Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Thijssen en Gabriëls over het overnemen van de adviezen van de Expertgroep Gezondheid IJmond als harde voorwaarde bij de onderhandelingen over de maatwerkafspraken

Antwoord van Staatssecretaris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat) en van Minister
Hermans (Klimaat en Groene Groei) (ontvangen 3 september 2024).

Vraag 1

Kunt u toelichten hoe de gezondheid van omwonenden, werknemers en oud-werknemers systematisch
wordt meegenomen in de maatwerkafspraken, zoals staat omschreven in de brief van het
kabinet (Kamerstuk 28 089, nr. 318) over de uitvoering van motie Thijssen c.s. over het overnemen van de adviezen van
de Expertgroep Gezondheid IJmond een harde voorwaarde laten zijn in de onderhandelingen
(Kamerstuk 28 089, nr. 307)?

Antwoord 1

De gezondheid van omwonenden, werknemers, en oud-werknemers is een integraal onderdeel
van de maatwerkafspraak met Tata Steel Nederland (TSN). Uitgangspunt hierbij is dat
de impact van TSN op de gezondheid van omwonenden, werknemers en oud-werknemers, zowel
in termen van schadelijke emissies als hinder, zo snel en zo ver mogelijk wordt geminimaliseerd1. Deze vermindering van schadelijke impact moet bovendien goed gemeten en gecontroleerd
worden. Er is door het vorige kabinet dan ook specifiek gekozen om in te zetten op
de verduurzamingsvariant met versnelde overlastreductie2. Bij het tot stand komen van het onderhandelingsmandaat zijn de aanbevelingen van
de Expertgroep Gezondheid IJmond expliciet meegenomen in de afweging. Gezien de vertrouwelijkheid
van het mandaat en de onderhandelingen is de Kamer tijdens de vertrouwelijke technische
briefings van 16 mei en 2 juli jl. nader geïnformeerd over de onderhandelingsinzet.

In de Joint Letter of Intent zal een separate paragraaf over gezondheid opgenomen
worden, waarin duidelijke afspraken over gezondheidsverbeteringen worden vastgelegd,
onder andere op basis van het advies van de Expertgroep. De Kamer wordt periodiek
geïnformeerd over de voortgang van de onderhandelingen, middels vertrouwelijke technische
briefings. Daarnaast zijn de budgettaire gevolgen van het uiteindelijke onderhandelingsresultaat,
en daarmee dus ook het resultaat op het gebied van de verbetering van de gezondheid,
onder voorbehoud van parlementaire autorisatie van de begroting.

Vraag 2

Kunt u toelichten in hoeverre dit een aanvullende actie is naar aanleiding van de
motie Thijssen c.s.?

Antwoord 2

Zoals aangegeven in de brief als reactie op de motie Thijssen c.s.3, vond het kabinet het advies van de Expertgroep al zodanig belangrijk dat zij de
aanbevelingen van de Expertgroep Gezondheid IJmond al expliciet had meegenomen in
de afweging bij het vaststellen van het mandaat. Op basis van dit mandaat worden momenteel
de onderhandelingen gevoerd, waarbij de zaken die de Kamer van belang vindt zo goed
mogelijk worden meegenomen.

Vraag 3

Klopt het dat het voornemen uit de brief dat er een paragraaf over gezondheid wordt
opgenomen in de Joint Letter of Intent, waarin duidelijke afspraken over gezondheidsverbeteringen
worden vastgelegd, «onder andere op basis van het advies van de Expertgroep» al was
toegezegd en dat dit dus geen aanvullende actie is naar aanleiding van de motie Thijssen
c.s.?

Antwoord 3

Het vorige kabinet was op basis van het advies van de Expertgroep Gezondheid IJmond
al voornemens een paragraaf over gezondheid op te nemen. Ook het huidige kabinet voelt
zich in dit voornemen gesteund door de motie-Thijssen c.s. en zal een dergelijke paragraaf
dus ook als integraal onderdeel van de Joint Letter of Intent opnemen.

Vraag 4

Klopt het dat het inzetten op «versnellingsopties» zodat ook ruim vóór 2030 verbeteringen
optreden in luchtkwaliteit en gezondheidseffecten, het zo snel mogelijk sluiten van
Kooksfabriek 2 en de realisatie van overkappingen al de inzet was van het kabinet
en dat dit dus geen aanvullende maatregelen zijn op basis van de aangenomen motie?

Antwoord 4

Ja, zie ook het antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Klopt het dat, nu het kabinet heeft aangegeven dat met de Gezondheidseffectrapportage(GER)
begonnen is en de expertgroep gezondheid IJmond heeft aangegeven dat er het eerste
kwartaal van 2025, de GER in het eerste kwartaal volgend jaar wordt opgeleverd?

Antwoord 5

Het kabinet spant zich in om de GER zo snel mogelijk uit te voeren, maar aangezien
deze niet eerder is uitgevoerd en de methodiek momenteel wordt ontwikkeld, kan nog
niet met zekerheid gezegd worden wanneer de GER wordt opgeleverd. Op dit moment wordt
in overleg met de Expertgroep en het RIVM gewerkt aan een methodisch kader voor de
GER. De volgende stap is het uitvoeren van de GER. Voor het uitvoeren van de GER zijn
inzichten uit het milieueffectrapport (MER) nodig. Het MER zal naar verwachting eind
dit jaar of begin volgend jaar worden opgeleverd. Afhankelijk van de methodiek en
de kwaliteit en volledigheid van het MER zal de uitvoering van de GER hierna nog 3
tot 6 maanden duren waardoor oplevering op dit moment in de eerste helft van 2025
verwacht wordt.

Vraag 6

Kunt u de opdracht aan de expertgroep gezondheid IJmond met de Kamer delen?

Antwoord 6

Het instellingsbesluit van de Expertgroep Gezondheid IJmond is openbaar te raadplegen4 en via de brief van 9 januari 2024 aan de Kamer gezonden5. Als bijlage bij deze beantwoording treft u de opdracht nogmaals aan.

Vraag 7

U schrijft dat wordt «bezien» hoe de World Health Organization (WHO) 2021-advieswaarden
«meegenomen kunnen worden»; betekent dit dat de aanbeveling van de Expertgroep, namelijk
om vanuit het voorzorgprincipe de WHO-richtlijnen uit 2021 als leidend te beschouwen
bij in de maatwerkafspraken, niet als harde voorwaarden wordt meegenomen?

Antwoord 7

De WHO-advieswaarden gaan over concentraties in de buitenlucht. De concentraties van
stoffen in een specifieke omgeving worden bepaald door verschillende invloeden. In
de IJmond zijn er naast verschillende lokale bronnen die bijdragen aan de concentraties
ook bronnen (ver) buiten het gebied die de achtergrondconcentraties beïnvloeden. Naast
de invloed van de lokale industrie (waaronder TSN), valt hierbij te denken aan onder
andere weg- en luchtverkeer en houtstook. Om specifieke omgevingswaarden te bereiken
is de invloed van al deze verschillende bronnen van belang. Het advies van de Expertgroep
is dus ook niet om de omgevingswaarden aan één bedrijf op te leggen, maar deze als
leidend te beschouwen in de te maken afspraken.

Eerder in de brief van 19 juli is al aangegeven dat het op korte termijn behalen van
de WHO 2021 advieswaarden in de IJmond ingrijpende maatregelen zou vereisen6. Naar aanleiding van de motie-Thijssen c.s. heeft het RIVM gekeken of de WHO 2021
advieswaarden in 2030 of 2035 behaald zouden kunnen worden in de IJmond indien TSN
in deze jaren nul fijnstof uitstoot zou hebben.

De conclusie van het RIVM is dat zelfs als TSN haar uitstoot van fijnstof tot nul
zou kunnen terugbrengen, de advieswaarden alsnog niet gehaald zullen worden7. Onze inzet is om de fijnstofbijdrage van TSN fors te verlagen en daarmee een flinke
stap richting het in de toekomst behalen van de WHO 2021 advieswaarden mogelijk te
maken. Naast de acties bij TSN is het dus ook nodig om bredere inzet te plegen om
in de toekomst de omgevingswaarden te behalen. In juli van dit jaar is de Kamer geïnformeerd
over een onderzoek van CE Delft met mogelijke aanvullende maatregelen8.

Vraag 8

Er worden dus geen aanvullende maatregelen genomen op basis van de aangenomen motie?

Antwoord 8

Zoals aangegeven in de brief als reactie op de motie Thijssen c.s.9, vond het kabinet het advies van de Expertgroep al zodanig belangrijk dat zij de
aanbevelingen van de Expertgroep Gezondheid IJmond al expliciet had meegenomen in
de afweging bij het vaststellen van het mandaat. Op basis van dit mandaat worden momenteel
de onderhandelingen gevoerd, waarbij de zaken die de Kamer van belang vindt zo goed
mogelijk worden meegenomen. Gezien de vertrouwelijkheid van het mandaat en de onderhandelingen
bent u tijdens de vertrouwelijke technische briefings van 16 mei en 2 juli jl. nader
geïnformeerd over de onderhandelingsinzet.

Op het moment dat er nieuwe adviezen van de Expertgroep zullen komen zal het kabinet
bekijken of en hoe deze adviezen geïmplementeerd kunnen worden. Aangezien de inhoud
van deze adviezen op dit moment nog niet bekend is, kan daar nu nog niet op vooruitgelopen
worden.

Vraag 9

Hoe gaat u precies invulling geven aan het advies van de expertgroep gezondheid IJmond,
die aangeeft dat zij na het opstellen van de Gezondheidseffectrapportage adviezen
kunnen geven om gezondheid een volwaardige plaats te even zodat er voldoende bescherming
van de gezondheid van de bevolking van de IJmond zal zijn en dat dit meegenomen kan
worden in de vergunningsverlening en de maatwerkafspraken?

Antwoord 9

Er worden afspraken gemaakt op basis van het mandaat en hierin wordt gezondheid integraal
meegenomen. Of en hoe toekomstige adviezen daar binnen passen, dan wel of er op basis
van die toekomstige adviezen bepaalde additionele acties nodig zijn, is nog niet te
voorspellen omdat de inhoud van deze adviezen nog niet bekend is.

Vraag 10

Gaat u dit wellicht doen door de expertgroep te vragen om eerder dit advies uit te
brengen? Of door de maatwerkafspraken met vier maanden te vertragen? Of door in de
maatwerkafspraken af te spreken dat na het sluiten van de maatwerkafspraken en na
het uitbrengen van het advies van de expertgroep, dit advies alsnog zal worden overgenomen
in de maatwerkafspraken en additionele afspraken gemaakt worden? Bent u het ermee
eens dat dit additioneel is ten opzichte van eerdere Kamerbrieven en de toezeggingen
van het kabinet?

Antwoord 10

Het kabinet doet meerdere dingen. We blijven voortdurend in contact met de Expertgroep
om lopende zaken mee te nemen. In het najaar zal de Expertgroep met haar tweede advies
komen. De expertgroep heeft aangegeven dat dit advies in elk geval een nadere toelichting
op het door hun geadviseerde instrument GER zal bevatten. In vraag 5 is het proces
om tot de uitvoering van de GER te komen toegelicht.

De suggestie om de maatwerkafspraken te vertragen is ook tijdens het debat van 28 mei
jl. aan de orde gekomen. Daar is ook toegelicht waarom dit onwenselijk wordt geacht.
Het standpunt daarop is niet veranderd. De onderhandelingen vinden nu plaats, en afwachten
tot de GER is uitgevoerd is en de Expertgroep daaropvolgend een advies heeft uitgebracht
zou vertraging van circa 6 maanden tot een jaar kunnen opleveren. De Expertgroep adviseert
zowel in haar eerste verschenen advies als tijdens de technische briefing van 22 mei
jl. om juist tempo te maken en op korte termijn gezondheidswinst te behalen (door
het maken van een maatwerkafspraak met TSN). Door in te zetten op het zo spoedig mogelijk
van een afspraak wordt uitvoering gegeven aan dit advies.

Uiteraard wordt tijdens de onderhandelingen de informatie die op dat moment bekend
is waar mogelijk meegenomen. Daarnaast wordt ervoor gezorgd dat, mede op aandringen
van de Kamer, er harde toetsbare afspraken met betrekking tot gezondheid gemaakt zullen
worden. Met de maatwerkafspraak wordt ingezet op een eerste stap voor de verduurzaming
en verbetering van de leefomgeving in de eerste fase tot 2030. Dat in de jaren daaropvolgend
met de inzichten die dan beschikbaar komen wellicht vervolgafspraken nodig zijn, is
denkbaar. Maar hierop kan nu nog niet vooruitgelopen worden.

Vraag 11

Kunt u alle documenten en correspondentie over dit onderwerp tussen het Ministerie
van Economische Zaken (EZK), het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W),
de expertgroep, omwonenden, de provincie Noord-Holland, de Inspectie Leefomgeving
en Transport (ILT) en de omgevingsdiensten, zoals ook opgevraagd via de vaste Kamercommissie
voor Economische Zaken en Klimaat, delen? Kunt u die stukken ons per ommegaande doen
toekomen?

Antwoord 11

Veel van de documenten en correspondentie bevatten informatie die de onderhandelingspositie
van de Staat kunnen benadelen. Om die reden is de Kamer, in aanvulling op openbare
kamerbrieven en openbare debatten, vertrouwelijk geïnformeerd tijdens vertrouwelijke
technische briefings op 16 mei en 2 juli jl en zijn bepaalde stukken al eerder vertrouwelijk
ter inzage gelegd.

Graag horen we van u hoe we invulling kunnen geven aan uw vraag, bijvoorbeeld door
het verstrekken van specifieke informatie tijdens een volgende technische briefing
of het vertrouwelijk ter inzage leggen van specifieke stukken.

Vraag 12

Kunt u deze vragen zonder uitstel beantwoorden aangezien de onderhandelingen met Tata
Steel in volle gang zijn?

Antwoord 12

Ten gevolge van het zomerreces heeft de benodigde afstemming met de Provincie Noord-Holland,
het Ministerie van Financiën, het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport meer tijd in beslag genomen.
Om die reden is het helaas niet gelukt om de vragen binnen de gebruikelijke tijd te
beantwoorden.