Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Campen en Rajkowski over het zonder veiligheidsonderzoek toelaten door Hongarije van Russische en Wit-Russische «gastarbeiders» tot het Schengengebied

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken), mede namens de Ministers van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Justitie en Veiligheid en Asiel en Migratie
(ontvangen 5 september 2024).

Vraag 1

Kent u de signalen dat Hongarije zonder noodzakelijke veiligheidsonderzoeken «gastarbeiders»
uit Rusland en Wit-Rusland toelaat via een zogenaamde «National Card»?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat een dergelijke opstelling van Hongarije in strijd zou zijn met
de Europees ingestelde individuele en economische sancties tegen de Russische Federatie,
als reactie op haar aanvals­oorlog tegen Oekraïne?

Antwoord 2

De sancties naar aanleiding van de Russische agressie tegen Oekraïne bevatten een
groot aantal inreisverboden ten aanzien van specifieke personen. Alle Europese lidstaten
zijn verplicht om deze inreisverboden te handhaven en betreffende personen toegang
tot het Schengengebied te weigeren. Het toevoegen door Hongarije van Rusland en Belarus
aan de lijst met landen waarvan de burgers in aanmerking komen voor de zogenaamde
«Nationale Kaart», laat de geldende inreisverboden die aan individuele Belarussen
en Russen zijn opgelegd onverlet.

Hongarije is daarnaast, net als alle andere landen behorend tot het Schengengebied,
gebonden aan verplichtingen inzake het uitvoeren van grondige grenscontroles op alle
derdelanders die het Schengengebied willen inreizen. Daaronder valt de controle of
een persoon geen gevaar oplevert voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid.

Het is niet zo dat er een algeheel toelatings- en verblijfsverbod geldt voor Russen
en Belarussen in de EU. Russen en Belarussen kunnen, wanneer er geen inreisverbod
aan ze is opgelegd en ze geen gevaar vormen voor de openbare orde of veiligheid, in
principe toelating en verblijf verkrijgen indien zij voldoen aan de voorwaarden voor
een specifieke vergunning. Ook Nederland is afgelopen jaren Russen en Belarussen blijven
toelaten. Met uitzondering van een aantal sectorspecifieke EU-richtlijnen op het terrein
van bijvoorbeeld onderzoekers is er in het Unierecht niets geregeld inzake de toelating
van derdelanders tot de arbeidsmarkt van de EU-lidstaten. De lidstaten blijven dan
ook bevoegd daarvoor eigen voorwaarden te stellen.

Vraag 3

Indien nee, waarom niet? Indien ja, wat gaat u eraan doen om in Europees verband de
samenwerking te zoeken om Hongarije hierop aan te spreken en deze schending van het
Schengenakkoord te voorkomen?

Antwoord 3

Nederland heeft bilateraal en binnen EU-kader bezorgd navraag gedaan. De Europese
Commissie houdt toezicht op de naleving van EU-wetgeving door EU-lidstaten. Eurocommissaris
voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson heeft op 1 augustus jl. per brief aan de Hongaarse
Minister van Binnenlandse Zaken Hongarije verzocht op korte termijn tekst en uitleg
te geven over de uitbreiding van het toepassingsbereik van de «Nationale Kaart» naar
personen met de Belarussische en Russische nationaliteit. De Commissie vraagt deze
informatie om te kunnen beoordelen of de uitbreiding in lijn is met EU-recht en of
de werking van het Schengengebied hierdoor in gevaar komt. Hongarije heeft hierop
gereageerd dat de «Nationale Kaart» in lijn met EU-wetgeving toegekend wordt. Het
kabinet wacht de reactie van de Commissie hierop af.

Vraag 4

Welke voorwaarden zijn verbonden aan deze «National Card» en ziet u ook het onacceptabele
risico van een «Schengenlek», waarbij de mogelijkheid ontstaat voor de Russische Federatie
om vijandelijke actoren naar Europa te sturen die zich ondermijning van onze rechtsstaat,
veiligheid en soevereiniteit ten doel stellen?

Antwoord 4

Op basis van openbare informatie van de Hongaarse overheid is bekend dat sinds 9 juli
jl. inwoners uit Bosnië en Herzegovina, Moldavië, Noord-Macedonië, Montenegro, Rusland
en Belarus, naast inwoners uit Oekraïne en Servië, in aanmerking kunnen komen voor
de «Nationale Kaart». Hiervoor dienen zij betaalde arbeid te gaan verrichten in Hongarije.
Overige voorwaarden volgens de website van de Hongaarse overheid zijn o.a. beschikking
over huisvesting, voldoende middelen, een geldige zorgverzekering en eventuele voor
de functie benodigde kwalificaties. Hongarije heeft in antwoord op Eurocommissaris
Johansson gesteld voldoende rekening te houden met mogelijke veiligheidsrisico’s.
Het kabinet wacht eventuele vervolgstappen van de Commissie af.

Vraag 5

Welke intenties heeft Hongarije voor het instellen van deze «National Card» denkt
u en welke veiligheidsrisico’s ziet u in het zonder veiligheidsonderzoek toelaten
van Russische en Wit-Russische «gastarbeiders» tot het Schengengebied, specifiek voor
Nederland?

Antwoord 5

Hongarije stelt de «Nationale Kaart» te gebruiken om arbeidsmarkttekorten op te vullen
en dat het rekening houdt met mogelijke veiligheidsrisico’s.

Het jaarverslag 2023 van de AIVD beschrijft dat grootschalige uitzettingen van Russische
inlichtingenofficieren onder diplomatieke dekmantel in Nederland en andere EU-lidstaten
in combinatie met effectief visumbeleid het moeilijker voor Rusland heeft gemaakt
om in Nederland te spioneren. Nederland blijft echter een belangrijk spionagedoelwit
voor de Russische inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In dit licht moet het risico
van de mogelijkheid om ongezien het Schengengebied in te reizen serieus genomen worden.
De «Nationale Kaart» zou een potentieel makkelijke weg kunnen zijn voor kwaadwillenden,
waaronder Russische inlichtingenofficieren, om het Schengengebied binnen te komen.
In het kader van het tegengaan van statelijke dreigingen onderzoekt het kabinet al
hoe ongewenste kennis-en technologieoverdracht via bedrijven, onder meer via individuele
migranten en bedrijven die erkend referent zijn, kan worden tegengegaan. Daarnaast
heeft de Tweede Kamer afgelopen mei ingestemd met het wetsvoorstel om meer vormen
van spionage strafbaar te stellen. Om de veiligheidsrisico’s en eventueel benodigde
extra maatregelen goed in te kunnen schatten is een beoordeling van de Hongaarse reactie
door de Europese Commissie noodzakelijk.

Vraag 6

Indien u de signalen niet kent over een Hongaarse «National Card» voor Russische en
Wit-Russische «gastarbeiders», bent u bereid om hier bij de daartoe bevoegde veiligheids-/inlichtingendienst
onderzoek naar te laten doen en het resultaat van dit onderzoek te betrekken bij de
beantwoording van deze vragen?

Antwoord 6

Zie antwoord op eerdere vragen.

Vraag 7

Kunt u deze vragen een voor een beantwoorden?

Antwoord 7

Ja.