Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Stultiens over de grote gevolgen van de geplande bezuinigingen op onderzoek en wetenschap

Antwoord van Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 29 augustus
2024)

Vraag 1

Hebt u meegekregen dat er enorme onrust is ontstaan over de geplande bezuinigingen
van de PVV-coalitie op het onderzoek en de wetenschap?1

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met de zorgen die leven over de geplande bezuinigingen op onderzoek
en wetenschap, die zijn aangekondigd in het Hoofdlijnenakkoord dat gesloten is tussen
de fracties van de PVV, VVD, NSC en BBB. Bovendien heb ik kennisgenomen van het artikel
waar u naar verwijst. Ik begrijp de zorgen die de bezuinigingen met zich meebrengen.

Vraag 2

Erkent u dat het schrappen van de sectorplannen een bedreiging is voor het verdienvermogen
van Nederland, een enorme vertrouwensbreuk creëert tussen het nieuwe kabinet en de
wetenschap en getuigt van onbehoorlijk bestuur?

Antwoord 2

In het hoofdlijnenakkoord worden diverse ombuigingen genoemd op het hoger beroepsonderwijs
(hbo), het wetenschappelijk onderwijs (wo) en de wetenschap. De sectorplannen maken
onderdeel uit van de ombuigingen. Ik ben me bewust van de waarde van de sectorplannen
en ook ik hoor de signalen vanuit het veld over de relevantie en noodzaak ervan. Tegelijkertijd
moeten er financiële keuzes worden gemaakt om de budgettaire opgaven van het hoofdlijnenakkoord
te realiseren. Het kabinet kiest met het hoofdlijnenakkoord er immers voor om de overheidsfinanciën
te bewaken, terwijl ook op een aantal posten wordt geïntensiveerd en de lasten voor
huishoudens en bedrijven worden verlicht. Op dit moment werkt het kabinet het hoofdlijnenakkoord,
inclusief de maatregelen in het hbo en wo, verder uit in het Regeerprogramma. Op basis
daarvan zal ik met Prinsjesdag een beleidsagenda presenteren voor 2025 met een doorkijkje
naar de daaropvolgende jaren. Daarin presenteer ik mijn plannen en de wijze waarop
de bezuinigingen zullen neerslaan. De bezorgde signalen uit het veld weeg ik daarin
mee.

Vraag 3

Erkent u dat de voorgenomen bezuinigingen niet alleen de universiteiten raken maar
ook de hogescholen, mkb-partners en de regio’s waarin zij zich bevinden?2

Antwoord 3

Ik verwacht dat de bezuiniging op het hbo, het wo en de wetenschap ook effect heeft
op andere kennisinstellingen, kennispartners en bedrijven waarmee universiteiten samenwerken.
Ik begrijp de zorgen die daarover geuit worden.

Vraag 4

Is het waar dat u met deze bezuinigingen op de sectorgelden 1.200 banen van (jonge)
wetenschappers op de tocht zet en dat de totale bezuinigingen op onderzoek en onderwijs
leiden tot 5.000 minder banen? Zo nee, om hoeveel banen gaat het dan wel?

Antwoord 4

Op dit moment werkt het kabinet het hoofdlijnenakkoord, inclusief de maatregelen in
het hbo en wo, verder uit in het Regeerprogramma. Ik verwijs hierbij graag naar mijn
antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Hoe reageert u op de constatering dat het kabinet het hart van de Nederlandse sterrenkunde
eruit rukt met deze bezuinigingen?3

Antwoord 5

Ik verwijs graag naar mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 6

Is het waar dat de Nederlandse overheid zich heeft gecommitteerd aan de Lissabon-doelstelling
van drie procent voor onderzoek in 2030? Wat gaat u doen om deze doelstelling te bereiken?
Indien u niet bereid bent om extra geld uit te trekken om dit doel te halen, heeft
u al formeel aan andere landen laten weten deze doelstelling los te laten?

Antwoord 6

Het klopt dat Nederland zich in Europees verband heeft gecommitteerd aan het streven
om 3% van het bbp te besteden aan Research & Development (R&D). Het halen van de doelstellingen
vraagt zowel publieke als private uitgaven. De totale uitgaven in Nederland aan R&D
lagen in 2022 (meest recente cijfers) boven het EU-gemiddelde: in Nederland bedroegen
deze 2,30% van het bbp, tegenover 2,24% van het bbp in de EU. Ten aanzien van de R&D-doelstelling
van 3% van het bbp («Lissabondoelstelling») geldt dat Nederland hier met 2,30% in
2022 inderdaad nog niet is en dat er vanuit het Hoofdlijnenakkoord aan publieke zijde
nu wel bezuinigingen plaatsvinden. Nederland houdt echter wel vast aan het 3% streven,
ook richting andere lidstaten.

Vraag 7

Bent u het eens met uw voorganger dat bezuinigingen op universiteiten om een einde
te maken aan de «activistische woke cultuur» klinkt als revanchisme, niet gestoeld
is op de werkelijkheid en daarom moeilijk te accepteren is?4

Antwoord 7

Ik herken mij niet in de gebezigde woorden.

Vraag 8

Wat is uw reactie op het feit dat Universiteiten van Nederland (UNL) ervan uit gaat
dat u de bindende afspraken van uw voorganger nakomt? Gaat u het Bestuursakkoord inderdaad
nakomen of kiest u ervoor om het vertrouwen van de universiteiten te schenden ondanks
de mogelijke juridische gevolgen?

Antwoord 8

Ik sta in goed contact met UNL en luister naar de door hen geuite zorgen en verwachtingen.
Ik heb kennisgenomen van de reactie van UNL op het hoofdlijnenakkoord. Op dit moment
werkt het kabinet het hoofdlijnenakkoord, inclusief de maatregelen in het hbo en wo,
verder uit in het Regeerprogramma.

Ik verwijs hierbij naar mijn antwoord op vraag 2. In afstemming met de partijen in
het hbo, het wo en de wetenschap bekijk ik wat dit betekent voor het Bestuursakkoord
2022 Hoger Onderwijs en Wetenschap.

Vraag 9

Bent u bereid om te luisteren naar de oproep van onder andere de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen (KNAW), Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
(NWO) en UNL om de voorgenomen bezuinigingen te heroverwegen?

Antwoord 9

Bij de uitwerking van het kabinetsbeleid neem ik alle signalen mee.

Vraag 10

Kunt u deze vragen, een voor een, beantwoorden voor de start van het nieuwe academische
jaar (maandag 2 september 2024)?

Antwoord 10

Ja.