Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Paternotte, Sneller en Veldkamp over het artikel 'Gemeenten bereiden zich voor op ‘paspoortpiek’, vacatures staan open en noodplannen liggen klaar'

Antwoord van Staatssecretaris Van Huffelen (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties),
mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 7 mei 2024).

Vraag 1

Klopt het dat er binnenkort een piek in het aantal aanvragen voor vervanging van paspoorten
wordt verwacht en zo ja, hoe ziet deze prognose er uit?1

Antwoord 1

Ja. In de jaren 2024 tot en met 2028 zal de vraag naar paspoorten en identiteitskaarten
twee à drie maal hoger zijn dan de afgelopen vijf jaar. Deze conjunctuur van hoge
vraag en lage vraag is ontstaan toen in 2014 de paspoorten en identiteitskaarten 10
jaar geldig werden in plaats van vijf jaar. Daardoor is de vraag in de afgelopen vijf
jaar lager geweest en komt de vraag nu weer op het oude niveau. Na 2028 zal de vraag
weer minder worden.

Vraag 2

Welke gevolgen heeft dit voor de afhandeling van aanvragen voor het vervangen van
paspoorten vanuit het buitenland?

Antwoord 2

Dit jaar verwachten we een verdrievoudiging van het aantal aanvragen in het buitenland.
Om de paspoortpiek zo goed mogelijk op te vangen zijn de balietijden op ambassades,
consulaten en bij de externe dienstverlener (VFS)2 verruimd. Ook is er voor de verwerking en beslissing op de aanvragen op het Ministerie
van Buitenlandse Zaken meer capaciteit gecreëerd. Sinds de zomer van 2023 is er een
voorlichtingscampagne voor Nederlanders in het buitenland over het tijdig verlengen
van reisdocumenten. Ook is er een bericht gestuurd via de BZ-informatieservice naar
Nederlanders in het buitenland die zich voor deze berichtenservice hebben geregistreerd.
Tot slot zijn in de tweede helft van 2023 extra reizen met de zogenaamde MVA (mobiel
vingerafdrukopnameapparaat) uitgevoerd om op locaties wereldwijd waar veel Nederlanders
woonachtig zijn, paspoortaanvragen in te nemen.

De wachttijden voor een afspraak zijn als gevolg van de paspoortpiek hoger dan vorig
jaar deze tijd. Het kan voorkomen dat aanvragers enkele weken moeten wachten op een
afspraakmogelijkheid in het buitenland. Bij veel ambassades en consulaten wereldwijd
kunnen aanvragers binnen een termijn van 4 weken een afspraak krijgen. Verwacht wordt
dat deze termijn van 4 weken op veel plekken wereldwijd niet of nauwelijks overschreden
zal worden. Het kan betekenen dat aanvragers moeten uitwijken naar een andere aanvraaglocatie
in een land waar meerdere posten met een consulaire balie zijn, of naar een aanvraaglocatie
van de externe dienstverlener (VFS) waar BZ mee samenwerkt. Nederlanders in het buitenland
kunnen ook een paspoort aanvragen of vernieuwen bij een van de 12 daarvoor aangewezen
gemeenten (grensgemeenten) wanneer zij naar Nederland reizen. Hier zijn ook wachttijden.

In noodgevallen kunnen Nederlanders in het buitenland zich melden bij de ambassades
en consulaten voor een nooddocument (dat is een tijdelijk reisdocument).

Vraag 3

Welke gevolgen kan dit hebben voor mensen die vanuit het buitenland willen stemmen
tijdens de Europese Parlementsverkiezingen?

Antwoord 3

Om te kunnen stemmen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement dienen Nederlandse
kiezers in het buitenland een kopie van hun identiteitsdocument bij de briefstem te
voegen. Conform de Kieswet dient het identiteitsdocument geldig te zijn op 23 april
2024. De briefstemmen moeten uiterlijk op 6 juni 2024 ontvangen zijn door het briefstembureau
in Den Haag. Als kiezers geen geldig identiteitsdocument hebben, dan hebben zij tot
31 mei om een (nieuw) document te tonen. Op dit moment heb ik geen aanleiding om aan
te nemen dat het om een significante groep kiezers zal gaan die niet tijdig een vernieuwd
identiteitsdocument kunnen verkrijgen.

Vraag 4

Op welke wijze wordt er rekening mee gehouden dat veel mensen in het buitenland rond
dezelfde tijd hun paspoorten zullen moeten vernieuwen? Is er voldoende capaciteit
om tijdig aan deze «piek» te voldoen?

Antwoord 4

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Op welke wijze worden mensen in het buitenland tijdig geïnformeerd dat zij hun paspoort
moeten laten vernieuwen, in het bijzonder in relatie tot de benodigde registratie
voor stemmen in het buitenland?

Antwoord 5

Vanwege de paspoortpiek roepen we Nederlanders in het buitenland al maanden op hun
reisdocument tijdig te vernieuwen. Sinds augustus 2023 loopt er een social mediacampagne
om Nederlanders erop te attenderen op tijd een afspraak te maken voor het vernieuwen
van hun paspoort. Ook is er een bericht gestuurd via de BZ-informatieservice naar
Nederlanders in het buitenland die zich voor deze berichtenservice hebben geregistreerd.
In maart is er een nieuwe social mediacampagne van start gegaan.

Kiesgerechtigden die geregistreerd staan als kiezer bij de gemeente Den Haag hebben
in de tweede week van februari een aankondiging voor de Europese Parlementsverkiezingen
ontvangen van de gemeente Den Haag. Hierin staat ook vermeld dat kiezers de geldigheid
van hun identiteitsdocument tijdig dienen te controleren.

Vraag 6

Als hier nog geen actie op ondernemen is, bent u dan bereid om dit alsnog te doen?

Antwoord 6

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Is de verwachting dat de paspoortpiek periodiek zal terugkomen en zo ja, welke acties
worden er ondernomen om de effecten hiervan op te vangen?

Antwoord 7

Er is een conjunctuur van vijf jaar met een hoge vraag en vijf jaar met een lage vraag.
Naar verwachting zal deze conjunctuur vanaf nu nog 20 jaar duren maar wel afvlakken
na verloop van tijd door demografische effecten (geboorte, sterfte, naturalisatie)
en doordat mensen soms eerder een nieuw reisdocument nodig hebben (bijvoorbeeld na
verlies). De effecten worden opgevangen door uitgevende instanties voor te lichten
zodat ze tijdig zorgen dat ze zijn voorbereid op de periodiek hogere vraag. Ook wordt
gezorgd dat er voldoende voorraden en productiecapaciteit zijn voor een tijdige levering.

Vraag 8

Klopt het dat Frankrijk inmiddels gestart is met een experiment voor Fransen woonachtig
in Canada en Portugal waarbij ze hun paspoort digitaal kunnen verlengen?

Antwoord 8

Op deze website3 van de Franse overheid is te lezen dat met ingang van 1 maart 2024 een experiment
plaatsvindt in Canada en Portugal. Het betreft een experiment waarbij een Frans paspoort
voor een specifieke doelgroep op afstand kan worden verlengd zonder dat naar een ambassade
of consulaat gereisd hoeft te worden. We beschikken op dit moment niet over meer informatie
rondom dit experiment, maar doen daarover navraag bij Frankrijk.

Vraag 9

Is een dergelijk experiment ook een optie in Nederland om enerzijds de gemeenten te
ontlasten, anderzijds digitale dienstverlening voor Nederlanders in het buitenland
te vergemakkelijken, conform de eerder aangenomen motie van de leden Brekelmans en
Sjoerdsma over nieuwe mogelijkheden voor digitalisering van producten en diensten
voor Nederlanders in het buitenland (Kamerstuk 35 925 V, nr. 54)?

Antwoord 9

Meer gemak voor de burger en betrouwbaarheid en uitvoerbaarheid van het proces rondom
het aanvragen van een reisdocument moeten hand in hand gaan; veiligheid is daarbij
randvoorwaardelijk.

De huidige stand van de techniek, met name op het gebied van biometrie-afname, is
op dit moment nog onvoldoende veilig en van onvoldoende kwalitatief niveau om van
fysieke verschijning af te kunnen stappen. In 2023 heeft onderzoek hiernaar plaats
gevonden en is de Kamer over de uitkomsten geïnformeerd4. Hoe het Franse experiment veilig de biometrische gegevens verzamelt en een betrouwbare
identiteitscontrole garandeert is ons nu niet bekend, maar we doen daarover navraag
bij Frankrijk.

Een herhaalaanvraag van een reisdocument lijkt een eenvoudiger proces, omdat de initiële
identiteitsvaststelling al bij de eerste aanvraag plaats heeft gevonden. Desalniettemin
blijft het essentieel om op betrouwbare wijze de biometrische gegevens voor het nieuwe
paspoort af te nemen. Dat kan op dit moment niet digitaal op afstand.

Technologie blijft zich doorontwikkelen. BZK en BZ blijven alert op mogelijke nieuwe
methoden die wel betrouwbaar genoeg zijn en die ook de vereiste kwaliteit kunnen garanderen
bij afname van biometrische gegevens op afstand.