Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dassen over twee artikelen inzake ASML

Antwoord van Minister Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) (ontvangen
4 oktober 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het Bloomberg artikel «ASML’s China Chip Business Faces New Curbs
From Netherlands»1 en het NOS artikel «Nederland past exportregels aan voor ASML, nu in lijn met VS»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de regering overweegt of van plan is om exportvergunningen op reserveonderdelen
voor ASML-machines die al aan Chinese bedrijven verkocht zijn niet te verlengen? Welke
overwegingen liggen hieraan ten grondslag?

Antwoord 2

Door middel van exportcontrole voorkomt het kabinet dat Nederlandse goederen of technologie
met een bijzondere, strategische waarde, zowel militair als dual-use, op ongewenste
wijze worden ingezet. Sinds de vergunningplicht voor uitvoer van geavanceerde halfgeleiderproductieapparatuur
is ingesteld per 1 september 2023 wordt de uitvoer van specifieke productieapparatuur,
onderdelen, software en technologie gecontroleerd. De uitvoer van dienstverlening,
in de vorm van uitvoer van speciaal ontworpen onderdelen, software en technologie
voor deze apparatuur, wordt daarmee ook gecontroleerd. Per 7 september 2024 is deze
vergunningplicht uitgebreid naar (de uitvoer van) oudere types lithografiemachines,
vanwege voortschrijdend inzicht dat dergelijke machines relevant zijn voor de productie
van geavanceerde halfgeleiders die bij kunnen dragen aan geavanceerde militaire toepassingen,
waardoor dergelijke uitvoer risico’s voor de nationale veiligheid met zich meebrengt.
De uitvoer van dienstverlening, inclusief specifieke reserveonderdelen, wordt daarmee
ook voor deze apparatuur gecontroleerd.

Vraag 3

Hoe verhoudt zich dit tot de aangekondigde aanscherping van exportregels van hoogwaardige
chipmachines?

Antwoord 3

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Wat is de precieze aanleiding om de vergunning voor reserveonderdelen niet langer
te verstrekken? Welke wijzigingen zijn er in de situatie sinds het afgeven van de
vorige vergunning?

Antwoord 4

De aankondiging van een vergunningplicht betekent niet dat vergunningen ook niet meer
verstrekt worden. Per afzonderlijke vergunningaanvraag wordt het risico op ongewenst
eindgebruik ingeschat op basis van de aard van de goederen, het opgegeven eindgebruik
en de eindgebruiker. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 en 3 wordt met het
uitbreiden van de vergunningplicht ook de uitvoer van dienstverlening, inclusief specifieke
reserveonderdelen, voor minder geavanceerde productieapparatuur onder controle gebracht.

Vraag 5

Bent u zich ervan bewust dat Chinese bedrijven alleen in staat zijn om geavanceerde
chips te maken met de oudere generatie machines van ASML in combinatie met zeer geavanceerde
Amerikaanse etching technology die Amerikaanse bedrijven mochten blijven exporteren
naar China nadat de Amerikaanse overheid de Nederlandse regering onder druk had gezet
om de exportvergunningen voor EUV-machines naar China niet te verlengen? En dat Amerikaanse
etching technologie pas onderdeel werd van deexport control measuresvan oktober 2022 nadat Nederlandse bedrijven hierop hebben aangedrongen in het kader
van een gelijk speelveld? Hoe verklaart u dit in het kader van nationale veiligheid
als reden om de export van geavanceerde lithografie technologie naar China tegen te
houden, terwijl geavanceerde Amerikaanse etching technologie geëxporteerd mocht blijven
worden? Heeft u dit besproken met uw Amerikaanse counterpart?

Antwoord 5

Over de inhoud van gesprekken met buitenlandse partners doe ik omwille van vertrouwelijkheid
geen uitspraken. We delen de zorgen van onze partners over ongecontroleerde export
van geavanceerde halfgeleiderapparatuur. Daarnaast is het van belang om effectieve
maatregelen en een gelijk speelveld na te streven. Uiteindelijk maakt ieder land zijn
eigen afweging en neemt zelf maatregelen. Zo ook Nederland.

Vraag 6

Op welke momenten is er contact geweest op ambtelijk en/of politiek niveau met de
Amerikaanse autoriteiten over de exportvergunningen van reserveonderdelen voor machines
van ASML? Op welke manier heeft dit meegewogen in de beslissing om de exportvergunning
voor reserveonderdelen niet te verlengen en exportregels aan te scherpen?

Antwoord 6

Nederland onderhoudt intensief contact met Europese en niet-Europese partners over
exportcontrolebeleid, omwille van het bevorderen van de effectiviteit van beleid en
het waarborgen van een gelijk speelveld. Over de inhoud van gesprekken met buitenlandse
partners doe ik omwille van vertrouwelijkheid geen uitspraken. Zie verder het antwoord
op vraag 4 over de werking van een vergunningplicht.

Vraag 7

Zijn er toezeggingen van de Amerikaanse autoriteiten gedaan aan de Nederlandse regering
in ruil voor het sluiten van een belangrijke markt voor het belangrijkste bedrijf
voor de Europese strategische autonomie? Zo ja, welke?

Antwoord 7

Over de inhoud van gesprekken met buitenlandse partners doe ik omwille van vertrouwelijkheid
geen uitspraken.

Vraag 8

Heeft u onderhandeld over de uitbreiding van de exportregels en wat was daarbij uw
inzet? Indien u niet heeft onderhandeld met of er druk is gezet door de Amerikaanse
autoriteiten, gelooft u dat deze exportmaatregelen de Nederlandse nationale veiligheid
bevorderen en op welke manier?

Antwoord 8

Nederland onderhoudt intensief contact met Europese en niet-Europese partners over
exportcontrolebeleid, omwille van het bevorderen van de effectiviteit van beleid en
het waarborgen van een gelijk speelveld. Uiteindelijk besluit Nederland zelf over
zijn exportcontrolebeleid, net zoals andere landen over hun exportcontrolebeleid besluiten.

Vraag 9

Wat zijn de mogelijke economische en financiële gevolgen van het niet verlengen van
of verlenen van de exportvergunningen aan ASML?

Antwoord 9

Het is aan ASML om de gevolgen van Nederlandse regelgeving op zijn bedrijfsprocessen
te duiden.

Vraag 10

Wat zijn volgens u de consequenties van het niet verlengen van de exportvergunning
op de concurrentiepositie van Nederland en de EU op het gebied van chiptechnologie?
Waarop is dit gebaseerd?

Antwoord 10

Iedere vergunningaanvraag wordt afzonderlijk beoordeeld. Veiligheidsbelangen geven
daarbij de doorslag, maar Nederland heeft ook oog voor bedrijfsmatige belangen zoals
een gelijk speelveld en zoveel mogelijk duidelijkheid voor betrokken bedrijven. Ook
daarom onderhoudt Nederland intensief contact met Europese en niet-Europese partners,
om zo het gelijke speelveld te waarborgen en te voorkomen dat een relatieve verslechtering
van de concurrentiepositie optreedt. De precieze implicaties van de verlening of weigering
van afzonderlijke vergunningen heb ik niet onderzocht en spelen geen rol bij de besluitvorming
daaromtrent.

Vraag 11

Met welke landen binnen de Europese Unie is er afstemming geweest voordat het besluit
is genomen? Kunt u per land aangeven welke reactie is binnengekomen?

Antwoord 11

Nederland onderhoudt intensief contact met Europese en niet-Europese partners over
exportcontrolebeleid, omwille van het bevorderen van de effectiviteit van beleid en
het waarborgen van een gelijk speelveld. Uiteindelijk besluit Nederland zelf over
zijn exportcontrolebeleid, net zoals andere landen over hun exportcontrolebeleid besluiten.
Over de inhoud van gesprekken met buitenlandse partners doe ik omwille van vertrouwelijkheid
geen uitspraken.

Vraag 12

Op welke momenten heeft u in aanloop naar het besluit met de Europese Commissie gesproken?
Wat was daarbij uw inzet? Wat was de reactie van de Europese Commissie?

Antwoord 12

Exportcontrole is een nationale competentie. De Europese Commissie speelt een faciliterende
rol in EU-coördinatie van exportcontrole van dual use-goederen. Nederland onderhoudt op politiek en ambtelijk niveau nauw contact met de
Europese Commissie. Over de inhoud van dergelijke gesprekken doe ik omwille van diplomatieke
vertrouwelijkheid geen uitspraken.

Vraag 13

Deelt u de mening dat ASML van groot strategisch en geopolitiek belang is voor Nederland
en Europa? Op welke manier zijn het strategische belang van ASML in de geopolitieke
en geo-economische ontwikkelingen meegewogen in dit besluit?

Antwoord 13

Ja. Nederland hecht groot belang aan de halfgeleiderindustrie in Nederland en de cruciale
rol van ASML daarbinnen. In de Kamerbrieven «De Nederlandse inzet voor een sterk halfgeleiderecosysteem
in geopolitiek uitdagende tijden»3 en «Investeringen in ondernemingsklimaat microchipsector»4 wordt daar verder op ingegaan. Bij de beoordeling van afzonderlijke vergunningsaanvragen
geven veiligheidsbelangen de doorslag, maar wordt oog gehouden voor de belangen van
bedrijven. De afgelopen periode zijn de contacten over exportcontrole met de betrokken
bedrijven, waaronder ASML, verder geïntensiveerd.

Vraag 14

Deelt u de analyse dat Europa ver achter loopt op de ontwikkeling van strategische
technologie? Bent u zich ervan bewust dat ASML’s lithografie-technologie een van de
weinige, dan wel de enige, technologie is waarvoor China van Europa afhankelijk is?
Hoe weegt u het dilemma om China deze technologie te onthouden en daarmee te dwingen
deze eigenstandig te ontwikkelen waardoor we deze «bargaining chip» niet meer in kunnen
zetten om toegang te krijgen tot de vele technologieën waarin China ondertussen voor
loopt op de EU?

Antwoord 14

Nederland heeft reeds op tal van technologische terreinen een sterke positie, maar
gezien de toenemende wereldwijde concurrentie en gelet op het belang van ons eigen
verdienvermogen en weerbaarheid acht het kabinet het van groot belang om sterker en
gerichter in te zetten op behoud en verdere versterking van onze technologische positie.
Voor gemaakte keuzes verwijst het kabinet naar de Nationale Technologie Strategie
(NTS), waarin onder andere het gebied van halfgeleidertechnologie als sleuteltechnologie
is aangewezen. Voor verder inzicht in de NTS verwijs ik u graag naar het beleidsrapport
van 19 januari 2024.5 Ik neem kennis van uw visie op het belang van ASML’s technologie voor China. Ik hecht
eraan om te benadrukken dat exportcontrole niet gelijk staat aan een uitvoerverbod
en dat hier sprake is van een landenneutrale maatregel.

Vraag 15

Kunt u de vragen afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 15

Ja