voorafgaand aan de begrotingsbehandeling van het Ministerie van Asiel
en Migratie is niet gelukt, mede omdat de notificatie aan de Europese Commissie nog
niet was afgerond.