Schriftelijke vragen : Een nieuwe Gesloten Jeugdzorginstelling in Friesland

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het nieuwsbericht op Omroep Fryslân «Gesloten jeugdhulp
in Fryslân komt terug: vijf opvangplekken in Drachten»?1

Vraag 2

Klopt het dat Jeugdhulp Friesland (JHF) inderdaad een nieuwe gesloten jeugdzorg locatie
wil openen?

Vraag 3

Hoe verhoudt de opening van deze nieuwe gesloten instelling in Drachten met het antwoord
op de Kamervragen van het Lid Bruyning2 omtrent de ernstige tekortkomingen in de instellingen voor gesloten jeugdzorg waar
de Staatssecretaris van Ooijen stelt dat de gesloten jeugdzorg structureel beter wordt,
dat instellingen in 2025 kleinschaliger worden en dat in 2030 zo dichtbij mogelijk
nul gesloten plaatsingen zijn?

Vraag 4

Bent u bekend met de volgende uitspraak3: «De kinderrechter heeft gelezen en gehoord dat [de minderjarige] verblijft op een
zogenoemde «hybride groep» van [instelling]. [de minderjarige] heeft zelf aan de kinderrechter
laten weten dat de deur op slot is en dat zij altijd aan een begeleider moet vragen
of de deur voor haar open mag. Volgens de jeugdbeschermer zou [de minderjarige] een
pasje hebben waarmee ze de deur kan openen. De kinderrechter gaat ervan uit dat [de
minderjarige] de waarheid heeft verteld waardoor [de minderjarige] dus feitelijk haar
vrijheid wordt ontnomen. Met de verzochte machtiging tot uithuisplaatsing in een (open)
accommodatie van een jeugdhulpaanbieder kunnen naar het oordeel van de kinderrechter
niet dergelijke vrijheidsbeperkende maatregelen worden genomen. Daarvoor zou een gesloten
machtiging noodzakelijk zijn, zoals ook eerder (in voorwaardelijke vorm) het geval
was bij [de minderjarige].»?

Vraag 5

In Antwoord 9 van de gestelde Kamervragen4 wordt gesteld dat ongerechtvaardigde of niet toegestane vrijheidsbeperkende maatregelen
volstrekt wordt afgekeurd en dat met het oog op een betere bescherming van jeugdigen
in de gesloten jeugdhulp, de Wet rechtspositie gesloten jeugdhulp per 1 januari 2024
is ingevoerd waar het uitgangspunt bij de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen
het nee, tenzij- beginsel is; kunt u aangeven welke maatregelen genomen zijn om het
nee, tenzij- beginsel strikt te hanteren? Kunt u aangeven hoe het mogelijk is dat
er onder uw toeziend oog in een hybride groep niet-toegestane vrijheidsbeperkende
maatregelen worden opgelegd? Kunt u aangeven hoe u toezicht houdt op alle instellingen,
zowel gesloten als open, zodat er geen sprake meer is van niet-toegestane vrijheidsbeperkende
maatregelen?

Vraag 6

Kan het zo zijn dat door sluiting van de voormalige justitiële inrichtingen5, die nu met voorrang gesloten worden, kinderen die overgeplaatst worden in bijvoorbeeld
hybride groepen niet-toegestane vrijheidsbeperkende maatregelen ondergaan?

Vraag 7

Deelt u de mening dat het wenselijker zou zijn dat een minderjarige die een hulpvraag
heeft en te maken heeft met problematiek die gekoppeld zijn met aanwijzingen van onderliggende
psychische problematiek, in de week volgend op plaatsing in een accommodatie voor
gesloten jeugdzorg wordt gezien en beoordeeld door een jeugdpsychiater, op dezelfde
wijze als voor een beoordeling voor de noodzaak om al dan niet zorgmachtiging te verzoeken
op grond van de Wet verplichte ggz (Wvggz)? In antwoord 126 wordt gesteld dat de jeugd-ggz een grotere rol zou moeten spelen, dat er onvoldoende
deskundig personeel is, dat er nog steeds te veel vrijheidsbeperkende maatregelen
worden ingezet en het gebrek aan alternatieven, kunt u hierop reflecteren?

Vraag 8

Heeft u kennisgenomen van het artikel van Prof. Dr. Peer van der Helm, lector residentiele
jeugdzorg van de Hogeschool Leiden en tevens verbonden aan de VU Amsterdam, op Pont
Zorg en Sociaal met de titel «In een nieuwe instelling voor gesloten jeugdhulp in
Friesland wel verstandig?»7

Vraag 9

In dit artikel van Van der Helm komen meerdere argumenten naar boven waarom een nieuwe
gesloten instelling niet wenselijk is (Addink en van der Veldt constateerden in een
review in 2022 al dat niet aangetoond kon worden dat de behandeling effectief was8. Ook internationaal is er al lang consensus dat behandeling onder dwang niet of nauwelijks
werkt9. Dat terwijl gesloten opvang ook schade kan doen: «baat het niet dan schaadt het
wel», want gesloten behandeling gaat gepaard met grote risico’s op verdere schade
die soms niet meer te herstellen is10. Veel jongeren kregen de afgelopen jaren hiervoor zelfs schadevergoeding van het
Rijk en de ervaringen uit het rapport Eenzaam Gesloten van Jason Bughwandass en de
misstanden die naar voren zijn gekomen bij de voormalige gesloten Jeugdzorg instelling
in Friesland, Behandelcentrum Woodbrookers, zouden juist aanleiding moeten zijn voor
terughoudendheid); erkent u dat bovenstaande punten aanleiding moeten zijn tot terughoudendheid
in het openen van nieuwe gesloten jeugdzorginstellingen?

Vraag 10

Kan u aangeven wat de noodzakelijke start investeringen zijn voor het openen van deze
nieuwe gesloten jeugdzorginstelling en welke kostenbegrotingen er voor de komende
3 jaar zijn?

Vraag 11

Van der Helm, stelt dat het: «in de praktijk minimaal een jaar duurt voordat je, ook
een kleine, gesloten instelling op orde hebt. In de tussentijd gebeurt er van alles
wat het daglicht niet kan verdragen. Jongeren worden het slachtoffer»; met in het
achterhoofd de wetenschap dat de centrale overheid de gesloten jeugdzorg zo snel als
mogelijk volledig wil sluiten, is deze investering, in tijden van bezuinigingen dan
wel wenselijk?

Vraag 12

Deelt u de mening dat het openen van een nieuwe gesloten jeugdzorginstelling niet
past in een tijdperk waarin er gewerkt wordt aan het volledig afbouwen van gesloten
jeugdzorg en dat deze investering ook niet past binnen de bezuinigingsdoelstellingen
die er voor de jeugdzorg zijn vastgelegd?