Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Paternotte en Podt over het bericht 'Hoger onderwijs onbereikbaar: Oekraïense studenten struikelen over collegegeld'

Antwoord van Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 15 augustus
2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Hoger onderwijs onbereikbaar: Oekraïense studenten
struikelen over collegegeld»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat zowel Oekraïners als de Nederlandse samenleving erbij gebaat
zijn als Oekraïense vluchtelingen toegang krijgen tot vervolgonderwijs? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 2

Oekraïense ontheemden hebben toegang tot het hoger onderwijs, maar niet automatisch
recht op het wettelijke collegegeld.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat Oekraïners in Nederland volgens de Richtlijn Tijdelijke bescherming
dezelfde toegang tot het onderwijs en de arbeidsmarkt hebben als andere inwoners van
Nederland? En bent u het er dan mee eens dat het vragen van torenhoog collegegeld
tot 15.000 euro aan Oekraïense vluchtelingen niet in lijn is met deze richtlijn?

Antwoord 3

Specifiek voor het hoger onderwijs is er in de richtlijn2 geen bepaling opgenomen. Het wettelijk collegegeld is voorbehouden aan studenten
uit de Europese Economische Ruimte (EER) op basis van het vrij verkeer van personen,
en wel voor zover het gaat om één bachelor en één masterstudie. Voor studenten van
buiten de EER geldt het instellingscollegegeld. Het instellingscollegegeld-tarief
wordt bepaald door de instelling. De huidige wet biedt de instellingen de ruimte om
het instellingscollegegeld-tarief te verlagen ter hoogte van het wettelijk collegegeld.

Een eventuele aanpassing in de bekostiging, en de rijksbijdrage per student, betreft
een beleidswijziging met vergaande gevolgen voor de financiering van het stelsel,
de onderwijscapaciteit en vereist bovendien een wetswijziging. Daarnaast is het niet
uitlegbaar om vergelijkbare groepen verschillend te behandelen. Zoals mijn ambtsvoorganger
ook aangaf3 raakt dit andere beleidsterreinen waaronder asiel en migratie. Financiering van deze
groepen studenten, i.e. ontheemden, asielzoekers, vraagt om een eenduidig (migratie-,
asiel)beleid.

Vraag 4

Bent u bereid met universiteiten en hogescholen te spreken over de toegankelijkheid
tot hun onderwijs voor Oekraïense ontheemden en afspraken te maken over het eerlijker
maken van de toegankelijkheid voor Oekraïners?

Antwoord 4

Het kabinet spreekt regelmatig met de universiteiten en hogescholen over de Oekraïense
ontheemden. Om informatie en ervaringen uit te wisselen organiseert het kabinet binnenkort
een gesprek tussen de koepelorganisaties in het hoger onderwijs, UNL en VH, en een
delegatie van Oekraïense ontheemden en de Oekraïense ambassade.

Het kabinet waardeert het besluit van de hogescholen en universiteiten om de hoogte
van het wettelijke collegegeld te hanteren voor de volledige looptijd van de studie
van Oekraïense ontheemden die in collegejaar 2022–2023 zijn begonnen. Daarbij is het
kabinet zich bewust dat de bevoegdheid tot het vaststellen van het instellingscollegegeld-tarief
aan de hogescholen en universiteiten is en zij daarin een eigenstandige afweging hebben
te maken. Tegelijkertijd roept het kabinet de universiteiten en hogescholen op om
ook het instellingscollegegeld-tarief te verlagen voor andere Oekraïense ontheemden.

Vraag 5

Bent u bereid ook ten aanzien van studiefinanciering de positie van Oekraïners gelijk
te stellen aan die van studenten uit de 30 landen in de Europese Economische Ruimte?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Doordat Oekraïne geen onderdeel is van de EER, komen Oekraïners niet in aanmerking
voor studiefinanciering op grond van het vrij verkeer van werknemers. Oekraïense ontheemden
ontvangen leefgeld voor eten, kleding en andere persoonlijke uitgaven. Uitgaven die
ten dele overeenkomen met de uitgaven waarvoor studenten studiefinanciering ontvangen.
Daarnaast kunnen Oekraïense studenten aankloppen bij de Stichting voor Vluchteling-Studenten
(UAF), die de studenten, waar mogelijk, (financieel) kan ondersteunen.

Een eventuele wijziging van dit beleid raakt ook andere beleidsterreinen waaronder
asiel en migratie en sociale zekerheid. Ondersteuning van deze groepen studenten,
i.e. ontheemden, asielzoekers, vraagt om een eenduidig (migratie-, asiel)beleid.