Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hirsch over het bloedbad bij studentenprotesten in Bangladesh

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 20 augustus 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Ondanks bloedbad gaan studenten in Bangladesh door
met demonstraties» van het NRC van 21 juli jongstleden?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw analyse van de repressie in Bangladesh, waar meer dan honderd jonge demonstranten
zijn gedood nadat grenstroepen en paramilitaire eenheden op demonstrerende studenten
zijn afgestuurd? Hoe beïnvloedt de situatie de stabiliteit in een land met een bevolking
van 170 miljoen?

Antwoord 2

De studentenprotesten, in eerste instantie gericht tegen een quotum voor overheidsbanen
voor familie van vrijheidsvechters uit de onafhankelijkheidsoorlog, en de daaropvolgende
reactie van de Bangladeshi autoriteiten hebben geleid tot veel onrust en geweld. Het
kabinet veroordeelt het geweld dat is gebruikt door de Bangladeshi autoriteiten in
hun pogingen om de protesten onder controle te brengen. Dit lijkt te hebben geleid
tot verdere escalatie met naar schatting driehonderd doden tot gevolg.

Op 5 augustus werd bekend dat premier Sheikh Hasina is afgetreden en haar kabinet
is ontbonden. Het leger heeft een interim-regering aangesteld. Het is op dit moment
nog onduidelijk wat dit op langere termijn zal betekenen voor de stabiliteit in Bangladesh.
Er is sprake van brede maatschappelijke onvrede onder de bevolking vanwege hoge inflatie
en werkloosheid. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse ambassade
in Dhaka volgen de ontwikkelingen op de voet.

In de chaos in de eerste dagen na het aftreden van Sheikh Hasina was er sprake van
geweld tegen religieuze en andere minderheden. Hierbij krijgt met name geweld tegen
de Hindoe minderheid veel aandacht op social media en vooral van Indiase media. Meerdere bronnen stellen dat er sprake is van online
desinformatie over het geweld tegen Hindoes. Het is daarom moeilijk vast te stellen
wat de schaal van het geweld was en of dit geweld van religieuze aard was tegen religieuze
minderheden (Hindoes en Christenen) of vanwege de politieke affiliatie van de getroffenen
met de Awami League, de partij van Sheikh Hasina.

Vraag 3

Klopt het dat wifi en mobiele data niet meer werken en er sprake is van een communication shut-down?

Antwoord 3

Het klopt dat er sprake was van regelmatige communication shut-downs vanaf vrijdag 19 juli 2024. Vanaf 5 augustus zijn internet en telefonie verbindingen
langzaam weer hersteld.

Vraag 4

Is er momenteel nog communicatie met het land?

Antwoord 4

Ja, er is momenteel communicatie met het land. De communicatie met personen die in
Bangladesh verblijven was bijna niet mogelijk tijdens de communication shut-downs.

Vraag 5

Wat is de diplomatieke, financiële en economische relatie tussen Nederland en Bangladesh,
een van de focuslanden van ons handels- en ontwikkelingssamenwerkingsbeleid?

Antwoord 5

Nederland behoort tot de eerste groep landen die Bangladesh na de onafhankelijkheidsoorlog
erkende (1971) en is één van de oudste ontwikkelingshulppartners van Bangladesh. In
het bijzonder op het terrein van water en voedselzekerheid is er sprake van nauwe
samenwerking. Daarnaast liggen er handelskansen voor Nederlandse bedrijven op het
gebied van watermanagement, landbouw, voedselvoorziening, tuinbouw, scheepvaart, scheepsbouw,
energie, circulaire textiel en ICT. Verder is Bangladesh een prioriteitsland binnen
het combi-track beleid van de Nederlandse Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp.

In 2024 draagt Nederland totaal EUR 21,1 miljoen bij in Bangladesh op hoofdzakelijk
de thema’s water (EUR 15,3 miljoen) en private sector ontwikkeling (EUR 3 miljoen).

In 2022 importeerde Nederland voor EUR 1,3 miljard uit Bangladesh (hoofdzakelijk ready-made garments) en in exporteerde Nederland voor EUR 335 miljoen naar Bangladesh (hoofdzakelijk restijzer).

Vraag 6

Gezien onze relatie, welke stappen onderneemt Nederland nu om te zorgen dat wordt
gehandeld in lijn met de rechtsstaat en de democratische vrijheden? Welke stappen
kan Nederland verder ondernemen om verdere escalatie te voorkomen?

Antwoord 6

Nederland en de EU hebben het geweld van de Bangladeshi autoriteiten richting vreedzame
demonstranten onmiddellijk sterk veroordeeld en opgeroepen tot bescherming van vreedzame
demonstranten. Daarnaast dringt Nederland aan op een vreedzame transitie naar een
democratisch gekozen regering, respect voor mensenrechten en (religieuze) minderheden,
vrijlating van arbitraire gevangenen en onafhankelijk onderzoek naar het geweld dat
leidde tot de dood van vele demonstranten. Deze boodschap is zowel in Dhaka in EU+
verband overgebracht aan de Bangladeshi autoriteiten, als aan de voormalig Bangladeshi
Minister van Buitenlandse Zaken Mahmud tijdens zijn bezoek aan het Nederlandse Ministerie
van Buitenlandse Zaken op 29 juli jl. voor de depositie van akte van het Apostille
Verdrag.

Vraag 7

Bent u op de hoogte van verdere diplomatieke stappen door de Europese Unie, naast
de recente verklaring van de Woordvoerder van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid?

Antwoord 7

Nederland werkt in nauwe coördinatie met de EU, de EU delegatie in Dhaka en andere
EU lidstaten aan het vormgeven van diplomatieke stappen ten aanzien van de huidige
situatie in Bangladesh. Zo heeft de EU Hoge Vertegenwoordiger de voorgenomen onderhandelingen
voor een partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomst (partnership and cooperation agreement, PCA) om de politieke relaties tussen de EU en Bangladesh verder te ontwikkelen en
verdiepen, tijdelijk stopgezet. Ook heeft de EU het geweld van de Bangladeshi autoriteiten
sterk veroordeeld, bijvoorbeeld op 31 juli tijdens het gesprek tussen EDEO Secretaris-Generaal
Sannino en de voormalig Bangladeshi Minister van Buitenlandse Zaken Mahmud tijdens
diens bezoek aan Brussel, en op 27 jl. bij het gesprek tussen EU Hoge Vertegenwoordiger
Borrell met voormalig Bangladeshi Minister van Buitenlandse Zaken Momen die als vertegenwoordiger
voor Bangladesh aanwezig was bij het ASEAN Regional Forum in Laos. Op 5 augustus heeft de EU Hoge Vertegenwoordiger in een verklaring opgeroepen
tot een vreedzame en democratische transitie. Het kabinet heeft deze verklaring onderschreven.