Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Houwelingen over de publicatie van De Andere Krant ‘Werkte Bellingcat samen met NCTV voor aanval op MH17-journalisten?’

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 25 maart
2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1087.

Vraag 1

Bent u bekend met de publicatie van De Andere Krant «Werkte Bellingcat samen met NCTV
voor aanval op MH17-journalisten?»1 En bent u bekend met de publicatie van The Grayzone «FOI raises further questions
about Bellingcat coordination with Western intelligence»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft Bellingcat het artikel – zoals vermeld in het artikel van De Andere Krant –
voor publicatie ter inzage gegeven aan de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding
en Veiligheid (NCTV) of «een andere Nederlandse overheidsinstelling»? Indien dit niet
zo is, heeft iemand anders wellicht het artikel aan de NCTV doen toekomen voor publicatie?

Antwoord 2

Bellingcat heeft het artikel voor publicatie niet ter inzage gegeven aan de NCTV en
voor zover mij bekend ook niet aan een andere overheidsinstelling. Het artikel was
al op de website van Bellingcat gepubliceerd op het moment dat de NCTV dit deelde
met andere ministeries.

Vraag 3

Heeft de NCTV of een andere Nederlandse overheidsinstelling opdracht gegeven aan Bellingcat
om het artikel te produceren?

Antwoord 3

Nee.

Vraag 4

Heeft de NCTV of een andere Nederlandse overheidsinstelling Bellingcat benaderd met
het idee iets te schrijven over Bonanza Media?

Antwoord 4

Nee.

Vraag 5

Heeft de NCTV of een andere Nederlandse overheidsinstelling op enigerlei wijze een
bijdrage geleverd aan het artikel, bijvoorbeeld in de vorm van aanlevering van informatie,
het schrijfproces of financiering?

Antwoord 5

Nee.

Vraag 6

Heeft NCTV of een andere overheidsorganisatie voor publicatie van het Bellingcat-artikel
contact gehad met journalisten? Zo ja, waarom en met welke journalisten?

Antwoord 6

Nee.

Vraag 7

Heeft de NCTV of een andere Nederlandse overheidsinstelling contact met Bellingcat?
Indien dit het geval is, wie, binnen de Nederlandse overheid, heeft waarover dan contact
met Bellingcat? Werkt de NCTV of een andere Nederlandse overheidsdienst mee aan de
totstandkoming van publicaties van Bellingcat?

Antwoord 7

Voor zover mij bekend is er geen sprake van structureel contact tussen de rijksoverheid
en Bellingcat. Vanuit de overheid vinden veelvuldig gesprekken plaats met allerlei
maatschappelijke organisaties, bedrijven, media en dergelijke. Dit kan zijn om beleid
te toetsen, kennis op te doen of simpelweg een uitwisseling van gedachten. Bellingcat
heeft hierin geen andere positie dan andere partijen. De rijksoverheid werkt niet
mee aan de inhoudelijke totstandkoming van publicaties van Bellingcat. Eventuele vragen
van Bellingcat worden door de rijksoverheid op dezelfde manier in behandeling genomen
als vragen van andere media.

Vraag 8

Klopt het dat de Nederlandse overheid Bellingcat als een «goed doel» beschouwt? Zo
ja, waarom beschouwt de Nederlandse staat Bellingcat als een «goed doel»?

Antwoord 8

Ik neem aan dat bedoeld wordt of sprake is van een algemeen nut beogende instelling
(ANBI). In het ANBI-register op de website van de Belastingdienst is een stichting
met de naam Bellingcat opgenomen. Dat betekent dat de desbetreffende stichting de
ANBI-status heeft. Een instelling zoals een stichting kan de ANBI-status verkrijgen
als de instelling (onder meer) uitsluitend of nagenoeg geheel (ten minste 90%) het
algemeen nut beoogt (artikel 5b van de Algemene wet inzake rijksbelastingen).

Vraag 9

Is het correct dat Bellingcat miljoenen euro’s heeft ontvangen van de Nationale Postcodeloterij?

Antwoord 9

Bellingcat heeft tweemaal een schenking van de Nationale Postcode Loterij ontvangen.
In 2019 ontving Bellingcat een bijdrage van 500.000 euro en in 2021 een bijdrage van
1 miljoen euro.

Vraag 10

Is er ooit overleg geweest tussen Nederlandse ambtenaren en de organisatie van Postcodeloterij
over donaties aan Bellingcat?

Antwoord 10

Nee, er is geen overleg geweest tussen Nederlandse ambtenaren en de organisatie van
de Nationale Postcode Loterij over donaties aan Bellingcat.

Vraag 11

Heeft de NCTV de inhoud van het Bellingcat-artikel op feitelijkheid getoetst voordat
de NCTV het doorstuurde aan de ministeries? Indien dit het geval is, wat was de conclusie
van deze toets? Indien dit niet het geval is, waarom heeft de NCTV een artikel met
de ministeries gedeeld dat mogelijk feitelijk onjuist is en «desinformatie» bevat?3

Antwoord 11

Bij verschijnen van bijvoorbeeld een artikel, rapport of nieuwsitem waarvan verwacht
wordt dat het tot vragen van overige media of de Tweede Kamer leidt, is het gebruikelijk
dat een woordvoeringslijn wordt voorbereid. Dat was ook het geval bij het artikel
van Bellingcat. Of het artikel feitelijk juist is, staat hier los van.

Vraag 12

Bent u bekend met het feit dat Bellingcat sinds de oprichting gefinancierd wordt door
de National Endowment for Democracy (NED) die op zijn beurt volledig gefinancierd
wordt door het Amerikaanse Congres? En bent u bekend met het feit dat oprichter van
de NED Allen Weinstein in The Washington Post van 22 september 1991 heeft verklaard:
«Veel van wat we vandaag doen, werd 25 jaar geleden nog heimelijk gedaan door de CIA.»?
Zijn, wat u betreft, gezien dit alles, contacten tussen de Nederlandse autoriteiten
en Bellingcat eigenlijk wel wenselijk?

Antwoord 12

Gelet op de door u aangehaalde berichtgeving zie ik geen reden te twijfelen aan de
wenselijkheid van eventueel contact tussen de Nederlandse autoriteiten en Bellingcat.
Dat Bellingcat niet onafhankelijk zou zijn en aan de leiband van overheden zou lopen
is niet een feitelijk beeld dat ik herken.