Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Vermeer over het bericht 'Vermalen door het systeem'

Antwoord van Staatssecretaris Van Rij (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst)
(ontvangen 27 maart 2024).

Vraag 1

Homeopathische zorgkosten zijn volgens de Wet inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001)
aftrekbaar bij de belastingaangifte mits voorgeschreven door een erkende arts, is
dit correct?1

Antwoord 1

Artikel 6.17 Wet IB 2001 bevat een lijst met uitgaven voor specifieke zorgkosten die
voor aftrek in aanmerking komen. In het algemeen geldt dat sprake moet zijn van op
de belastingplichtige drukkende uitgaven die zijn gedaan wegens ziekte of invaliditeit.
Bovendien moet het aannemelijk zijn dat belastingplichtige zich redelijkerwijs gedrongen
heeft kunnen voelen tot het doen van deze uitgaven. Homeopathische zorgkosten zullen
doorgaans betrekking hebben op zorgkosten voor genees- en heelkundige hulp en farmaceutische
geneesmiddelen.

Genees- en heelkundige hulp

In artikel 6.17, eerste lid, onderdeel a, Wet IB 2001 worden uitgaven voor genees-
en heelkundige hulp genoemd. Om hierover te kunnen spreken dient op grond van artikel 6.17,
negende lid, Wet IB 2001 sprake te zijn van een behandeling door (a) een arts, (b)
een behandeling door een paramedicus op voorschrift en onder begeleiding van een arts
of (c) een behandeling door een aangewezen paramedicus. De laatstgenoemde categorie
«c» is uitgewerkt in artikel 39 van de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001.
Hierin zijn bepaalde personen als paramedicus aangewezen. Het gaat hierbij om personen
die bevoegd zijn tot het voeren van de titel fysiotherapeut, diëtist, ergotherapeut,
logopedist, oefentherapeut, orthoptist, podotherapeut, mondhygiënist of huidtherapeut.
Voor deze aangewezen paramedici geldt niet de voorwaarde dat de behandeling moet plaatsvinden
op voorschrift en onder begeleiding van een arts.

Farmaceutische hulpmiddelen verstrekt op voorschrift van een arts

In artikel 6.17, eerste lid, onderdeel c, Wet IB 2001 worden farmaceutische hulpmiddelen
genoemd, verstrekt op voorschrift van een arts. Homeopathische en alternatieve geneesmiddelen
vallen hier ook onder, mits zij zijn voorgeschreven door een arts.

Vraag 2

Bent u van mening dat het begrip «voorschrift door een arts» in de Wet IB 2001 voldoende
is omschreven?

Antwoord 2

Ja. Een «voorschrift van een arts» is een gebruikelijk en herkenbaar begrip. Bij medicijnen
zal de arts doorgaans een recept voorschrijven en bij genees- en heelkundige hulp
zal het voorschrift doorgaans worden vormgegeven in een schriftelijke en/of elektronische
doorverwijzing, bijvoorbeeld naar een specialist.

Vraag 3

Wat is de volledige definitie van «voorschrift door een arts» in de Wet IB 2001?

Antwoord 3

In de Wet IB 2001 is geen definitie opgenomen van een «voorschrift door een arts».
De voorwaarde is verwerkt in de afzonderlijk omschreven uitgaven voor specifieke zorgkosten.

– In artikel 6.17, eerste lid, onderdeel c, Wet IB 2001 staat «farmaceutische hulpmiddelen
verstrekt op voorschrift van een arts».

– In artikel 6.17, eerste lid, onderdeel f, Wet IB 2001 staat «de extra kosten van een
op medisch voorschrift gehouden dieet tot een bedrag bepaald bij ministeriële regeling».

– Artikel 6.17, zevende lid, Wet IB 2001 luidt «Voor de toepassing van het eerste lid,
onderdeel f, wordt met een medisch voorschrift gelijkgesteld een voorschrift van een
persoon die bevoegd is tot het voeren van de titel diëtist.»

– Artikel 6.17, achtste lid, Wet IB 2001 luidt «Bij ministeriële regeling kunnen nadere
regels worden gesteld met betrekking tot de inhoud van de in het eerste lid, onderdeel
f, en het zevende lid bedoelde voorschriften.».

– In artikel 6.17, negende lid, onderdeel b, Wet IB 2001 staat «een behandeling op voorschrift
en onder begeleiding van een arts door een paramedicus».

Vraag 4

Hoe vaak worden aftrekposten voor ziekte jaarlijks toegepast in persoonlijke IB-aangiften?

Antwoord 4

Over het belastingjaar 2021 is in ongeveer 860.000 (al dan niet gezamenlijke) aangiften
gebruik gemaakt van de aftrekpost uitgaven voor specifieke zorgkosten.

Vraag 5 en 6

In hoeveel van deze gevallen doen burgers volgens de Belastingdienst onterecht een
beroep op de aftrekregeling?

Om welk bedrag gaat dit in totaal jaarlijks?

Antwoord 5 en 6

Volgens de meest recente resultaten van steekproefonderzoek door de Belastingdienst
is er bij 28% van de belastingaangiftes waarin uitgaven voor specifieke zorgkosten
worden opgevoerd sprake van een foutief ingevulde aangifte waar een correctie kan
plaatsvinden. Het gaat daarbij om een corrigeerbaar bedrag van € 346 miljoen (39%
van het bedrag aan opgegeven zorgkosten).

Vraag 7

Is bij u bekend in hoeveel gevallen er in Nederland gebruik wordt gemaakt van de aftrekregeling
voor zorgkosten specifiek voor homeopathische geneesmiddelen?

Antwoord 7

Nee, het is niet bekend hoe vaak kosten van homeopathische geneesmiddelen worden opgevoerd
in de aangifte.

Vraag 8

Bent u van mening dat de Belastingdienst extra voorzichtig moet zijn bij een mogelijk
geval van fouten of fraude in het geval zij met chronisch zieken te maken heeft, gezien
de vaak complexe en kwetsbare situatie waar zij mee te maken hebben?

Antwoord 8

Ik ben van mening dat bij fouten in de aangiften en de controle daarop rekening gehouden
moet worden met de complexe en kwetsbare situatie waarin belastingplichtigen zich
kunnen bevinden. Bij een vermoeden van onjuiste toepassing van de aftrek specifieke
zorgkosten is de aanname dat sprake is van een fout, niet van fraude. Bij controle
van aangiften waarin specifieke zorgkosten worden afgetrokken is het noodzakelijk
om gegevens bij de belastingplichtige op te vragen, omdat de Belastingdienst niet
over deze informatie beschikt en de belastingplichtige de aftrekpost aannemelijk moet
maken. Dit kan belastend zijn voor de belastingplichtige aangezien het privacygevoelige
medische gegevens betreft. Dit is echter inherent aan de aftrekregeling van uitgaven
voor specifieke zorgkosten in de fiscaliteit.

De fiscale regeling voor aftrek van uitgaven voor specifieke zorgkosten is in 2022
geëvalueerd.2 In het onderzoeksrapport geven de onderzoekers aan zorgen te hebben rondom de uitvoerbaarheid
en handhaafbaarheid van de regeling vanwege de complexe vormgeving daarvan. De Belastingdienst
geeft aan dat er bij veel van de kostenposten onduidelijkheden (kunnen) zijn voor
belastingplichtigen waardoor er fouten (kunnen) ontstaan. In de kabinetsreactie naar
aanleiding van de evaluatie3 is aangegeven dat het kabinet de noodzaak ziet om de aftrek van uitgaven voor specifieke
zorgkosten doeltreffender en doelmatiger te maken door deze beter te richten op de
doelgroep van mensen met een beperking en/of een chronische ziekte. Tegelijkertijd
dient de regeling, als ze behouden wordt, te worden vereenvoudigd. Het kabinet zal
bij het in kaart brengen en uitwerken van de oplossingsrichtingen de ervaringen van
mensen met een beperking en/of een chronische ziekte en diens vertegenwoordigende
organisaties blijven betrekken, zoals ook in de evaluatie van de regeling gebeurd
is.

Vraag 9

Bent u van mening dat de Belastingdienst moet prioriteren gezien de capaciteitsproblemen
en knelpunten in de uitvoering bij de fiscus?

Antwoord 9

Ja. Prioritering van handhavingsactiviteiten is onvermijdelijk. Naast dienstverlening
is het uitvoeren van toezicht belangrijk om naleving te bevorderen en te borgen. De
mate en intensiteit daarvan worden gebaseerd op de relevante informatie over (oorzaken
van) het nalevingsgedrag van burgers en hun onderliggende drijfveren. Bij de aftrek
specifieke zorgkosten ligt de prioriteit bij handhavingsstrategie met name op communicatie
en dienstverlening waarmee wordt beoogd te bevorderen dat de kwaliteit van de aangiften
zo goed mogelijk wordt geborgd. Zo wordt zoveel mogelijk voorkomen dat pas bij toezicht
op de ingediende aangifte blijkt dat de aangifte onjuist is en de belastingplichtige
onverwacht op aanslag moet bijbetalen of een ontvangen teruggaaf moet terugbetalen.
Het minimaliseren van de noodzaak tot toezicht achteraf is daarom zowel vanuit burgerperspectief
wenselijk als ook uit uitvoeringsperspectief van de Belastingdienst.

De Belastingdienst verricht daarnaast ook themagericht toezicht. Jaarlijks wordt bepaald
welke rubrieken extra aandacht in de behandeling van aangiften krijgen. De keuze is
gebaseerd op verkregen inzichten uit onderzoek, zoals steekproeven, de compliance
map en effectmetingen van eerder ingezet toezicht. De steekproeven geven het beeld
dat het nalevingstekort afneemt. Naar aanleiding van de tweejaarlijkse steekproef
inkomensheffing 2020 krijgen bij de behandeling van de aangiften over het belastingjaar
2023 de volgende vier rubrieken extra aandacht.

– Specifieke zorgkosten

– Financieringskosten eigen woning

– Giften

– Loon en premies arbeidsongeschiktheidsverzekering

Vraag 10

Ligt het volgens u voor de hand om prioriteit aan andere (handhavings)zaken te geven
dan de aftrekregeling voor ziektekosten?

Antwoord 10

Zoals in het antwoord op vraag 9 is aangegeven, bepaalt de Belastingdienst prioriteiten
door een keuze te maken voor bepaalde rubrieken voor het themagericht toezicht. Het
grootste nalevingstekort van de inkomensheffing wordt veroorzaakt door de aftrek specifieke
zorgkosten. Zoals aangegeven in het antwoord op vragen 5 en 6 gaat het bij aftrek
specifieke zorgkosten om een corrigeerbaar bedrag van € 346 miljoen (39% van het bedrag
aan opgegeven zorgkosten)4.

De wetgeving voor de aftrek van specifieke zorgkosten is zeer complex en maakt het
nodig om bij de handhavingsstrategie vooral te investeren in communicatie en dienstverlening.
De website van de Belastingdienst is in 2023 verbeterd en signalen van burgers worden
gebruikt om verdere verbeteringen aan te brengen in zowel de website als de toelichting
op de aangifte inkomstenbelasting. In de Stand van de Uitvoering 20235 ben ik uitgebreid ingegaan op de complexe wetgeving rondom de aftrek van specifieke
zorgkosten.