Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Boswijk over de prognose dat dit jaar een kwart van alle in Europa verkochte elektrische auto’s uit China afkomstig zullen zijn

Antwoord van Minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking)
en van Minister Bruins Slot (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Economische
Zaken en Klimaat (ontvangen 27 mei 2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2023–2024, nr. 1639.

Vraag 1

Heeft u er kennis van genomen dat uit een prognose van het Europese klimaatbureau
«Transport & Environment» blijkt dat dit jaar uit China afkomstige elektrische auto’s
tot wel een kwart van de verkoopcijfers zouden kunnen opeisen?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat Europa niet te eenzijdig afhankelijk van China moet worden voor
grondstoffen en producten, aangezien China eerder heeft aangetoond bereid te zijn
om deze afhankelijkheden geopolitiek in te zetten?

Antwoord 2

Het kabinet is zich bewust van de risico’s die strategische afhankelijkheden met zich
mee kunnen brengen. Het ontstaan van dit soort risicovolle strategische afhankelijkheden
van derde landen moet zoveel mogelijk voorkomen worden.

Op nationaal niveau draagt de interdepartementale Taskforce Strategische Afhankelijkheden
bij aan het in kaart brengen en mitigeren van risicovolle strategische afhankelijkheden.
In de Kamerbrieven over de kabinetsaanpak voor risicovolle strategische afhankelijkheden
van 12 mei en 21 december 2023 licht het kabinet nader toe hoe het zich hiervoor inzet,
zowel op nationaal als op Europees niveau.2

Voor kritieke en strategische grondstoffen, zoals verwerkt in elektrische voertuigen,
zet het kabinet zich via de Nationale Grondstoffenstrategie (NGS) in om de leveringszekerheid
te vergroten en risicovolle strategische afhankelijkheden hieromtrent af te bouwen.3 Het kabinet verwelkomt in dat kader ook de Europese Critical Raw Materials Act (CRMA).
Deze zet, net als de NGS, erop in om de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen
voor heel Europa te vergroten. Dit gebeurt onder andere via het afsluiten van internationale
strategische partnerschappen en het monitoren van risicovolle strategische afhankelijkheden.
Voorts worden via de CRMA circulariteit en substitutie van kritieke en strategische
grondstoffen gestimuleerd. Het kabinet steunt tevens het Europese beleid dat inzet
op de-risking en diversificatie van handelsketens.

Vraag 3

Deelt u de mening dat daarom voorkomen moet worden dat de Europese auto-industrie
wordt weggeconcurreerd door goedkope Chinese import, met als gevolg dat Europa uiteindelijk
te eenzijdig afhankelijk wordt van China op dit gebied? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Ja, gelet op de hoge maatschappelijke kosten bij het verminderen van risicovolle strategische
afhankelijkheden verdient het de voorkeur om in te zetten op het waar mogelijk voorkomen
van dit soort afhankelijkheden. De automobielindustrie in Europa is zelf hoogstaand
en heeft niet alleen een direct positief economisch effect, maar ook een positief
indirect effect op verschillende high-tech toeleverketens, zoals de batterij-sector,
chips industrie en mechatronica, waar Nederland ook in voorop loopt en deze positie
verder wil uitbreiden.4 In de EU is de gehele automobielsector goed voor 7% van het Europees Bruto Binnenlands
Product. 13,8 miljoen Europese banen en 31% van de R&D-investeringen komen uit deze
sector.5 De EU is op dit moment wereldwijd, na China, de tweede speler op de automarkt.6 Dankzij dit «multiplier effect» is de Europese auto-industrie een belangrijk onderdeel
van de Europese economie en welvaart.

De Europese automarkt staat op dit moment niet alleen onder druk vanwege concurrentie
uit derde landen, zoals China, maar ook door de complexiteit en hoge investeringskosten
van de overgang naar elektrisch rijden en tegenvallende verkoopcijfers. In dit kader
is het van groot belang dat bedrijven binnen de industrie op gelijke voet met elkaar
kunnen concurreren. Eerlijke internationale concurrentie stimuleert innovatie en kosteneffectiviteit,
en kan zo de toegang tot betaalbare elektrische voertuigen vergroten. Met toegenomen
eerlijke concurrentie zal het bedrijfsleven tijdig stappen moeten ondernemen om de
eigen marktpositie te behouden.

Zoals aangegeven in de brief over eerlijke concurrentie en gelijk speelveld industriële
subsidies die op 2 april jl. met uw kamer is gedeeld, zet het kabinet zich op meerdere
manieren in voor behoud en versterking van een Europees en mondiaal gelijk speelveld.
In de EU staan hiervoor verschillende instrumenten tot onze beschikking, zowel van
handelsdefensieve als handelsbevorderende aard. Aan de handelsdefensieve kant wordt
door de Europese Commissie reeds actie genomen door middel van het ingestelde anti-subsidieonderzoek
naar elektrische auto’s uit China. Tegelijkertijd verkent Nederland momenteel bij
andere EU lidstaten die onderdeel zijn van de toeleveringsketen, of zelf een sterke
auto-industrie hebben, wat hun positie ten aanzien van het vraagstuk is hoe de Europese
sector beter in positie gebracht zou kunnen worden om met aanbieders uit derde landen
te concurreren. Nationaal wordt het innovatie- en concurrentievermogen van de automobielsector
direct en indirect versterkt via meerdere Groeifondsprojecten (NXTGEN Hightech, 450 miljoen euro;
Circular Batteries & Materials Independence, 296 miljoen euro; Charging Energy Hubs,
58 miljoen euro) en de Green Transport Delta projecten voortvloeiend uit de coronaregeling
R&D Mobiliteitssectoren.

Vraag 4

Kunt u aangeven wat de stand van zaken is van het onderzoek dat de Europese Commissie
in oktober 2023 is gestart naar de vraag of er geen marktverstoring plaatsvindt door
Chinese subsidies op elektrische auto’s? Op welke termijn verwacht u resultaten van
dit onderzoek?7

Antwoord 4

Het onderzoek is nog in volle gang. De Europese Commissie kan uiterlijk 4 juli 2024
voorlopige antisubsidiemaatregelen nemen. Een beslissing over definitieve maatregelen
volgt uiterlijk 2 november 2024. Vanwege de toegenomen invoer na de start van het
antisubsidieonderzoek, heeft de Europese Commissie de nationale douane autoriteiten
opdracht gegeven om met ingang van 7 maart 2024 de import van elektrische auto’s te
registreren.8 Dit geeft de mogelijkheid om de antisubsidieheffingen met ingang van de datum van
registratie (met terugwerkende kracht) op te leggen, als uit het onderzoek blijkt
dat er sprake was van massale invoer van gesubsidieerde voertuigen die ernstige schade
aan de EU-industrie heeft berokkend.

Vraag 5

Welke maatregelen zouden wat u betreft genomen kunnen worden voor de bescherming van
de Europese auto-industrie, als bijvoorbeeld blijkt dat er marktverstoring plaatsvindt?
Vindt u hogere importtarieven of quota’s in dat geval gerechtvaardigd? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 5

Het kabinet hecht groot belang aan een gelijk speelveld. Vanuit dat perspectief verwelkomt
het kabinet het antisubsidieonderzoek naar de import van elektrische auto’s uit China.
Antisubsidiemaatregelen kunnen worden opgelegd als uit het onderzoek van de Commissie
blijkt dat er sprake is van marktverstorende subsidiëring, dat dit schade veroorzaakt
aan de EU-industrie, en dat het opleggen van maatregelen in het belang van de Unie
is. Hierbij moet worden gekeken naar de mogelijke impact van maatregelen op de EU-industrie,
gebruikers en consumenten. Mocht dat het geval zijn, dan zijn maatregelen geoorloofd
en kan de EU maatregelen instellen tegen elektrische auto’s uit China die worden geïmporteerd,
of op invoer van elektrische auto’s afkomstig van specifieke bedrijven. Maatregelen
in het kader van anti-subsidieonderzoeken kunnen de vorm aannemen van een aanvullende
heffing als percentage van de invoerwaarde van een product, een vaste heffing per
product, een minimum importprijs, of een zogenaamde price undertaking, waarbij een exporteur zich verbindt aan het verkopen van het product boven een minimumprijs.

Vraag 6

Deelt u tevens de zorgen dat veel Nederlanders niet beseffen dat hun data – zoals
wat, waar en wanneer je rijdt – mogelijk in China terecht komen? Zijn er wat u betreft
bepaalde doelgroepen die aangeraden zouden moeten worden geen Chinese elektrische
auto’s te gebruiken? Zo nee, waarom niet?9

Antwoord 6

De zorgen die u schetst deel ik. Het dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2 schetst deze
zorgen ook, en stelt vast dat er mogelijkheid bestaat dat statelijke actoren de grootschalige
verzameling van persoonsgegevens gebruiken voor gerichte beïnvloedingsdoeleinden om
bijvoorbeeld tegenstanders van een regime in diskrediet te brengen, of sociale spanningen
te vergroten door polarisatie aan te wakkeren.

Tegelijkertijd hebben individuen en organisaties eigen verantwoordelijkheid voor hun
aankopen. Binnen de Europese Unie worden kaders en regelgeving opgesteld die eisen
stellen aan producten die op de EU markt komen, zoals voertuigen. De EU stelt onder
andere strenge eisen aan de (cyber)veiligheid van het voertuig. Wanneer een voertuig
op de Europese markt wordt geïntroduceerd, moet aan Europese typegoedkeuringseisen
worden voldaan, ongeacht uit welk land het voertuig komt. Zo moeten fabrikanten maatregelen
beschrijven en nemen om de cyberveiligheid van het voertuig(systeem) te garanderen.
Dit wordt vervolgens gecontroleerd door een typegoedkeuringsautoriteit, zoals de RDW,
voordat het voertuig de markt op gaat.

Sommige voertuigsystemen zijn verplicht, en kunnen niet functioneren zonder het verzamelen
van data. Huidige wettelijke kaders daarbij zijn o.a. de Algemene Verordening Gegevensbescherming
(AVG) en de Dataverordening. Dat betekent dat voertuigfabrikanten zich moeten houden
aan principes zoals dataminimalisatie en doelbinding.

Vraag 7

Als China zo actief de Europese automarkt weet te betreden, kan u dan ook toelichten
welke vooruitgang er wordt geboekt in gesprekken met de Chinezen ten aanzien van onze
markttoegang in China? Voor welke sectoren die voor Nederland van belang zijn, wilt
u snel vooruitgang zien in de Europese dialoog met China?

Antwoord 7

De Europese Unie heeft regelmatig overleg met China over markttoegang en eerlijke
concurrentie met als doel de toegang tot de Chinese markt voor Europese bedrijven
te vergroten. Ook in bilaterale gesprekken wordt gesproken met China over markttoegang
en handelsbelemmeringen. Daarbij wordt regelmatig voortgang geboekt; zo werd recentelijk
de markttoegang voor enkele agrarische producten versoepeld. Tijdens het recente bezoek
van leden van het kabinet aan China is o.a. met de Minister van handel gesproken over
handelsbelemmeringen en gewezen op het jaarlijkse rapport van de Europese Kamer van
Koophandel in China. Daarin staat een groot aantal aanbevelingen om markttoegang te
verbeteren.