Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Brekelmans en Erkens over de levering van Patriot-systemen en raketten aan Oekraïne

Antwoord van Minister Ollongren (Defensie), mede namens de Minister van Buitenlandse
Zaken (ontvangen 15 mei 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met de oproep van Oekraïne (President Zelensky en Minister van Buitenlandse
Zaken Kuleba) om meer Patriot-systemen en raketten te leveren, gegeven de intensivering
van luchtaanvallen door Rusland op onder andere Kharkiv?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat Nederland, Europese landen, de Verenigde Staten (VS) en andere
partners zich maximaal moeten inspannen om de luchtverdediging van Oekraïne te versterken?

Antwoord 2

Ja, het leveren van luchtverdedigingssystemen blijft één van de prioriteiten ten aanzien
van de internationale militaire steun aan Oekraïne. Luchtverdedigingssteun is dermate
belangrijk dat het kabinet onlangs heeft toegezegd € 150 miljoen bij te dragen aan
het Duitse Immediate Action on Air Defense initiatief en daarnaast € 60 miljoen vrij te maken voor het verwerven van korte afstand
luchtverdedigingsmiddelen om op korte termijn de Oekraïense luchtverdediging te versterken.
Ook blijft het kabinet partners en bondgenoten actief aansporen om materieel te leveren.

Vraag 3

Welke mogelijkheden zijn er nog voor Nederland om (reserve-)onderdelen en raketten
te leveren uit de bestaande voorraad, binnen de relevante kaders ten aanzien van NAVO-verplichtingen
en de gereedheid van onze Patriot-eenheden?

Antwoord 3

Nederland heeft reeds twee Patriot-lanceerinrichtingen geleverd en onderzoekt momenteel
met maximale flexibiliteit en creativiteit, zoals verzocht door de recente motie van
het lid Brekelmans (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2878 van 18 april 2024), de mogelijkheden om aanvullende middelen uit eigen voorraad te
leveren. Hierbij wordt in de afweging kritisch gekeken naar de gevolgen voor de operationele
gereedheid, internationale verplichtingen en de mogelijkheid om Nederlandse militairen
te blijven trainen.

Vraag 4

Zijn er mogelijkheden om in samenwerking met andere landen die over Patriot-systemen
beschikken meer te leveren uit bestaande voorraden?

Antwoord 4

Het Patriot-systeem is een schaarse capaciteit voor Nederland en binnen de NAVO. Echter,
gezien de noden aan het Oekraïense front, onderzoekt het kabinet momenteel conform
de motie van het lid Brekelmans (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2878 van 18 april 2024) de mogelijkheden om aanvullende luchtverdedigingsmiddelen en andere
militaire steun aan Oekraïne te leveren. Een eventuele levering van Patriot-systemen
zal in samenwerking met andere landen moeten gebeuren.

Vraag 5

Wanneer gaat het aangekondigde initiatief van vier Europese Unie (EU)-landen, waaronder
Nederland, om via een nieuwe productielijn in Zuid-Duitsland 1.000 Patriot-raketten
te produceren daadwerkelijk leiden tot de realisatie van nieuwe Patriot-raketten?
Is het mogelijk om dit te versnellen? Zo ja, hoe?

Antwoord 5

In de eerste week van januari 2024 heeft het NATO Supply and Procurement Agency (NSPA) namens Nederland, Duitsland, Roemenië en Spanje de opdracht voor Europese
productie tot een totaal van 1.000 Patriot-raketten gegund aan de joint venture van het Amerikaanse Raytheon en het Europese MBDA. De assemblagelijn van de Patriot-raketten
zal in Zuid-Duitsland gerealiseerd worden. De Kamer is in de vertrouwelijke bijlage
bij de Kamerbrief «Aanvulling inzetvoorraad munitie» (Kamerstuk 27 830, nr. 395 van 18 april 2023) geïnformeerd over de jaren waarin de Patriot-raketten geleverd
worden.

Vraag 6

Ziet u aanvullende kansen om de productie van Patriot-raketten te versnellen of op
te schalen? Zo ja, welke?

Antwoord 6

Nederland heeft zich actief ingezet voor de uitbreiding van de bestaande productiecapaciteit
van Patriot-raketten. Deze inzet is in lijn met het verzoek van de motie van het lid
Brekelmans (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2878 van 18 april 2024). Zo heeft Nederland actief bijgedragen aan het tot stand komen
van de vraagbundeling en Europese productie van Patriot-raketten. Op dit moment ziet
Nederland weinig aanvullende mogelijkheden om de Europese productie verder te versnellen
of op te schalen. Meer Patriot-raketten zullen wel in de Verenigde Staten en Japan,
worden geproduceerd. Nederland is over dit onderwerp met verschillende internationale
partners in gesprek. Hierover kunnen wij op dit moment geen verdere uitspraken doen.

Vraag 7

Bent u bekend met de uitspraak van Thomas Laliberty, President van Raytheon Land &
Air Defense Systems, dat de productiecapaciteit om één Patriot-batterij per maand
te produceren nu nog onderbenut is? Herkent u deze uitspraak?

Antwoord 7

Ja. Het kabinet heeft geen exact beeld van de mate waarin het betreffende bedrijf
de productiecapaciteit benut en doet daarover dan ook geen verdere uitspraken. Wel
is bekend dat de internationale vraag naar Patriot-systemen hoog is. Zo heeft Nederland,
ter vervanging van de geleverde systemen, direct na donatie van materieel aan Oekraïne
een verzoek tot het verwerven van Patriot-lanceerinrichtingen ingediend, maar daarvoor
nog geen aanbod ontvangen. Defensie verwacht in de zomer een reactie op dit verzoek.

Vraag 8

Overweegt Nederland om samen met andere landen actie te ondernemen om de productie
van Patriot-batterijen te stimuleren, bijvoorbeeld door de vraag te bundelen en een
gezamenlijke bestelling te doen? Zo ja, welke mogelijkheden worden verkend en wanneer
verwacht u hierover te besluiten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Nederland heeft zich actief ingespannen om de productie van Patriot-batterijen te
stimuleren en zal blijven zoeken naar additionele mogelijkheden daartoe in lijn met
het verzoek van de motie van het lid Brekelmans (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2878 van 18 april 2024). Zo heeft Nederland actief bijgedragen aan het tot stand komen
van de vraagbundeling en de Europese productie van Patriot-raketten. Via diverse werkgroepen
vindt overleg met andere landen plaats over mogelijkheden tot vraagbundeling voor
versterking van de eigen capaciteiten en die voor Oekraïne.

Vraag 9

Welke stappen worden gezet om de interoperabiliteit tussen Nederlandse Patriots-luchtafweersystemen
en die van andere NAVO-partners te verbeteren?

Antwoord 9

Nederland investeert in de doorontwikkeling van de huidige Patriot-communicatieapparatuur
om beter te voldoen aan de nieuwste technische NAVO-standaarden die interoperabiliteit
vergroten (Federated Mission Network). Ook voert Nederland gesprekken met Duitsland om barrières in regelgeving weg te
nemen waardoor de procedurele interoperabiliteit wordt vergemakkelijkt.

Vraag 10

Overweegt Nederland om Norwegian Advanced Surface to Air Missile System (NASAMS) aan
Oekraïne te leveren? Zo ja, wat zijn de belangrijkste afwegingen en wanneer verwacht
u hierover te besluiten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

NASAMS luchtverdedigingssystemen zijn op dit moment benodigd voor nationale operationele
taken en kunnen dus niet aan Oekraïne gedoneerd worden zonder dat dit onacceptabele
gevolgen heeft voor de gereedheid van onze krijgsmacht. Al het materieel dat niet
essentieel is voor operationele taken of voor afstoting bestemd is wordt overwogen
voor donatie aan Oekraïne, dit is op korte termijn voor NASAMS systemen niet voorzien.

Vraag 11

Ziet u kansen om de productie van alternatieve luchtverdedigingssystemen in Europese
landen op te schalen (buiten Patriots en NASAMS)? Zo ja, welke rol zou Nederland hierin,
eventueel via de EU of NAVO, kunnen spelen?

Antwoord 11

Nederland zoekt actief naar mogelijkheden om de productie van luchtverdedigingssystemen
op te schalen. Het kabinet inventariseert hiervoor, via de interdepartementale Task
Force Productiezekerheid, mogelijkheden om dit multilateraal en/of in NAVO/EU verband
te bewerkstelligen. Uw Kamer wordt voor de zomer geïnformeerd over de inzet en eerste
resultaten van deze Task Force.

Vraag 12

Ziet u kansen om wereldwijd raketten voor luchtverdediging voor Oekraïne op te kopen,
zoals Tsjechië doet voor artilleriemunitie? Zo ja, welke rol zou Nederland hierin
kunnen spelen?

Antwoord 12

Het kabinet herkent de noden van Oekraïne, in het bijzonder op het gebied van luchtverdediging
en heeft daarom onlangs aangekondigd € 150 miljoen bij te dragen aan het Duitse Immediate Action on Air Defense initiatief en € 60 miljoen voor het verwerven van korte afstand luchtverdedigingsmiddelen.
Verder is Nederland via bilaterale en multilaterale initiatieven zoals de Ukraine Defense Contact Group (UDCG), het International Fund for Ukraine (IFU) en een door het Verenigd Koninkrijk geleid initiatief ten behoeve van luchtverdedigingsmiddelen
actief betrokken bij verschillende initiatieven ten behoeve van de Oekraïense luchtverdediging.
Hierbij worden ook luchtverdedigingsmiddelen commercieel verworven ten behoeve van
Oekraïne.

Vraag 13

Welke overige acties onderneemt Nederland om de luchtverdediging van Oekraïne te versterken,
zowel zelfstandig als samen met onze partners?

Antwoord 13

Nederland heeft sinds het begin van de grootschalige invasie van Oekraïne onder andere
Patriot-lanceerinrichtingen, raketten, mobiele luchtdoelkanonnen, Stinger-raketten
en verschillende type radars geleverd. Nederland benadert daarnaast internationale
partners en bondgenoten actief om zo veel mogelijk opties tot het versterken van de
luchtverdediging van Oekraïne te onderzoeken en realiseren. Ook draagt Nederland multilateraal
als lid van de Integrated Air and Missile Defence en de Air Force
Capability Coalition bij aan de toekomstige luchtverdediging van Oekraïne.

Vraag 14

Bent u gezien de ernst van de recente Russische luchtaanvallen in Oekraïne bereid
deze vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden?

Antwoord 14

De vragen zijn zo snel mogelijk beantwoord.