Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Zanten over de problematiek rond het innen van de eigen bijdragen van Oekraïense ontheemden met een baan en eigen inkomsten

Antwoord van Minister Faber – Van de Klashorst (Asiel en Migratie), mede namens de
Staatssecretaris van Financiën (ontvangen 11 september 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met de problematiek die verschillende gemeenten ondervinden rond het
innen van de eigen bijdragen van Oekraïense ontheemden met een baan en eigen inkomsten?1

Antwoord 1

Ja, ik ben op de hoogte van signalen die verschillende gemeenten hebben gegeven. Mijn
ministerie heeft regelmatig contact met de VNG en met gemeenten. Knelpunten bij de
uitvoering van de eigen bijdrage komen daarbij ook aan bod.

Vraag 2

Wat kunt u doen voor deze gemeenten om hen hierbij te ondersteunen?

Antwoord 2

Het Rijk ondersteunt gemeenten actief bij de invoering van de eigen bijdrage en het
oplossen van deze knelpunten. Om gemeenten te helpen met het implementeren heeft het
Rijk een handreiking beschikbaar gesteld. Verder worden kosten vergoed die gemeenten
maken in de uitvoering van het heffen van de eigen bijdrage.

Vraag 3

Kunt u aangeven of Oekraïense ontheemden die nu langer geen eigen bijdragen betalen
dan andere Oekraïense ontheemden, dit met terugwerkende kracht moeten betalen?

Antwoord 3

Het is gemeenten toegestaan met terugwerkende kracht eigen bijdragen op te leggen,
ook als het de bijdrage over meerdere maanden betreft. Wij hebben gemeenten geadviseerd
terughoudendheid te betrachten, om ontheemden niet op een later moment met een opgebouwde
achterstand te confronteren. Het is niet toegestaan dit over de maanden voorafgaand
aan 1 juli 2024 te doen.

Vraag 4

Vindt u de eigen bijdrage die Oekraïners moeten betalen redelijk, in vergelijking
tot de bijdragen die andere inwoners van Nederland met werk en eigen inkomsten moeten
betalen?

Antwoord 4

Ik vind het van belang dat ontheemden waar mogelijk een bijdrage leveren aan de kosten
voor de opvang. Er is vooralsnog gekozen voor een bedrag in de vorm van een bijdrage
voor gas, water en elektra en in voorkomend geval, catering. Voor de bijdrage in gas,
water en elektra mag een gemeente een bedrag vragen van € 105 per volwassen gezinslid
met een maximum per gezin van tweemaal de eigen bijdrage. Indien nog in catering wordt
voorzien mag daar bovenop € 242,48 per volwassen gezinslid worden gevraagd. De manier
waarop een eventuele verdere verhoging vormgegeven wordt, vraagt om een zorgvuldige
afweging, waarbij tenminste de uitvoerbaarheid door gemeenten en het passend bijdragen
aan de opvang door ontheemden meegenomen wordt.

Vraag 5

Bent u bekend met de eerdere regeling tijdelijke vrijstelling motorrijtuigenbelasting
(mrb) en belasting op personenauto’s en motorrijwielen (bpm) voor mensen die Oekraïne
hebben verlaten en dat deze regeling vanwege de oorlog is verlengd met 1 jaar, tot
4 maart 2025?2

Antwoord 5

Ik ben bekend met de regeling die van toepassing is op ontheemden uit Oekraïne, zoals
gedefinieerd in het Uitvoeringsbesluit (EU) 2022/382 van de Raad van 4 maart 2022.
De regeling vervalt per 4 maart 2025. Uw Kamer is hierover geïnformeerd in de Kamerbrief
Opvang Oekraïense ontheemden van 14 juni jl.

Vraag 6

Kunt u uitleggen waarom er binnen deze regeling voor gekozen is Oekraïense ontheemden
vrij te stellen van mrb en bpm?

Antwoord 6

Gelet op de bijzondere omstandigheden als gevolg van de oorlog in Oekraïne is er voor
gekozen om het voertuig waarmee Oekraïense ontheemden zijn gevlucht tijdelijk vrij
te stellen van mrb en bpm. Door expliciet uitsluitsel te geven over de belastingplicht,
wordt voorkomen dat ontheemden onzekerheid ervaren of onbedoeld in de problemen komen
door een gebrek aan kennis over de Nederlandse regelgeving.

Vraag 7

Kunt u inzichtelijk maken hoeveel Oekraïense ontheemden gebruikmaken van de regeling?

Antwoord 7

Op dit moment hebben zich circa 1.700 ontheemden gemeld bij de Belastingdienst.

Vraag 8

Kunt u inzichtelijk maken waar Oekraïense ontheemden op dit moment gehuisvest zijn?

Antwoord 8

Op 1 september 2024 stonden ca. 120.170 ontheemden uit Oekraïne ingeschreven in de
Basisregistratie Personen (BRP). De totale bezetting op dat moment was ca. 91.740.
Daarnaast zitten ontheemden in particuliere opvang of hebben zij zelf huisvesting
gevonden. De ontheemden uit Oekraïne worden breed verspreid binnen heel Nederland
opgevangen.

Vraag 9

Kunt u inzichtelijk maken hoeveel Oekraïense ontheemden betaald werk hebben in Nederland?

Antwoord 9

Op 1 november 2023 werkte 55% van de 15 tot 65-jarige ontheemden uit Oekraïne die
zich op dat moment in Nederland bevonden in loondienst. Dit komt neer op ca. 45.000
werkende ontheemden. Meer dan de helft (53%) hiervan werkte minimaal 35 uur per week.
Een groot gedeelte werkte in de zakelijke dienstverlening (51%), waar de uitzendbranche
onderdeel van is. Daarnaast werkte een derde in de handel, vervoer en horeca. Eind
september 2024 publiceert het Centraal Bureau voor de Statistiek nieuwe cijfers, met
peildatum 1 mei 2024.

Vraag 10

Bent u van mening dat Oekraïense ontheemden deze vrijstellingen (mrb en bpm) nodig
hebben om in hun bestaan te kunnen voorzien hier in Nederland?

Antwoord 10

Zie antwoord op vraag 6. De tijdelijke vrijstelling is nodig om rechtszekerheid te
bieden voor een kwetsbare groep. De regeling vervalt per 4 maart 2025. Uw Kamer is
hierover geïnformeerd in de Kamerbrief Opvang Oekraïense ontheemden van 14 juni jl.3

Vraag 11

Bent u bereid om met spoedige ingang Oekraïense ontheemden op gelijke wijze te belasten
met de bpm en de mrb als mensen met een Nederlandse nationaliteit?

Antwoord 11

Zie antwoord vraag 10.

Vraag 12

Kunt u toezeggen dat deze regeling niet nog verder wordt verlengd? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 12

Zie antwoord vraag 10.

Vraag 13

Hoeveel Oekraïners zijn er momenteel precies in Nederland en wat verwacht u qua in-
en uitstroom (qua aantallen) voor de resterende maanden van 2024?

Antwoord 13

Op 1 september 2024 stonden ca. 120.170 ontheemden uit Oekraïne ingeschreven in de
Basisregistratie Personen (BRP). Op basis van de huidige prognose gaan we uit van
een netto instroom van 540 ontheemden per week. Daarmee neemt het netto aantal ontheemden
uit Oekraïne dat naar verwachting in de resterende maanden van 2024 in Nederland bescherming
zoekt onder de RTB toe met circa 8.640 personen.

Vraag 14

Kunt u per regio in Oekraïne aangeven wat de veiligheidsstatus daar momenteel is?

Antwoord 14

Overal in Oekraïne ondervindt men veiligheidsproblemen als gevolg van de Russische
agressie, niet alleen aan de frontlinie in het oosten. De situatie is onvoorspelbaar
en verandert met de dag. Een overzicht van de veiligheidssituatie per regio is niet
eenduidig te geven.

Daarnaast treft u in de rapportages van Clingendael over de beschermingsopdracht ten
aanzien van Oekraïense ontheemden eveneens informatie over de ontwikkelingen aldaar
aan. Zie bijvoorbeeld het meeste recente rapport van Clingendael.4

Vraag 15

Kunt u deze vragen zo spoedig mogelijk beantwoorden?

Antwoord 15

Ja.