Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over de Geannoteerde Agenda voor de informele Europese Raad van 17 juni 2024 (Kamerstuk 21501-20-2088)

Nr. 2097
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 12 juni 2024

De vaste commissie voor Europese Zaken heeft een aantal vragen en opmerkingen voorgelegd
aan de Minister van Buitenlandse Zaken over de brief van 10 juni 2024 over de Geannoteerde
Agenda voor de informele Europese Raad van 17 juni 2024 (Kamerstuk 21 501-20, nr. 2088).

De vragen en opmerkingen zijn op 11 juni 2024 aan de Minister van Buitenlandse Zaken
voorgelegd. Bij brief van 12 juni 2024 zijn de vragen beantwoord.

De fungerend voorzitter van de commissie, Bromet

Adjunct-griffier van de commissie, Hoedemaker

Inhoudsopgave

I

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersoon

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA fractie

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

4

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

5

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

5

Vragen en opmerkingen van de leden van de DENK-fractie

6

Vragen en opmerkingen van de leden van de Volt-fractie

7

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben enkele vragen bij de informele Europese Raad van
17 juni 2024.

De Europese Commissie heeft besloten dat Oekraïne en Moldavië klaar zijn voor toetredingsonderhandelingen
met de EU. Kan de demissionair premier aangeven of hij deze mening deelt?

1. Antwoord van het kabinet

Uw Kamer ontvangt in de geannoteerde agenda van de Raad Algemene Zaken van 25 juni
a.s. de kabinetsappreciatie van de verklaring van de Europese Commissie over de voortgang
van Oekraïne en Moldavië op de aanbevelingen van de Commissie (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2913).

De aan het woord zijnde leden vragen zich af of de premier kan reflecteren op de situatie
in Oekraïne en of hij kan aangeven hoe onder andere het opschorten van nieuwe verkiezingen
en de ondertussen voortwoekerende oorlog een goed uitgangspunt zouden vormen voor
het openen van toetredingsonderhandelingen met de EU. Zou het beter zijn om terughoudendheid
te betrachten met betrekking tot het openen van de toetredingsonderhandelingen totdat
de situatie in Oekraïne voldoende stabiel is en er nieuwe verkiezingen kunnen plaatsvinden?

2. Antwoord van het kabinet

In december 2023 besloot de Europese Raad de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne
en met Moldavië te openen, en nodigde de Raad uit om het onderhandelingsraamwerk met
elk land aan te nemen zodra het desbetreffende land de relevante stappen heeft gezet,
in lijn met de Commissie-aanbevelingen. Uw Kamer ontvangt in de geannoteerde agenda
van de Raad Algemene Zaken van 25 juni a.s. de kabinetsappreciatie van de verklaring
van de Commissie over de voortgang van Oekraïne en Moldavië op de aanbevelingen van
de Commissie.

Opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben kennisgenomen van de beknopte geannoteerde
agenda voor de informele Europese Raad. Zij hebben hier nog enige opmerkingen en vragen
bij.

Hoewel tijdens de informele Europese Raad geen besluiten worden genomen, zal deze
wel vormgevend zijn voor de bekleding van belangrijke posities. De aan het woord zijnde
leden vragen daarom enige helderheid over de inzet van de demissionaire Minister-President.
Wat is de inzet van Nederland? Wat zijn de afwegingen die de demissionaire Minister-President
maakt voor zijn inzet op een commissarispositie? Is de demissionaire Minister-President
het ermee eens dat de wetten die zijn voortgekomen uit de Green Deal intact moeten
blijven, en dit een harde eis moet zijn voor de lijn van een (nieuwe) Europese Commissievoorzitter?

3. Antwoord van het kabinet

Het zal aan de door het Europees Parlement (EP) nieuw verkozen voorzitter van de Europese
Commissie zijn om lidstaten te vragen naar een voordracht voor een Commissaris en
om deze Commissaris een portefeuille toe te wijzen. Wat de Green Deal betreft is de
inzet van het kabinet dat de aangenomen wetgeving de komende mandaatsperiode geïmplementeerd
zal worden.

Naast de voordracht voor topposities is het streven op de Europese Raad van 27 en
28 juni de Strategische Agenda voor 2024–2029 vast te stellen. De Strategische Agenda
geeft sturing aan de prioriteiten van de nieuwe Commissie. De inzet van het kabinet
is eveneens dat een oproep tot implementatie van de aangenomen Green Dealwetgeving
in de Strategische Agenda moet terugkomen.

Gaat de demissionaire Minister-President een mogelijke nieuwe positie van een defensiecommissaris
steunen?

4. Antwoord van het kabinet

Het kabinet ziet de noodzaak van een meer slagvaardige Unie op veiligheid- en defensiegebied. Het pleit daarom voor een ambitieus defensie-industriebeleid dat
goed wordt belegd bij de Commissie. Een commissaris die verantwoordelijk is voor het
Europese Defensie-industriebeleid zou een manier kunnen zijn om dat te bevorderen.
Dit kan ook onderdeel zijn van een bestaande portefeuille. De vorm volgt op de inhoud
en het is aan de nieuw verkozen voorzitter van de Commissie om daar invulling aan
te geven. Voor zover het geen nationale bevoegdheden betreft blijft de Hoge Vertegenwoordiger
(HV) van de EU – conform het huidige EU-verdrag – verantwoordelijk voor het intergouvernementele
EU defensiebeleid, passend binnen het overkoepelende Gemeenschappelijk Buitenlands
en Veiligheidsbeleid van de EU.

Wat de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie betreft is het van groot belang dat de
rechtsstaat binnen de EU sterk en weerbaar is. In dat kader hebben de Eurocommissarissen
met portefeuilles die raken aan de rechtsstaat, zoals uitbreiding en transparantie,
de taak om de rechtsstaat te sterken. Deze leden achten het daarom niet wenselijk
dat Eurocommissarissen uit landen waartegen de artikel 7-procedure loopt een portefeuille
toebedeeld krijgen die raakt aan de rechtsstaat. Is de demissionaire Minister-President
het hiermee eens? Is de Minister-President bereid zich hiervoor hard te maken?

5. Antwoord van het kabinet

Het zal aan de door het Europees Parlement nieuw verkozen voorzitter van de Europese
Commissie zijn om lidstaten te vragen naar een voordracht voor een Commissaris. Het
is tevens aan de verkozen voorzitter, niet aan de lidstaten, om deze Commissaris een
portefeuille toe te wijzen.

Hoewel het conflict in het Midden-Oosten niet op de agenda staat, zijn de leden van
de GroenLinks-PvdA-fractie van mening dat urgente ontwikkelingen aldaar aandacht behoeven.
Op 10 juni jl. stemde de VN-veiligheidsraad voor een resolutie over het staakt-het-vurenplan
dat president Biden vorige maand presenteerde. Is de Minister-President bereid de
consequenties hiervan te bespreken tijdens de informele Europese Raad? Wat zijn voor
Nederland de consequenties als deze resolutie niet wordt uitgevoerd? Wat is de stand
van zaken rondom het opschorten van het associatieverdrag? Is de Associatieraad met
Israël al ingepland? Zo ja, wanneer? Zo nee, waarom niet? Wat is de inzet van Nederlands
tijdens deze associatieraad?

6. Antwoord van het kabinet

De situatie in het Midden-Oosten staat niet geagendeerd voor de informele Europese
Raad van 17 juni. De Raad Buitenlandse Zaken van 24 juni zal hierover spreken en mogelijk
zal het onderwerp ook geagendeerd worden voor de Europese Raad van 27-28 juni. Uw
Kamer zal nader worden geïnformeerd over de Nederlandse inzet ten aanzien van de situatie
in het Midden-Oosten in de geannoteerde agenda van de Raad Buitenlandse Zaken van
24 juni en indien relevant in de geannoteerde agenda van de Europese Raad van 27-28 juni.
(Kamerstuk 21 501-20, nr. 2096).

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de
informele Europese Raad. Deze leden hebben daarbij nog enkele vragen.

In de geannoteerde agenda lezen de leden van de VVD-fractie dat er gesproken zal worden
over het benoemen van een aantal topposities en dat de Kamer rond de Europese Raad
van 27-28 juni geïnformeerd zal worden over de Nederlandse inzet. Kan de Minister-President
aangeven wat het tijdspad na deze Raad zal zijn? Wanneer verwacht de Minister-President
dat aangedragen kandidaten door de Europese Raad door het Europees Parlement besproken
zullen worden, en wanneer de stemmingen over deze posities plaats zullen vinden? De
aan het woord zijnde leden vragen de Minister-President daarbij wat de inzet van het
Nederlandse kabinet gaat zijn. Hoe wordt de Kamer betrokken in het proces van aandragen
van namen voor deze topposities en wat zijn daarbij de momenten waarop de Kamer in
welk moment van het proces precies geïnformeerd gaat worden?

7. Antwoord van het kabinet

Indien de Europese Raad op 27 en 28 juni tot besluitvorming komt, is het Europees
Parlement in de gelegenheid de voorgedragen Commissievoorzitter al dan niet te verkiezen
in de eerstvolgende zitting in juli, of in een latere zitting. Het moment van verkiezing
zal het verdere tijdspad bepalen. Het Europees Parlement gaat daarbij over zijn eigen
agenda. In voorgenoemde zitting kan het Europees Parlement tevens zijn eigen voorzitter
kiezen. Verkiezing van de voorzitter van de Europese Raad is aan de Europese Raad
zelf.

Na verkiezing van de Commissievoorzitter door het Europees Parlement, zal deze lidstaten
vragen naar een voordracht voor een Commissaris. Het Europees Parlement is in de gelegenheid
de kandidaten te horen, en vervolgens de voorzitter, de Hoge Vertegenwoordiger en
de overige leden van de Commissie als college goed te keuren. De Europese Raad benoemt
vervolgens de gehele Commissie, waarna het nieuwe mandaat van de Commissie in zal
gaan.

Over de kabinetsinzet ter zake wordt uw Kamer geïnformeerd via de geannoteerde agenda
voor de Europese Raad van 27 en 28 juni.

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

De leden van de NSC-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de
informele Europese Raad. Zij hebben daarbij geen verdere vragen of opmerkingen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
informele Europese Raad van 17 juni. Zij hebben hierbij enkele vragen.

Deze informele Europese Raad is de eerste na de Europese verkiezingen, en zal naar
verwachting een zeer relevante Raad worden. Dit is het eerste moment na de verkiezingen
waarop de regeringsleiders bij elkaar komen om de topposities in Europa te bespreken.
Kan de Minister-President, eventueel in het verslag van deze informele Europese Raad,
een overzicht geven van welke functie welke politieke familie waarschijnlijk toebedeeld
gaat krijgen? Naar alle verwachtingen zal Ursula von der Leyen opnieuw verkozen worden
als Europese Commissievoorzitter. Zij lijkt ook een meerderheid van het parlement
te kunnen krijgen, en ook Macron lijkt haar te willen steunen. Zal Nederland ook steun
uitspreken voor een tweede termijn van Von der Leyen? Is er al duidelijkheid over
wie Nederland naar voren zal schuiven voor de toekomstige Nederlandse Commissarispost?
Zijn daar, voor zover bij de Minister-President bekend, afspraken over gemaakt aan
de formatietafel? Zo ja, kunnen die met de Kamer gedeeld worden? Wat de aan het woord
zijnde leden betreft is de Europese Commissaris één van de invloedrijkste politieke
posten die Nederland heeft, en zou het goed zijn als de benoeming van die persoon
zo transparant en democratisch mogelijk verloopt. Wat is de rol, volgens de Minister-President,
van de Kamer in het verkiezen van die volgende Europese Commissaris?

8. Antwoord van het kabinet

Tijdens de informele Europese Raad van 17 juni ligt geen besluitvorming voor.

Nederland heeft belang bij een sterke Unie met sterke lidstaten. De kabinetsinzet
is daarom dat de Commissie geleid wordt door een competente en slagvaardige voorzitter
die eraan bijdraagt dat de EU daadkrachtig het hoofd kan bieden aan de uitdagingen
waar zij de komende tijd voor staat. Zoals met uw Kamer gedeeld in de Geannoteerde
Agenda van de Europese Raad van 21 en 22 maart jl., zijn de Nederlandse prioriteiten
voor de nieuwe Commissieperiode: 1) interne markt, concurrentievermogen en duurzaamheid,
2) geopolitiek handelingsvermogen, 3) rechtsstaat en gedeelde waarden, 4) migratie
en 5) implementatiekracht. Tegelijkertijd moet de EU zich 6) voorbereiden op EU-uitbreiding.1

Na verkiezing van de Commissievoorzitter door het Europees Parlement, zal deze lidstaten
vragen naar een voordracht voor een Commissaris. Op dat moment zal het kabinet een
voordracht moeten doen voor de nieuwe Nederlandse Commissaris.

Ook hebben de voornoemde leden een aantal vragen over de formele Europese Raad van
27 en 28 juni 2024. Hierop zal waarschijnlijk wel besluitvorming verwacht worden ten
aanzien van de topfuncties. Het is alleen, met het oog op de Nederlandse kabinetsformatie,
nog niet geheel duidelijk wie daar Nederland zal vertegenwoordigen. Deze top zal of
net voor of net tijdens de beëdiging van het nieuwe kabinet plaatsvinden. Dat maakt
dat óf de demissionaire Minister-President aan deze top zal deelnemen als zijn allerlaatste
wapenfeit, óf de nieuwe Minister-President. De leden van de D66-fractie maken zich
zorgen dat in beide gevallen het heel lastig wordt voor Nederland om onze belangen
goed te behartigen. De huidige Minister-President is door zijn demissionaire status
veel van zijn invloed kwijt in Brussel, maar een nieuwe premier heeft nog weinig kennis
en ervaring in het Brusselse speelveld en zal ook onze belangen niet optimaal kunnen
behartigen.

Wat gaat de Minister-President doen om te zorgen dat de Nederlandse belangen wel zo
goed mogelijk vertegenwoordigd worden in Brussel? Onder het huidige demissionaire
kabinet is Nederland in Europa weer echt als stabiele en constructieve partner bekend
komen te staan, en de voornoemde leden zouden graag zien dat die lijn doorgezet wordt,
specifiek op dit soort cruciale momenten over de toekomst van ons Europese continent.

9. Antwoord van het kabinet

Het kabinet zal tijdens de Europese Raad van 27-28 juni het kabinetsbeleid uitdragen
en op constructieve wijze samenwerking zoeken met Europese partners, om zo de Nederlandse
waarden en belangen maximaal te behartigen. Meer informatie over de inzet volgt in
de geannoteerde agenda voor deze Europese Raad van 27-28 juni.

Vragen en opmerkingen van de leden van de DENK-fractie

De leden van de fractie van DENK hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda van
de informele Europese Raad d.d. 17 juni 2024 en hebben hier nog één vraag over. Kan
de Minister-President uitleggen hoe de Nederlandse regering in Europees en internationaal
verband gaat bevorderen dat er een duurzaam staakt-het-vuren in Gaza komt?

10. Antwoord van het kabinet

De situatie in het Midden-Oosten staat niet geagendeerd voor de informele Europese
Raad van 17 juni. De Raad Buitenlandse Zaken van 24 juni zal hierover spreken en mogelijk
zal het onderwerp ook geagendeerd worden voor de Europese Raad van 27-28 juni. Uw
Kamer zal nader worden geïnformeerd over de Nederlandse inzet ten aanzien van de situatie
in het Midden-Oosten in de geannoteerde agenda van de Raad Buitenlandse Zaken van
24 juni en indien relevant in de geannoteerde agenda van de Europese Raad van 27-28 juni.

Vragen en opmerkingen van de leden van de Volt-fractie

De leden van de Volt-fractie hebben vernomen dat de informele Europese Raad in het
teken zal staan van de verdeling van de drie belangrijkste posten in de EU. Hierover
hebben deze leden enkele vragen. Welk profiel heeft het kabinet geformuleerd om een
Commissaris kandidaat uit te zoeken? Hoe is de procedure verlopen bij het verkrijgen
van kandidaten? Is de Minister bereid transparantie te geven over de doorlopen procedure?
Op welke Commissarispost zet de Minister-President in? Waarom?

11. Antwoord van het kabinet

Tijdens de informele Europese Raad van 17 juni ligt geen besluitvorming voor. Als
de voorzitter van de Commissie lidstaten verzoekt een Commissaris voor te dragen,
zal het kabinet daar een besluit over nemen.