Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk over de bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur 2024-2028 (Kamerstuk 36410-VII-107)

Binnen de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken hebben de onderstaande fracties
de behoefte vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties over onder andere de Bestuursafspraak Friese Taal en
Cultuur 2024–2028 (Kamerstuk 36 410 VII, nr. 107).

De fungerend voorzitter van de commissie,

Peter de Groot

Adjunct-griffier van de commissie,

Kling

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

II Antwoord / reactie van de Minister

III Volledige agenda

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van
de onderliggende stukken voor het schriftelijk overleg Bestuursafspraak Friese Taal
en Cultuur (BFTK). Deze leden zijn blij met de totstandkoming van de nieuwe BFTK,
zij zien dat als een boppeslach. Zij zien de nieuwe BFTK als een beginpunt om te komen tot een gelijkwaardige positie
voor de Friese taal in de provincie Fryslân. Zij hebben nog enkele vragen aan de Minister.

Tresoar

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie zijn blij met het opnemen van afspraken in
de BFTK over de financiële steun voor Tresoar in lijn met de motie van de leden Bevers
en Van der Molen over borging van het duurzaam behoud van Tresoar en de bestaande
financiële bijdrage (Kamerstuk 36 200 VII, nr. 133). Deze leden vragen of de Minister de mening deelt dat er niet alleen voor de financiën,
maar ook voor de vorm van Tresoar een oplossing dient te worden gevonden voor duurzaam
behoud van de organisatie. Zo ja, aan welke oplossing denkt de Minister? Zo nee, waarom
niet?

Fries in de rechtspraak

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben zorgen over de achteruitgang van de
positie van het Fries in de rechtspraak. Deze leden vragen de Minister of de situatie
van het Fries in de rechtspraak, 73 jaar na Kneppelfreed, niet al lang had moeten
worden opgelost. Deelt de Minister de opvatting dat het recht om Fries te spreken
in de rechtspraak op dit moment onvoldoende geborgd is, gezien het aantal incidenten
van mensen die niet volledig van dat recht gebruik kunnen maken ter zitting? Zo ja,
wat is volgens de Minister de oorzaak hiervan? Wat gaat de Minister doen om bij de
in de BFTK genoemde gesprekken met de Raad voor de Rechtspraak erop aan te dringen
dat het recht om Fries te spreken in de rechtszaal wordt geborgd? Hoe gaat de Minister
de aangenomen Kamermotie om concrete maatregelen te nemen om het Fries in het rechtsverkeer
in Fryslân te bevorderen uitvoeren?

Zorgplicht voor het Fries

Tot slot hebben de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie nog een vraag over het verder
uitwerken van de wettelijke zorgplicht en verantwoordelijkheid voor de Friese taal
en cultuur door een commissie. Is de Minister, zo vragen deze leden, bereid om zo
snel als mogelijk na de totstandkoming van het advies, en in ieder geval voor 2025,
de Kamer te informeren over de vervolgstappen die genomen zullen worden ter verdere
uitwerking van de wettelijke zorgplicht en verantwoordelijkheid voor de Friese taal
en cultuur.

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de Bestjoersôfspraak
Fryske taal en kultuer (BFTK) 2024–2028. Deze leden zijn verheugd dat deze is ondertekend
en nu van start is. Zij zijn tevreden over de nieuwe Bestuursafspraak en onderschrijven
het belang ervan.

De leden van de VVD-fractie onderstrepen het behouden en stimuleren van de Friese
taal en de gestelde doelstellingen. Daarom vragen deze leden de Minister ook of in
de voortgangsrapportage zal worden stilgestaan bij de effecten van de nieuwe (en nog
geldende) maatregelen en de doelmatigheid en doeltreffendheid van de maatregelen.
Zij blijven graag actief betrokken bij de voortgang van de Bestuursafspraak.

Deze leden lezen daarnaast dat er structureel 1,4 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor
het optimaliseren van het Friese onderwijs. Zij achten goed Fries onderwijs cruciaal
voor het ontwikkelen van de Friese taal en willen de Minister vragen of hij nader
in kan gaan op de besteding van deze middelen.

Tot slot willen deze leden het succes van de Nederland-Friestalige musical «De Tocht»
bij de recente musicalawards onderstrepen. Dit laat zien dat de Friese taal en cultuur
ook buiten de provinciegrenzen waardering geniet.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de onderliggende
stukken voor het schriftelijk overleg Bestuursafspraak Friese taal en cultuur (BFTK).
Deze leden zijn de Minister erkentelijk voor de totstandkoming van de nieuwe BFTK,
zij zien dat als een boppeslach. Zij zien de nieuwe BFTK als een beginpunt om te komen tot een gelijkwaardige positie
voor de Friese taal in de provincie Fryslân. Zij zouden de Minister nog enkele vragen
voor willen leggen.

Tresoar

De leden van de D66-fractie zijn de Minister erkentelijk voor het opnemen van afspraken
in de BFTK over de financiële steun voor Tresoar in lijn met de motie van de leden
Bevers en Van der Molen over borging van het duurzaam behoud van Tresoar en de bestaande
financiële bijdrage (Kamerstuk 36 200 VII, nr. 133). De leden vragen of de Minister, in lijn met de motie, onderstreept dat er niet
alleen voor de financiën, maar ook voor de vorm van Tresoar een oplossing dient te
worden gevonden voor duurzaam behoud van de organisatie.

Fries in de rechtspraak

De leden van de D66-fractie uiten hun zorgen over de achteruitgang van de positie
van het Fries in de rechtspraak. Deze leden vragen de Minister of de situatie van
het Fries in de rechtspraak, 73 jaar na Kneppelfreed, niet al lang had moeten worden
opgelost. Erkent de Minister dat het recht om Fries te spreken in de rechtspraak op
dit moment onvoldoende geborgd is, gezien het aantal incidenten van mensen die niet
volledig van dat recht gebruik kunnen maken ter zitting? Is de Minister bereid om
bij de in de BFTK genoemde gesprekken met de Raad voor de Rechtspraak eropaan te dringen
dat zij zorg dienen te dragen voor het recht van de Friezen om Fries te spreken, ook
in de rechtspraak? Indien dat niet tot significante verbetering leidt, hoe is de Minister
dan van plan uitvoering te geven aan de motie van de leden Tjeerd de Groot en Meulenkamp
over concrete maatregelen om het Fries in het rechtsverkeer in Fryslân te bevorderen
(Kamerstuk 36 410 VII, nr. 94)?

Zorgplicht voor het Fries

De leden van de D66-fractie kijken met belangstelling uit naar het advies van DINGtiid
over de motie van de leden Romke de Jong c.s. over het verder uitwerken van de wettelijke
zorgplicht en verantwoordelijkheid voor de Friese taal en cultuur door een commissie
(Kamerstuk 36 200 VII, nr. 128). Is de Minister bereid om zo snel als mogelijk na de totstandkoming van het advies,
en in ieder geval voor 2025, de Kamer te informeren over de vervolgstappen die genomen
zullen worden ter verdere uitwerking van de wettelijke zorgplicht en verantwoordelijkheid
voor de Friese taal en cultuur?

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie spreken hun complimenten uit voor het sluiten van de Bestuursafspraak
Friese Taal en Cultuur. Deze leden hebben nog enkele vragen.

Deze leden willen graag aanstippen dat er recent een motie is aangenomen over het
feit dat Nederland het Papiaments heeft aangemeld voor deel III van het Europees Handvest
regionale talen, met onderdelen waarvoor het Fries niet is aangemeld. In die motie
werd beargumenteerd dat het voor de positionering van het Fries van belang kan zijn
om inzicht te krijgen of en welke meerwaarde ook aanmelding van het Fries voor deze
onderdelen heeft. Deze leden zijn benieuwd of de Minister kan voorzien in een tijdpad
met betrekking tot het bezien welke voor- en nadelen het heeft om het Fries aan te
melden voor deel III van het Europees Handvest regionale talen met vergelijkbare rechten
als het Papiaments. Zij stellen dezelfde vraag over de mogelijkheid voor een planning
met betrekking tot het inzichtelijk maken van eventuele voorbereiding en mogelijk
te zetten stappen bij aanmelding hiervoor.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben de stukken ten aanzien van de Bestuursafspraak Friese
taal en cultuur 2024–2028 gelezen. Deze leden hebben hier nog enkele vragen over.

Voor de leden van de SP-fractie is de goede beschikbaarheid en de mogelijkheid van
het spreken van de Friese taal van groot belang. Recente berichtgeving hierover richting
hun kant geeft de indruk dat dit nog niet duurzaam is gewaarborgd op het moment. Zo
werd recent ook duidelijk dat bij de Rechtbank in Leeuwarden de verdachte zich niet
in het Fries mocht verdedigen, maar dit slechts in het slotbetoog mocht doen, terwijl
een Friese tolk in de zaal aanwezig was. Dit terwijl er ook een motie is aangenomen
waarin het kabinet wordt verzocht dit wel te borgen, namelijk de motie van de leden
Kwint en Van Nispen over garanderen dat het kunnen spreken van de Friese taal in de
rechtbank geborgd is (Kamerstuk 36 200 VII, nr. 136). Op welke manier gaat het kabinet ervoor zorgen dat deze motie duurzaam wordt opgevolgd
en de Friese Taal te allen tijde in de rechtszaal een mogelijkheid blijft?

Deze leden zijn enthousiast over het feit dat de motie Beckerman c.s. om het Friese
taalonderwijs in het primair en voortgezet onderwijs in Fryslân blijvend te stimuleren
(Kamerstuk 36 410 VII, nr. 99) is aangenomen. Zij willen de Minister vragen naar de plannen waarin uitvoering wordt
gegeven aan deze motie en zo mogelijk een tijdslijn waarin deze plannen worden gerealiseerd.

II Antwoord/reactie van de Minister

III Volledige agenda

Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur 2024–2028

Kamerstuk 36 410 VII, nr. 107 – Brief d.d. 8 april 2024, Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
H.M. de Jonge.

Kabinetsreactie op het zevende evaluatierapport over Nederland inzake het Europees
Handvest voor regionale talen en talen van minderheden en het vierde advies over Nederland
inzake het Kaderverdrag voor de bescherming van nationale minderheden van de Raad
van Europa

Kamerstuk 36 410 VII, nr. 89 – Brief d.d. 19 februari 2024, Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
H.M. de Jonge.

Werkprogramma DINGtiid 2024–2025

Kamerstuk 33 335, nr. 20 – Brief d.d. 27 december 2023, Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
H.M. de Jonge.