Home
Kamerstukken
Kamervragen

Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over de Stand van zaken versterking huisartsenzorg (Kamerstuk 33578-112)

33 578 Eerstelijnszorg

31 765
Kwaliteit van zorg

Nr. 115
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 20 maart 2024

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft een aantal vragen
en opmerkingen voorgelegd aan de Minister voor Medische Zorg over de brief van 19 december
2023 over de Stand van zaken versterking huisartsenzorg (Kamerstukken 33 578 en 31 765, nr. 112).

De vragen en opmerkingen zijn op 20 februari 2024 aan de Minister voor Medische Zorg
voorgelegd. Bij brief van 20 maart 2024 zijn de vragen beantwoord.

De fungerend voorzitter van de commissie, Agema

Adjunct-griffier van de commissie, Heller

Inhoudsopgave

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de GL-PvdA-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

II.

Reactie van de Minister

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben de brief van de Minister met aandacht gelezen en
hebben naar aanleiding daarvan nog de volgende vragen.

De Minister refereert naar de vier kernwaarden van goede huisartsenzorg: persoonsgericht,
medisch-generalistisch, continu en gezamenlijk. Zeker drie van die kernwaarden hebben
een behoorlijke relatie met «client centered of shared descision making» (SDM). De
beroepsgroep zelf spreekt over dit onderwerp ook in toenemende mate als een zorgbenadering
die zogenaamde passende zorg stimuleert en mogelijk ook invloed heeft op zorgkosten
en toegankelijkheid van zorg. Een veelgehoorde klacht is dat juist die gespreksinterventies
geen onderdeel zijn van de bekostigingssystematiek. De leden van de de PVV-fractie
vragen de Minister te reflecteren op de ontwikkeling van SDM in relatie tot passende
zorg en de mogelijke hiaten in financiering van huisartsenzorg.

De leden van de PVV-fractie lezen in de brief van de Minister dat in het kader van
Meer Tijd Voor de Patiënt (MTVP) naast het verhogen van het aantal opleidingsplaatsen
voor huisartsen (HAIO) ook de inzet van de Physician Assistant (PA) en Verpleegkundig
Specialisten (MANP) wordt gestimuleerd. De leden van de PVV vragen de Minister of
opleidingsinstituten (hogescholen) volgens de huidige regelgeving financiering opleidingsplaatsen
MANP, wel in staat zijn om meer op te leiden of zelfs op mogen opleiden. De leden
vragen haar op bovenstaande te reflecteren om daarmee de zorgen van deze leden weg
te nemen.

De leden van de PVV-fractie nemen kennis van de aandacht die de Minister heeft voor
de onwenselijke ontwikkeling van de private equity partijen die in toenemende mate
de zorg domineren. Genoemde leden vragen de Minister welke huidige wet(ten) verhinderen
dat deze ontwikkeling stopgezet kan worden.

De Minister geeft aan dat diverse partijen afgesproken hebben dat zorgverzekeraars
de nieuwe tarieven (vervangingstarieven avond-nacht en feestdagen) alleen vergoeden
als de diensten evenredig verdeeld zijn. De leden van de PVV-fractie vragen de Minister
welke acceptabele grens voor «evenredige» verdeling wordt gehanteerd, met andere woorden
wat het toetsingskader van dit voorstel is.

De Minister geeft aan dat het zogenaamde «vrij roosteren» al op kleinere schaal wordt
toegepast. De uitwerking daarvan is voor nu overwegend positief. De leden van de PVV-fractie
zouden graag van de Minister willen weten welke aspecten als positief worden bevonden
en daarnaast welke uitdagingen er nog zijn om iedereen positief te laten zijn.

De Minister wil het werken met een vaste patiëntenpopulatie bevorderen, onder andere
door het breder beschikbaar maken van het praktijkhouderschap. Op welke manier denkt
de Minister dit te bereiken? Vanuit het werkveld en recent nog tijdens het «politieke
café» over regeldruk voor de huisartsen, horen de leden van de PVV-fractie dat vooral
de regeldruk en de administratieve lasten ervoor zorgen dat men niet kiest voor een
praktijkhouderschap. Is de Minister bereid om de regeldruk voor de huisartsen aan
te pakken? Zo ja, op welke wijze?

Tot slot zijn de leden van de PVV-fractie benieuwd naar de zienswijze van de Minister
met betrekking tot de huisvestingsproblematiek. Welke rol ziet de Minister weggelegd
voor de lokale overheden om ervoor te zorgen dat de huisvestingsproblematiek sterk
verbeterd wordt?

Vragen en opmerkingen van de leden van de GL-PvdA-fractie

De leden van de GL-PvdA-fractie vinden dat de huisarts een cruciale rol speelt in
ons zorgstelsel. Toegang tot de huisarts is daarom essentieel. Heeft de Minister in
beeld hoeveel mensen op dit moment geen vaste huisarts hebben, rekeninghoudend met
het feit dat er soms ook nog patiënten noodgedwongen ingeschreven staan bij hun oude
huisarts omdat ze nog geen nieuwe huisarts kunnen vinden? Zo nee, ziet de Minister
de kans om dit per regio in beeld te brengen?

De leden van de GL-PvdA-fractie hebben al vaker aandacht gevraagd voor de huisvestingsproblematiek
van huisartsen, en hebben daarom met interesse de handreiking gelezen. Zij zijn benieuwd
of de Minister gelooft dat deze handreiking voldoende oplossingen biedt voor de zeer
serieuze problematiek. Genoemde leden lezen terug dat gemeenten afspraken kunnen maken,
huisvesting voor zorg als beleidsdoel kunnen opnemen en samenwerking kunnen bevorderen.
Zijn er ook manieren om voorrang voor huisartsenpraktijken en andere zorginstellingen
te bewerkstelligen ten opzichte van bijvoorbeeld commerciële organisaties? Betekent
deze handreiking dat gemeenten meer gebruik zullen maken van de bestemming maatschappelijk/maatschappelijk-zorg/zorg
om de toegang tot huisvesting voor huisartsen te verbeteren?

De leden van de GL-PvdA-fractie zijn blij dat er stappen zijn genomen om de belasting
van avond-, nacht- en weekend(ANW)-diensten beter te verdelen. Ze onderschrijven de
twee genoemde doelen van de Minister, namelijk een betere verdeling van de dienstendruk
onder alle huisartsen en gelijke beloning voor gelijk werk. Ze zijn dan ook benieuwd
of uit de effectmeting blijkt dat het beoogde effect wordt bereikt, en steunen de
Minister in haar inspanningen. Deze leden denken graag verder na over wat ze kunnen
doen om de werkvoorwaarden van huisartsen te verbeteren. Zo begrepen zij onlangs dat
er veel administratieve lasten komen kijken bij het voorschrijven van nieuwe, dure
medicijnen voor de huisarts om te organiseren dat het medicijn daadwerkelijk vergoed
wordt. Kent de Minister dit probleem en kan de Minister meedenken over een oplossing
hiervoor? Welke manieren zijn er om de administratieve lasten zo beperkt mogelijk
te houden?

De leden van de GL-PvdA-fractie maken zich ook grote zorgen over de inmenging van
private equity in de huisartsenzorg. Volgens deze leden bedreigt hun inmenging de
kwaliteit en toegankelijkheid van zorg. Ze zijn blij dat de Minister uitvoering geeft
aan de motie-Bushoff (Kamerstuk 33 578, nr. 110), die vraagt om een wettelijke bevoegdheid voor de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
om overnames te verbieden gedurende de periode dat de Inspectie Gezondheidszorg en
Jeugd (IGJ) of de NZa onderzoek doet naar een specifieke partij. Ze kijken uit naar
de verkenning en hopen daarin terug te lezen welke aanpassingen van wetgeving nodig
zouden zijn om zo’n verbod te bewerkstelligen. Genoemde leden lezen dat de NZa recent
geen goedkeuring heeft gegeven voor de overname van twee huisartsenpraktijken door
Co-Med. Zij vinden het goed dat d NZa hier een rol pakt, maar lazen ook in Medisch
Contact dat Co-Med zich niets aantrekt van dit besluit van de NZa.1 Hoe staat heet nu met deze zaak? Is de overname doorgegaan of niet? Wat kan de NZa
doen als een praktijk zich daadwerkelijk niks aantrekt van een besluit van de NZa?

Afsluitend steunen de leden van de GL-PvdA-fractie het stimuleren van het werken met
een vaste patiëntenpopulatie en geloven zij dat dit ook kan bijdragen aan het tegengaan
van de opmars van private equity in de zorg. In het verslag van het schriftelijk overleg
over samenwerking en mededinging in de zorg hebben genoemde leden gevraagd naar het
idee van «patiënthouderschap», waarbij een praktijk alleen mag functioneren als er
dokters zijn die verantwoording dragen voor de patiënten. Daarover gaf de Minister
toen aan dat hij voor het einde van het vorige kalenderjaar met beleidsopties zou
komen, waar dit idee in zou worden meegenomen. Deze leden zijn blij dat er inmiddels
aangrijpingspunten voor beleidsopties zijn, maar hadden gehoopt dat, zoals toegezegd
door de Minister, ook de beleidsopties er al zouden liggen. Uit de genoemde aangrijpingspunten
wordt voor deze leden niet duidelijk of het patiënthouderschap als beleidsoptie zal
worden uitgewerkt. Zij vragen de Minister daarom nogmaals nadrukkelijk om deze beleidsoptie
uit te werken. Ook willen zij graag dat deze beleidsopties, zoals eerder toegezegd,
worden gedeeld met de Kamer. Genoemde leden zijn benieuwd wanneer ze de beleidsopties
wel kunnen verwachten.

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de Minister met
daarin de stand van zaken van de versterking van de huisartsenzorg. Deze leden vinden
het belangrijk om regelmatig te worden geïnformeerd hierover en hebben hierbij nog
enkele vragen.

De leden van de VVD-fractie lezen dat het aantrekkelijk moet worden gemaakt voor huisartsen
om zich te binden aan een vaste patiëntenpopulatie. In hoeverre is praktijkhouderschap
daarbij noodzakelijk? Is bekend hoeveel mensen in Nederland de ervaring hebben geen
vaste huisarts te hebben? En hoe groot wordt het probleem geacht om wel een vaste
praktijk maar niet altijd dezelfde huisarts te hebben, wetende dat deeltijdwerken
ook onder huisartsen gemeengoed is?

Is juist het vergroten van het aantal ketens niet een passende oplossing voor het
feit dat huisartsen echt niet meer 24/7 beschikbaar willen zijn? De leden van de VVD-fractie
vinden een algeheel verbod op ketens of winstuitkering, net als de Minister, niet
wenselijk. Zij hebben meerdere goede voorbeelden gezien van ketens die huisartsen
kunnen ontlasten en de arts-patiëntrelatie juist kunnen verstevigen. In hoeverre heeft
de Minister de succesverhalen van ketens meegenomen in de onderzoeken naar de problematiek
en hoe hiervan geleerd kan worden?

De leden van de VVD-fractie vinden het goed dat de opschaling van MTVP voorspoedig
verloopt en zij blijven graag geïnformeerd. Genoemde leden zouden graag zien dat in
een volgende brief een duidelijk tijdpad gegeven wordt over het proces rondom het
structureel bekostigen van MTVP.

De leden van de VVD-fractie onderschrijven het belang van het in dialoog gaan met
de huisartsen over de toekomst van het vak waar de Minister in de brief over het Capaciteitsplan2 naar verwijst. Digitale triage is een effectieve mogelijkheid om de druk op de huisartsenzorg
te verminderen, zo blijkt uit proeven bij enkele ketens. Bij hoeveel huisartspraktijken
behoort digitale triage al tot de mogelijkheden? Wat kan de Minister doen om het opschalen
van hybridezorg in de huisartsenpraktijken minder vrijblijvend te maken en te versnellen;
in het bijzonder het opschalen van digitale (multidisciplinaire) triage? Daarnaast
vragen deze leden haar of er inzicht is in hoeverre er nu gebruik wordt gemaakt van
«meekijkconsulten» in de eerste lijn, waarbij eerstelijns- en tweedelijnsexpertise
samenkomen.

De leden van de VVD-fractie hebben tevens kennisgenomen van de handreiking omtrent
de huisvesting van huisartsen en gezondheidscentra. In hoeverre denkt de Minister
dat een landelijke handreiking een effectief instrument is om regionale huisvestingsproblematiek
aan te pakken? Genoemde leden zien de problemen en begrijpen de zorgen van mensen
over of ze nog wel bij een huisarts in de buurt terecht kunnen. Zij vinden het goed
te zien dat in de handreiking stevig wordt ingezet op samenwerking, maar vinden het
tegelijkertijd niet erg concreet en vooral erg vrijblijvend. Vooral wanneer wordt
gesproken over acties die een partij «kan nemen». Kan de Minister nader toelichten
welke punten uit deze handreiking daadwerkelijk op korte termijn tot resultaat leiden?
En hoe wordt ervoor gezorgd dat betrokken organisaties de voorgestelde actiepunten
gaan uitvoeren? In hoeverre wordt de lokale politiek meegenomen in de keuzes die in
gemeentes moeten worden gemaakt om dit effectief te maken? En wanneer wordt deze handreiking
geëvalueerd?

De eerste signalen op de nieuwe organisatie van de avond-, nacht- en weekendzorg zijn
overwegend positief, zo lezen de leden van de VVD-fractie. Welke knelpunten worden
nog genoemd? Welke acties worden ondernomen om deze knelpunten weg te nemen? En in
hoeverre wordt extra administratieve last gecreëerd door de (terechte) voorwaarden
van evenredige verdeling van diensten?

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

De leden van de NSC-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de visie op de
eerstelijnszorg in 2030. Zij hopen dat door deze visie en de daaruit voortvloeiende
strategie de eerstelijnszorg in 2030 passende zorg betreft, waarbij beschikbare capaciteit
en middelen op de beste en meest doelmatige manier worden ingezet. In het visiedocument
wordt als een van de voorwaarden hiervoor aangegeven dat «de Rijksoverheid – in samenspraak met zorgverzekeraars en gemeenten – passende kaders
biedt waarbinnen de beweging kan plaatsvinden, zowel landelijk, regionaal als lokaal.
Dit betekent in elk geval dat; er blijvend aandacht is voor het behoud en aantrekken
van zorgprofessionals en professionals in het sociaal domein, het stimuleren van praktijkhouderschap,
het terugdringen van administratieve lasten, de regeldruk en verantwoordingseisen
en het wegnemen van belemmeringen om samen te werken, in de regio en wijk én met aanpalende
sectoren.» Erkent de Minister deze rol van de Rijksoverheid? Welk passend kader heeft de Minister
in gedachten? En hoe wordt hier concreet uitvoering aan gegeven?

De leden van de NSC-fractie lezen dat in het visiedocument wordt aangegeven dat door
het ontbreken van bestaanszekerheid, een gezonde leefomgeving en goede gezondheidsvaardigheden,
er veel gezondheidsproblemen ontstaan met als gevolg meer druk op de eerste lijn.
Er wordt volgens de leden van de NSC-fractie terecht aangegeven dat er nog veel te
winnen is door het perspectief van gezondheid te versterken in de keuzen die we als
samenleving maken (health in all policies). Daarom vragen de organisaties en partners
die de visie hebben geschreven van de Rijksoverheid «een gedifferentieerde aanpak, met gerichte inzet om te komen tot minder gezondheidsproblemen.
En daarmee inzet op het verminderen van bestaansonzekerheid door de oorzaken ervan
aan te pakken, ongezonde keuzes te ontmoedigen, en in te zetten op het verminderen
van gezondheidsverschillen.» Voelt de Minister nog meer dan voorheen de urgentie om in te zetten op «health in
all policies»? Graag vernemen deze leden welke acties de Minister nu al onderneemt
ten aanzien van «health in all policies».

Net als vele anderen, zien en horen de leden van de NSC-fractie dat de eerstelijnszorg
onder grote druk staat. Is de Minister bereid om in het licht van deze eerstelijnsvisie
opnieuw na te gaan wat nu gedaan kan worden om sociaaleconomische gezondheidsverschillen
te verminderen? Op welke punten is de Minister bereid om nog meer haast te maken?

De leden van de NSC-fractie lezen dat de Minister verwijst naar een handreiking huisvesting
huisartsen en gezondheidscentra. Zij lezen dat veel huisartsen en gezondheidscentra
problemen hebben met het vinden van geschikte huisvesting. Welke opties ziet de Minister,
in overleg met de Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, om gemeenten
meer verantwoordelijkheid te geven bij het huisvesten van huisartsen of gezondheidscentra?
De gemeenten zijn wel verplicht om een woonzorgvisie op te stellen. Welke verplichtende
mogelijkheid ziet de Minister om gemeenten bij hun woonzorgvisie de huisvesting van
huisartsen en gezondheidscentra mee te nemen? Daarnaast vragen genoemde leden de Minister
welke actie zij onderneemt voor integrale gezondheidscentra in de wijk, waarbij huisartsenzorg,
(wijk)verpleegkundigen, ambulante ggz, consultatiebureau, buurtteam en andere disciplines
onder één dak samenwerken.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de stand van zaken
van de versterking van de huisartsenzorg. Zij hebben daarbij nog enkele vragen.

De leden van de D66-fractie stellen vast dat mensen steeds langer moeten wachten voordat
ze voor een afspraak terecht kunnen bij de huisarts. Tevens ervaren huisartsen een
toename in werkdruk, terwijl er meer huisartsen zijn dan ooit. Samenwerken is hierbij
volgens de leden van de D66-fractie van groot belang. Zo kan er een gedeelte van de
werkdruk weggenomen worden door deze zorg te delen met andere eerstelijnszorgverleners
zoals apothekers, (wijk)verpleegkundigen en fysiotherapeuten. Is de Minister het met
de leden van de D66-fractie eens dat, zoals omschreven in de consultatieversie visie
eerstelijnszorg 2030, doorverwijzingen op een andere manier georganiseerd kunnen worden?
Welke voordelen ziet de Minister in het verbreden van de poortwachtersfunctie, zo
vragen deze leden. Welke stappen moeten er genomen worden om de poortwachtersfunctie
te verbreden naar andere eerstelijnszorgaanbieders? Kan de Minister aangeven of, en
zo ja hoe, zij voornemens is om dit proces te starten?

Tevens lezen de leden van de D66-fractie dat de Minister voornemens is om het praktijkhouderschap
aantrekkelijker te maken. Daarom vragen de leden van de D66-fractie welke rol de Minister
ziet voor het in loondienst treden van huisartsen. Kan de Minister voordelen schetsen
van het in loondienst treden, niet alleen voor een meer vaste patiëntenpopulatie,
maar ook voor het creëren van meer werkplezier en het verlagen van werkdruk onder
huisartsen?

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

De leden van de BBB-fractie hebben brieven van de Minister ontvangen met informatie
over de huidige stand van de huisartsenzorg en hebben nog enkele vragen aan de Minister.

In de brieven staat dat het aantal opleidingsplekken voor huisartsen is verhoogd.
Genoemde leden willen graag weten of deze opleidingsplekken worden aangeboden in lokale
praktijken.

Daarnaast lezen deze leden dat regionale huisartsenorganisaties terughoudend zijn
bij het samenwerken met nieuwe ketens. De Minister noemt hiervoor verschillende redenen,
zoals gebrekkige communicatie en onzeker financieel beleid. Genoemde leden willen
weten hoe de Minister aankijkt tegen de gedachte dat regionale huisartsenorganisaties
zich lange tijd verwaarloosd hebben gevoeld door de landelijke overheid, zowel wat
betreft steun, begrip en waardering. Ze willen ook weten of de Minister weet hoeveel
mensen in Nederland, met name in de regionale gebieden, geen vaste huisarts hebben.

Verder vinden de leden van de BBB-fractie dat als we jonge huisartsen willen stimuleren
om binnen tien jaar praktijkhouder te worden, het belangrijk is dat de overheid standvastig
en langetermijnbeleid biedt. De leden vragen hoe de Minister dit wil realiseren, naast
de onderwerpen die al besproken zijn in de brief.

Tot slot geeft de Minister vier categorieën van mogelijke maatregelen aan. De eerste
categorie gaat over het informeren en begeleiden van jonge huisartsen. De tweede categorie
richt zich deels op het belonen van het werken met een vaste groep patiënten en deels
op het minder aantrekkelijk maken van werken als oproeparts of met tijdelijke vervanging.
De derde categorie benadrukt het belang van praktijkeigenaarschap, waarbij huisartsen
kunnen werken met een vaste groep patiënten. De laatste categorie gaat over de rollen
en verantwoordelijkheden van verschillende partijen in een regio om ervoor te zorgen
dat huisartsenzorg toegankelijk blijft. Hoewel de Minister de beleidsopties nog moet
onderzoeken, vragen de leden van de BBB-fractie of de Minister alvast kan uitleggen
welke beleidsopties bij elke categorie kunnen horen, zodat deze leden hier een beeld
bij hebben.

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie maken graag van de gelegenheid gebruik om enkele aanvullende
en verduidelijkende vragen te stellen naar aanleiding van de brief van de Minister
over het versterken van de eerstelijnszorg, specifiek gezien de huisartsenzorg. Genoemde
leden vinden het belangrijk dat de eerstelijnszorg beschikbaar en bereikbaar blijft,
met name in de regio. Huisartsen kennen hun patiënten en hebben daar een band mee.
Zij zijn de poortwachters van de zorg.

De Minister stelt dat de kernwaarde «continu» de laatste jaren steeds meer onder druk
staat. Dit onderschrijven de leden van de CDA-fractie. Zij hebben hier in eerdere
debatten en met schriftelijke vragen aandacht voor gevraagd. Denk bijvoorbeeld aan
mensen die verhuizen en zich niet bij een nieuwe huisarts kunnen inschrijven bijvoorbeeld,
waardoor ze negentig kilometer verder bij hun oude huisarts moeten blijven (zie onder
andere de schriftelijke vragen van Joba van den Berg aan de Minister, d.d. 30 januari
2023). Ook wordt er bij de bouw van nieuwe woonwijken onvoldoende rekening gehouden
met een «plek» voor eerstelijnsvoorzieningen, zoals de huisarts, tandarts en fysiotherapeut.
De Minister zet met het veld in op het versterken van de kernwaarden van de huisartsenzorg,
in het bijzonder de continuïteit. Nu de handreiking klaar is, vragen deze leden haar
welke concrete acties de Minister verder onderneemt. Laat zij het nu verder over aan
het veld? Kan de Minister schetsen hoe de acties, die genoemd worden in deze brief,
zich verhouden tot het probleem van de arbeidskrapte in de zorg?

Op het moment dat de brief naar de Kamer is verzonden (d.d. 19 december 2023) (Kamerstuk
33 578, nr. 112) is 75 procent van de huisartsenpraktijken ingestroomd in «meer tijd voor de patiënt».
Vanaf het eerste kwartaal van 2024 kunnen alle huisartsenpraktijken die dat willen
van MTVP gebruik maken. Hoeveel huisartsenpraktijken zijn er half februari in totaal
ingestroomd? Wat zijn de redenen dat bepaalde huisartsenpraktijken nog niet instromen?

De Minister heeft samen met het werkveld een handreiking ontwikkeld voor huisvesting
en gezondheidscentra. Wordt deze handreiking breed verspreid onder alle deelnemende
partijen?

De Minister stelt verder in haar brief dat huisartsen, regionale huisartsenorganisaties,
zorgverzekeraars en gemeenten allemaal een stap naar voren moeten zetten om de huisvestingsproblematiek
op te lossen. Hoe wordt gemonitord of de verschillende partijen die stap naar voren
zetten om de huisvestingsproblemen op te lossen? Wordt onderzocht of bijgehouden waarom
ze die stap niet zetten?

De Patiëntenfederatie stelt, wat de leden van de CDA-fractie betreft terecht, dat
het perspectief van de patiënt in de brief van de Minister ontbreekt. Heeft de Minister
gegevens over hoeveel mensen onvoldoende toegang hebben tot huisartsenzorg en in welke
regio’s?

Heeft de Minister in beeld hoeveel mensen in Nederland geen vaste huisarts hebben
en of dat aantal groeit – inclusief patiënten die een nieuwe huisarts zoeken maar
noodgedwongen nog ingeschreven staan bij hun oude huisarts? Zo nee, welke mogelijkheden
ziet de Minister om dat op korte termijn en per regio in beeld te brengen? Kan de
Minister een overzicht per regio geven van de activiteiten die bijdragen aan het verbeteren
van de toegang tot huisartsenzorg?

Houdt de handreiking voldoende rekening met de beschikbaarheid van huisartsenzorg
in plattelands regio’s, zo willen de leden van de CDA-fractie van de Minister weten.
Hoe wil de Minister het vestigingsklimaat van huisartsen in de krimpende regio’s meer
of beter ondersteunen?

Veel plattelandsgemeenten kenmerken zich door een oudere populatie. Deze groep bezoekt
vaker de huisarts. Deelt de Minister dat de beschikbaarheid van de huisarts, maar
ook die van de fysiotherapie en tandarts juist voor deze doelgroep zeer belangrijk
is? Zo ja, wat kan de Minister doen om artsen meer te «verleiden» zich juist in plattelandsgemeenten
te vestigen?

De Minister stelt zorgen te hebben over hoe sommige ketens in de huisartsenzorg zich
verhouden tot de kernwaarden en kerntaken van de huisartsenzorg. De leden van de CDA-fractie
denken dat er wel wat meer aan de hand is. Financiële resultaten lijken belangrijker
te zijn dan het bieden van goede huisartsenzorg.

De Minister brengt in haar Kamerbrief naar voren dat de Nederlandse Zorgautoriteit
(in november 2023) geen goedkeuring heeft gegeven voor de overname van twee huisartsenpraktijken
in Bergen op Zoom door de huisartsenketen Co-Med. Bij de beoordeling van de aanvragen
tot overname is de NZa er niet van overtuigd dat Co-Med kan garanderen dat er na 1 januari
2024 voldoende huisartsenzorg beschikbaar is voor de patiënten van beide praktijken.
Bij deze afwijzing speelde mee dat twee eerdere overnameplannen niet goed zijn verlopen.

Vervolgens stelt de Minister dat er nog relatief weinig bekend is over deze nieuwe
organisatievormen. En dat termen als private equity, commerciële huisartsenzorg en
(bedrijfs)ketens door elkaar worden gebruikt en dat hiervoor geen duidelijke definities
bestaan. De leden van de CDA-fractie willen hiertegenover stellen dat er voldoende
bekend was qua organisatievorm om de NZa in november geen goedkeuring te laten verlenen
bij een aanvraag tot overname. Is dit Minister het hiermee eens?

Binnen de huisartsenzorg doen de IGJ en de NZa onderzoek naar bedrijfsketens in de
huisartsenzorg en de mogelijke risicofactoren voor kwaliteit en toegankelijkheid van
zorg. Kan de Minister wat uitgebreider toelichten wat voor soort onderzoek dit is?
De NZa heeft in november bij de overname van Co-Med vanwege de toegankelijkheid van
zorg voor patiënten de aanvraag toch niet goedgekeurd? Wil de Minister de mogelijkheden
van de NZa in dit kader uitbreiden?

Waarom stelt de Minister vervolgens dat een algeheel verbod op ketens of winstuitkering
juridisch niet uitvoerbaar is? Bepaalde zorgvormen zijn toch uitgezonderd van winstuitkering,
zoals ziekenhuizen? Dat is toch juridisch uitvoerbaar? Vervolgens stelt de Minister
dat het ook niet wenselijk is om winstuitkeringen in te gaan voeren, omdat daarmee
ook goede aanbieders van huisartsenzorg zullen worden getroffen. Wat bedoelt de Minister
hier precies mee? Dit gaat toch voorbij aan de principiële vraag of je commerciële
huisartsenzorg wil toestaan in de zorg wanneer de betaalbaarheid van de zorg steeds
meer onder druk komt te staan, ook voor komende generaties. Kan de Minister hierop
reflecteren?

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de brief over de stand van zaken
van de versterking van de huisartsenzorg. Zij hebben hier nog enkele vragen en opmerkingen
over.

De leden van de SP-fractie vragen de Minister hoeveel huisartsen inmiddels gebruik
maken van MTVP. In hoeverre stelt dit huisartsen nu in staat om daadwerkelijk met
lange consulten te werken?

De leden van de SP-fractie vragen de Minister waarom de aangenomen motie-Marijnissen/Bikker3 over zorgen dat binnen de huisartsenzorg eigenaarschap van private equitypartijen
tot het verleden gaat behoren, niet gewoon uitvoert. Zij wijzen erop dat huisartsenpraktijken
kapot wordt gemaakt door deze sprinkhaankapitalisten en dat de Kamer zich hier reeds
tegen heeft uitgesproken.

Daarnaast vragen de leden van de SP-fractie hoe de Minister de motie-Dijk4 over ervoor zorgen dat binnen de gehele zorg eigenaarschap van private-equitypartijen
tot het verleden gaat behoren, gaat uitvoeren.

De leden van de SP-fractie vragen de Minister waarom een verbod op goodwill nu niet
mogelijk zou zijn, terwijl dit verbod tussen 1987 en 2006 wel mogelijk was. Zij wijzen
erop dat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) al in 1953 in werking
trad, dus lang voordat het verbod op goodwill werd ingevoerd.

De leden van de SP-fractie vragen de Minister daarnaast of er, als het daadwerkelijk
onmogelijk zou zijn om een verbod op goodwill in te voeren, geen andere mogelijkheden
zouden zijn om het vragen en betalen van goodwill minder aantrekkelijk te maken.

De leden van de SP-fractie vragen de Minister tot slot in hoeverre de huisartsenzorg
voldoende versterkt kan worden, op het moment dat het kabinet tegelijkertijd de werkdruk
van huisartsen blijft verhogen, door onder andere het beleid om ouderen nog minder
snel toegang te geven tot het verpleeghuis.

II. Reactie van de Minister

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben de brief van de Minister met aandacht gelezen en
hebben naar aanleiding daarvan nog de volgende vragen.

Samen Beslissen behoort tot een van de vier pijlers van Passende zorg die samen met
en gezamenlijk rondom de patiënt tot stand komt en refereert naar zorg die past bij
de persoonlijke situatie, behoeften en wensen van de patiënt. Dat kan voor iedereen
anders zijn en stimuleert persoonsgerichte zorg. Door samen te beslissen worden de
risico’s, voor- en nadelen van verschillende behandelopties en persoonlijke waarden
en voorkeuren van de patiënt in kaart gebracht. Zo kan de zorgprofessional samen met
de patiënt een beslissing nemen over de best passende behandeling of zorg voor de
patiënt.

Prestaties in de bekostigingssystematiek zijn functioneel beschreven en gaan niet
over wat er inhoudelijk moet plaatsvinden in de spreekkamer. De overheid kan via de
bekostigingssystematiek natuurlijk wel faciliteren dat huisartsen het goede gesprek
met hun patiënt kunnen voeren, bijvoorbeeld op basis van samen beslissen. Daarvoor
is voldoende tijd voor het gesprek met de patiënt nodig. Deze ruimte biedt de bekostigingssystematiek
nu volop. Huisartsen hebben bijvoorbeeld de mogelijkheid om langere consulten te voeren,
waarvoor zij ook een hoger tarief kunnen declareren. Daarnaast is met partijen in
het IZA afgesproken dat alle huisartsenpraktijken die dat willen structureel meer
tijd voor de patiënt (MTVP) in de spreekkamer krijgen. De bekostiging biedt hiervoor
nu al de ruimte en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) bereidt een wijziging in de
bekostiging voor, zodat MTVP per 2025 structureel onderdeel wordt van de huisartsenzorgbekostiging.

De opleidingsinstituten geven aan dat er op dit moment wachtlijsten zijn voor de opleidingsplaatsen
MANP en hebben er vertrouwen in dat er meer opgeleid kan worden. Voor de geadviseerde
verhoging van de instroom wordt samen met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap vanaf het studiejaar 2025–2026 in twee jaar toegewerkt naar het voorkeursadvies
van het Capaciteitsorgaan. Het ingroeipad geeft de opleidende instellingen de tijd
om te voldoen aan de gevraagde opleidingscapaciteit.

De Minister van VWS is niet van mening dat private equity altijd ongewenste effecten
heeft op de zorg. Zorg in Nederland wordt vooral geleverd door private partijen. Deze
partijen hebben in beginsel de vrijheid om hun bedrijfsvoering naar eigen keuze in
te richten. Een zorgondernemer die besluit om met een bepaalde investeerder of investeringsmaatschappij
een overeenkomst te sluiten, maakt gebruik van zijn contractsvrijheid. Indien de overheid
daarop ingrijpt door regels te stellen of verboden in te voeren, raakt dat onder meer
aan het eigendomsrecht. Dit recht wordt beschermd door artikel 1 van het Eerste Protocol
van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Een inbreuk op het eigendomsrecht moet gerechtvaardigd kunnen worden vanwege een dwingende
reden van algemeen belang en moet daarvoor noodzakelijk zijn. Daarbij moet er ook
rekening mee worden gehouden dat er geen ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt mag
worden tussen de ene partij en de andere, omdat er anders sprake is van strijd met
het discriminatieverbod.

Verder zijn kaders van de Europese Unie van belang. Er zal onderzocht moeten worden
of EU-richtlijnen inzake beleggingsmaatschappijen (bijvoorbeeld de AIFM richtlijn)
ruimte bieden voor beperkende maatregelen, die gericht zijn op beperking investeringsmaatschappijen.
Daarnaast vormen eventuele maatregelen waarbij investeerders aan regels worden gebonden,
beperkingen van het EU recht op vrij verkeer (onder andere van kapitaal). Een inbreuk
op een beperking van het vrij verkeer van goederen, diensten of kapitaal moet kunnen
worden gerechtvaardigd op grond van verdragsexcepties of een dwingende reden van algemeen
belang (de zogenaamde rule of reason). Daarnaast moeten dergelijke maatregelen geschikt
zijn om de verwezenlijking van het nagestreefde doel te waarborgen, wat onder meer
betekent dat de maatregel niet verder mag gaan dan nodig is voor het bereiken van
dat doel.

Zoals eerder aan uw Kamer gemeld vindt momenteel onderzoek plaats naar de omvang en
effecten van private equity-investeringen in de zorg. Aan de hand van de uitkomsten
van dit onderzoek zal worden bepaald of, en zo ja welke, aanvullende regulering gewenst
is om mogelijk ongewenste gevolgen van private equity te mitigeren.

Het doel van de nieuwe ANW-organisatie is inderdaad een evenredige verdeling van diensten
tussen praktijkhouders en waarnemers. Uitgangspunt is het landelijke Actieplan Werkdruk in de ANW, maar er is geen (streng) toetsingskader vooraf opgesteld. Het is vooral belangrijk
om binnen een regio goede afspraken te maken over de wijze waarop de nieuwe organisatie
wordt geïmplementeerd. Daarom is in het Intergraal Zorgakkoord (IZA) afgesproken dat
huisartsendienstenstructuren (die de avond-, nacht- en weekendzorg in een regio organiseren)
een implementatieplan maken dat gebaseerd is op het landelijke Actieplan Werkdruk in de ANW. Voor de nieuwe werkwijze maken regio’s gebruik van het zogeheten «vrij roosteren».
Deze werkwijze zorgt ervoor dat het invullen van de diensten een gezamenlijke verantwoordelijkheid
wordt van alle bij de dienstenstructuur aangesloten huisartsen, zowel praktijkhouders
als waarnemers. Aangesloten huisartsen committeren zich aan het draaien van diensten
binnen de regio en delen hierdoor ook in de voordelen van deze manier van werken:
onder meer de hogere tarieven en de mogelijkheid om waar mogelijk diensten op hun
eigen voorkeurstijden in te vullen. Zorgverzekeraars beoordelen de implementatieplannen
van de huisartsendienstenstructuren en vervolgens worden afspraken gemaakt over de
verhoging van de tarieven. Huisartsenpartijen en zorgverzekeraars monitoren de ontwikkelingen
en zijn daarom ook in staat om bij te sturen indien nodig.

Het vrij roosteren wordt al sinds de tweede helft van 2023 op grote schaal toegepast.
Ik heb van verzekeraars vernomen dat per 1 januari 2024 inmiddels bij alle huisartsendiensten
structuren het vrij roosteren wordt toegepast.

Bij de nieuwe manier van werken gaat het om een solidaire en evenwichtige verdeling
van dienstbelasting over alle bij een huisartsenpost aangesloten huisartsen, zowel
praktijkhouders als waarnemers. Om dit te kunnen bereiken is het instrument van vrij
roosteren ingesteld. Dit geeft zowel praktijkhouders als waarnemend huisartsen de
ruimte om zoveel mogelijk in overeenstemming met hun eigen wensen de diensten in te
vullen. Daarnaast wordt door het vrij roosteren en de nieuwe (maximum)tarieven geborgd
dat voor hetzelfde type dienst ook dezelfde vergoeding wordt geboden. In regio’s waar
weinig waarnemend huisartsen zijn blijft de verdeling van de diensturen nog wel een
uitdaging.

Naast de ontwikkelingen op het gebied van vrij roosteren, heb ik van huisartsenpartijen
begrepen dat zij in gesprek zijn met verzekeraars om te komen tot een uniforme achterwachtregeling,
voor een goede beschikbaarheid van huisartsen bij uitval en op piekmomenten.

De Minister wil het werken met een vaste patiëntenpopulatie bevorderen, onder andere
door het breder beschikbaar maken van het praktijkhouderschap. Op welke manier denkt
de Minister dit te bereiken?

Het afgelopen jaar heb ik verschillende acties ondernomen om het werken met een vaste
patiëntenpopulatie, waaronder het praktijkhouderschap, aantrekkelijker te maken. Allereerst
versterk ik, samen met de partijen, de eerstelijnszorg door afspraken die ik met het
veld heb gemaakt in de visie op de eerstelijnszorg in 2030. Zoals benoemd in de Kamerbrief
Stand van zaken versterking huisartsenzorg, werk ik daarnaast ook aan het aantrekkelijker
maken van het werken met een vaste patiëntenpopulatie via IZA-afspraken over de huisartsenzorg.
Zo kunnen vanaf het eerste kwartaal van 2024 alle huisartsenpraktijken die dat willen
gebruik maken van Meer Tijd Voor de Patiënt. Ook heb ik afspraken gemaakt met veldpartijen
over de avond-, nacht- en weekenddiensten die huisartsen leveren en heb ik samen met
veldpartijen de handreiking huisvestingsproblematiek voor huisartsen en gezondheidscentra
gepubliceerd.

Bovenstaande acties bevorderen de aantrekkelijkheid van het werken met een vaste patiëntenpopulatie,
waaronder het praktijkhouderschap. Om het praktijkhouderschap, en overige vormen van
het werken met een vaste patiëntenpopulatie, verder te stimuleren benoem ik in de
Kamerbrief Stand van zaken versterking huisartsenzorg vier aangrijpingspunten die
ambtelijk, met het veld, worden uitgewerkt. Dit besluitvorming over en daarna uitvoering
van deze aangrijpingspunten is aan een volgend kabinet.

Vanuit het werkveld en recent nog tijdens het «politieke café» over regeldruk voor
de huisartsen, horen de leden van de PVV-fractie dat vooral de regeldruk en de administratieve
lasten ervoor zorgen dat men niet kiest voor een praktijkhouderschap. Is de Minister
bereid om de regeldruk voor de huisartsen aan te pakken? Zo ja, op welke wijze?

De Minister van VWS en ik erkennen de noodzaak om de administratieve lasten in de
huisartsenzorg aan te pakken. Daarom heeft de Minister van VWS in de intensiveringsbrief
die zij eind vorig jaar naar de Kamer heeft gestuurd5 ook aangekondigd dat de eerstelijnszorg, waar de huisartsenzorg deel van uitmaakt,
in 2024 focussector van het programma [Ont[Regel de Zorg is. Er is een Regiegroep
Aanpak Regeldruk onder voorzitterschap van de speciaal gezanten regeldruk opgericht
die als opdracht heeft gekregen om een krachtige impuls te geven aan het ontregelen.
Deze Regiegroep komt in maart voor het eerst bij elkaar. Iedere deelnemer werkt ter
voorbereiding op deze eerste bijeenkomst een plan uit hoe deze partij bij gaat dragen
aan 1 uur regeldrukreductie per zorgverlener per week. De Minister van VWS zal uw
Kamer in de volgende voortgangsrapportage informeren over de concrete acties die worden
afgesproken. Daarnaast blijven alle bestaande acties uit het programma [Ont]Regel
de Zorg doorlopen.

De (formele) verantwoordelijkheid voor huisvesting van huisartsen en gezondheidscentra
is niet bij één partij belegd. Goede samenwerking tussen betrokken partijen is dus
noodzakelijk bij het oplossen van knelpunten. Daarom is de IZA-afspraak gemaakt waarbij
meerdere partijen samen aan zet zijn om een handreiking te ontwikkelen over het oplossen
van de huisvestingsproblematiek. Het doel van de handreiking is om huisartsen, regionale
huisartsenorganisaties, gemeenten en zorgverzekeraars te ondersteunen in het oplossen
van lokale huisvestingsproblematiek bij huisartsen en gezondheidscentra. Elke partij
heeft in dit proces een eigen rol en handelingsmogelijkheden.

De lokale overheden hebben een belangrijke faciliterende rol ten aanzien van de huisvesting
van huisartsenzorg. Voor gemeenten benoemt de Handreiking huisvestingsproblematiek
huisartsen en gezondheidscentra verschillende handelingsopties, zoals een beleidsdoel
formuleren over het bevorderen van voldoende ruimte voor eerstelijnszorg/huisartsenzorg,
in gesprek te gaan met regionale huisartsenorganisaties en het vaststellen van referentienormen
voor maatschappelijke-, zorg-, en sportvoorzieningen. Voor een uitgebreider overzicht
van handelingsopties die gemeenten en andere partijen hebben in de oplossing om huisvestingsproblematiek
te verbeteren, verwijs ik de leden van de PVV-fractie naar de handreiking.

Vragen en opmerkingen van de leden van de GL-PvdA-fractie

Het enige beeld dat bekend is, is het aantal mensen dat zich meldt bij hun zorgverzekeraar
voor zorgbemiddeling omdat zij geen (nieuwe) huisarts kunnen vinden. Deze informatie
is terug te vinden in de monitor Toegankelijkheid van Zorg van de NZa. De meest recente
cijfers, daterend van september 2023, laten zien dat 4592 mensen zich hebben gemeld
bij hun zorgverzekeraar. De monitor visualiseert deze cijfers ook per gemeente.

Het is onduidelijk hoe groot de totale groep is van mensen die geen huisarts hebben,
omdat mensen die zich niet bij hun zorgverzekeraar melden niet in beeld zijn. Om hier
meer inzicht in te vergaren ga ik een onderzoek uitzetten naar het totaal aantal mensen
dat op zoek is naar een (nieuwe) huisarts maar zich niet kan inschrijven. Daarnaast
blijft het van belang dat mensen die een huisarts zoeken zich melden bij hun zorgverzekeraar.

De handreiking biedt inzicht in de rollen en verantwoordelijkheden van partijen in
huisvestingsproblematiek bij huisartsen en gezondheidscentra. Daarnaast biedt deze
concrete handvatten voor partijen om tot passende huisvesting voor huisartsen en gezondheidscentra
te komen.

De handreiking is een belangrijke eerste stap voor het oplossen van de problematiek,
maar zal niet direct alle huisvestingsproblematiek bij huisartsen en gezondheidscentra
oplossen. Daarom heb ik met partijen afspraken gemaakt over vervolgstappen. Zoals
beschreven in de handreiking, heb ik met de betrokken partijen afgesproken om meer
inzicht te vergaren in de aard en omvang van de financiële knelpunten die huisartsen
en gezondheidscentra ervaren in hun zoektocht naar passende huisvesting.6 Zoals aangegeven in de Handreiking Huisvestingsproblematiek huisartsen en gezondheidscentra
verwacht ik eind 2024 een geactualiseerde versie van de handreiking op te leveren.
Ik zal uw Kamer hierover in de tweede helft van 2024 nader infomeren.

Genoemde leden lezen terug dat gemeenten afspraken kunnen maken, huisvesting voor
zorg als beleidsdoel kunnen opnemen en samenwerking kunnen bevorderen. Zijn er ook
manieren om voorrang voor huisartsenpraktijken en andere zorginstellingen te bewerkstelligen
ten opzichte van bijvoorbeeld commerciële organisaties?

Op de korte termijn hebben gemeenten niet de mogelijkheid om huisartsenpraktijken
of andere zorginstellingen voorrang te verlenen bij huisvesting ten opzichte van andere
commerciële organisaties. Hieronder ligt dat praktijkhoudende huisartsen juridisch
gezien niet veel verschillen van commerciële organisaties. Na het Didam-arrest van
de Hoge Raad en aanvullende jurisprudentie blijkt dat gemeenten een kavel of pand
niet direct mogen gunnen aan één specifieke partij, bijvoorbeeld een huisartsenpraktijk.
Bij het voornemen tot verhuur of verkoop van een pand of kavel dat in eigendom is
van een gemeente moet altijd vooraf gepubliceerd worden. Als er meerdere serieuze
gegadigden zijn, dan moet de gemeente een openbare toewijzings- of selectieprocedure
uitvoeren. Een gemeente kan wel in het omgevingsplan of eigen vastgoedbeleid de eis
opnemen dat een pand of kavel uit eigen beheer gebruikt moet worden voor eerstelijnszorg
of huisartsenzorg.

Op korte termijn hebben gemeenten wel de mogelijkheid om in gesprek te gaan met particuliere
ontwikkelaars of vastgoedeigenaren over de vraag of zij ruimtes kunnen verhuren aan
huisartsen of andere eerstelijnszorg. Op de lange termijn kunnen gemeente nieuw vastgoed
voor huisartsen of andere eerstelijnszorg faciliteren door dit op te nemen in hun
omgevingsplan. Het opstellen van een omgevingsplan kost wel veel tijd. Als de gemeente
zelf eigenaar is van de grond kan een omgevingsplan sneller gewijzigd worden. Daarnaast
kan de gemeente als deze zelf eigenaar is van de grond sturen op realisatie van zorgfuncties
bij de aanbestedingen voor nieuwbouw. Daarbij moet de gemeente zelf de financiële
gevolgen opvangen aangezien de grondopbrengst bij een maatschappelijke- of zorgbestemming
lager ligt dan bij woningbouw, bedrijfsruimten of kantoren.

Betekent deze handreiking dat gemeenten meer gebruik zullen maken van de bestemming
maatschappelijk/maatschappelijk-zorg/zorg om de toegang tot huisvesting voor huisartsen
te verbeteren?

De Handreiking Huisvesting huisartsen en gezondheidscentra is afgelopen december gepubliceerd
met als doel om meer bekendheid te geven aan de rollen, verantwoordelijkheden en oplossingsrichtingen
van elke partij die betrokken is bij (lokale) huisvestingsproblematiek. In de handreiking
worden voor partijen handelingsopties benoemd voor de korte en lange termijn. Het
is aan gemeenten zelf welke handelingsopties zij inzetten, maar – zoals ook de VNG
zelf aangeeft – hebben gemeenten weliswaar geen wettelijke maar wel een maatschappelijke
verantwoordelijkheid om zich in te zetten voor huisvesting van huisartsen en gezondheidscentra.
Ik blijf met de landelijke partijen waarmee ik de handreiking heb opgesteld doorlopend
in gesprek om te horen of de handreiking in de praktijk bijdraagt aan oplossingen.

Of het (algehele) beoogde effect wordt bereikt dat moet blijken uit de eerste effectmeting,
die rond de zomer van 2024 zal plaatsvinden. Wel heb ik van verzekeraars vernomen
dat per 1 januari 2024 bij alle huisartsendienstenstructuren het vrij roosteren wordt
toegepast.

Deze leden denken graag verder na over wat ze kunnen doen om de werkvoorwaarden van
huisartsen te verbeteren. Zo begrepen zij onlangs dat er veel administratieve lasten
komen kijken bij het voorschrijven van nieuwe, dure medicijnen voor de huisarts om
te organiseren dat het medicijn daadwerkelijk vergoed wordt. Kent de Minister dit
probleem en kan de Minister meedenken over een oplossing hiervoor? Welke manieren
zijn er om de administratieve lasten zo beperkt mogelijk te houden?

Ja, ik ben bekend met deze administratieve lasten.

Een geneesmiddel komt voor vergoeding uit het basispakket in aanmerking zodra het
is opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). Het GVS is een onderdeel
van de Regeling zorgverzekering (Rzv), de wettelijke basis voor het recht op vergoeding
van geneesmiddelen die op voorschrift van een (huis)arts geleverd worden door een
apotheek. Er zijn bepaalde, vaak dure, geneesmiddelen waarbij ik extra voorwaarden
aan de vergoeding heb gesteld ten behoeve van een doelmatige en gepaste inzet. Deze
geneesmiddelen worden geplaatst in Bijlage 2 van de Rzv. Dit kan bijvoorbeeld nodig
zijn als het geneesmiddel volgens het Zorginstituut slechts voor een deel van de patiëntengroep
waarvoor het is goedgekeurd een bewezen toegevoegde waarde heeft. Dan komt slechts
dat deel van de patiënten voor vergoeding van het geneesmiddel in aanmerking.

Zorgverzekeraars hebben de verantwoordelijkheid om te bewaken dat het geneesmiddel
niet buiten de bijlage 2 voorwaarden wordt vergoed. Dit vergt in sommige gevallen
een administratieve verantwoording door de voorschrijver. Ik ben mij ervan bewust
dat bijlage 2 de nodige administratieve lasten met zich meebrengt, zowel voor zorgverleners
als zorgverzekeraars. Dit moet tot een minimum worden beperkt.

De lijst met geneesmiddelen waarvoor bijlage 2 voorwaarden gelden wordt jaarlijks
geëvalueerd waarbij bekeken wordt of de extra voorwaarden nog noodzakelijk zijn voor
de vergoeding. Vorig jaar is de lijst geactualiseerd en zijn per 1 juni 2023 de nadere
voorwaarden voor een aantal geneesmiddelen komen te vervallen. Op deze manier worden
administratieve lasten zo beperkt mogelijk gehouden en de doelmatigheid en passendheid
van de zorg geborgd.

De leden van de GL-PvdA-fractie maken zich ook grote zorgen over de inmenging van
private equity in de huisartsenzorg. Volgens deze leden bedreigt hun inmenging de
kwaliteit en toegankelijkheid van zorg. Ze zijn blij dat de Minister uitvoering geeft
aan de motie-Bushoff, die vraagt om een wettelijke bevoegdheid voor de Nederlandse
Zorgautoriteit (NZa) om overnames te verbieden gedurende de periode dat de Inspectie
Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) of de NZa onderzoek doet naar een specifieke partij.
Ze kijken uit naar de verkenning en hopen daarin terug te lezen welke aanpassingen
van wetgeving nodig zouden zijn om zo’n verbod te bewerkstelligen. Genoemde leden
lezen dat de NZa recent geen goedkeuring heeft gegeven voor de overname van twee huisartsenpraktijken
door Co-Med. Zij vinden het goed dat de NZa hier een rol pakt, maar lazen ook in Medisch
Contact dat Co-Med zich niets aantrekt van dit besluit van de NZa.7 Hoe staat heet nu met deze zaak? Is de overname doorgegaan of niet? Wat kan de NZa
doen als een praktijk zich daadwerkelijk niks aantrekt van een besluit van de NZa?

Fusies en overnames kunnen grote gevolgen hebben voor de toegankelijkheid van zorg
in een regio en op de organisatie van de desbetreffende zorgaanbieders. Het is daarom
belangrijk dat de partijen zich vooraf melden bij de NZa. Die beoordeelt vervolgens
of het proces van fuseren of overnemen zorgvuldig is voorbereid.

Op 17 oktober 2023 heeft de NZa haar goedkeuring onthouden aan twee overnames door
Co-Med8. Deze besluiten gelden nog steeds. De NZa kan verder geen uitspraken doen over eventuele
vervolgstappen of lopende zaken. Als er fusies of overnames plaatsvinden zonder goedkeuring
van de NZa dan wordt er niet voldaan aan de wet- en regelgeving en dat kan ertoe leiden
dat de NZa gaat handhaven. Welke maatregelen daaruit volgen, moet blijken uit haar
onderzoek.

Patiënthouderschap zie ik als een van de vormen van het werken met een vaste patiëntenpopulatie.
Het doel is dat zoveel mogelijk huisartsen zich verbinden aan een vaste populatie.
Het committeren aan een vaste populatie patiënten kan in verschillende (organisatie)vormen,
zoals het praktijkhouderschap, in loondienst of een andere vorm van «patiënthouderschap».
De aangrijpingspunten die ik beschrijf in de Kamerbrief Stand van zaken versterking
huisartsenzorg om het werken met een vaste patiëntenpopulatie te stimuleren werk ik
de komende periode verder uit. Deze uitwerking moet zorgvuldig gebeuren. De besluitvorming
over en daarna eventuele uitvoering van de beleidsopties is aan een nieuw kabinet.
In de tweede helft van 2024 zal ik uw Kamer informeren over de uitwerking van de beleidsopties.

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

Het praktijkhouderschap is een goede manier om het werken met een vaste patiëntenpopulatie
in te vullen. In veel gevallen garandeert het praktijkhouderschap een langdurige relatie
tussen huisarts en patiënten. Deze langdurige relatie kan ook worden gerealiseerd
met andere (organisatie)vormen van huisartsenzorg zoals het werken in loondienst bij
een praktijkhouder of in een gezondheidscentrum. Juist deze verscheidenheid aan werkvormen
binnen de huisartsenzorg is een groot goed omdat het de ruimte biedt om aan te sluiten
bij de behoeften van patiënten en zorgverleners.

Zoals aangegeven in mijn reactie op de vragen van de GL-PvdA-fractie is er enkel inzicht
in het aantal mensen dat zich bij de zorgverzekeraar heeft gemeld omdat zij een huisarts
zoeken. Deze cijfers zijn terug te vinden in de monitor Toegankelijkheid van Zorg
van de NZa. Daarnaast zet ik een onderzoek uit om meer inzicht in te vergaren in het
totaal aantal mensen dat op zoek is naar een (nieuwe) huisarts maar zich niet kan
inschrijven

Het hebben van een wisselende huisarts binnen een vaste praktijk hoeft geen probleem
te vormen voor het bieden van continuïteit van zorg. Naast de persoonlijke continuïteit
van zorg die gewaarborgd wordt door een vaste (huis)arts-patiënt relatie, kan continuïteit
in de huisartsenzorg ook breder worden geboden door het team van zorgverleners in
de huisartsenpraktijk. Collega-huisartsen, maar ook het ondersteunende team, zoals
doktersassistenten, POH’s en overig personeel, bouwen, een vaste relatie op met de
patiëntenpopulatie. Op deze manier kan continuïteit van zorg binnen het team van zorgverleners
gewaarborgd worden, ook als in de praktijk verschillende huisartsen werkzaam zijn.

Is juist het vergroten van het aantal ketens niet een passende oplossing voor het
feit dat huisartsen echt niet meer 24/7 beschikbaar willen zijn?

Tegen de achtergrond van de druk op de zorg zien we nieuwe vormen van huisartsenzorg
ontstaan. Van (kleine) initiatieven die huisartsen ondersteunen in het (anders) organiseren
van hun praktijk tot grotere (soms internationale) ketens van private investeerders
die praktijken volledig overnemen. Belangrijker dan de organisatievorm, is dat aanbieders
van huisartsenzorg goede invulling geven aan de kernwaarden van de huisartsenzorg.
Deze kernwaarden zijn door de beroepsgroep zelf vastgesteld. Het gaat om: persoonsgerichtheid,
medisch-generalistische zorg, continuïteit en gezamenlijkheid. Sommige nieuwe vormen
van huisartsenzorg kunnen bijdragen aan de toegankelijkheid en vernieuwing in de huisartsenzorg.
We zien hier ook goede voorbeelden van in de praktijk. Tegelijkertijd constateren
de NZa en IGJ in hun onderzoek over bedrijfsketens9 in de huisartsenzorg dat bij bedrijfsketens de kernwaarden «continuïteit» en «persoonsgerichtheid»
onder druk kunnen komen te staan.

Er zijn veel goede voorbeelden van huisartsenzorg waarbij continuïteit van zorg geborgd
wordt zonder dat huisartsen fulltime werken. Daarnaast hoeven huisartsen allang niet
meer 24/7 beschikbaar te zijn, omdat de zorg buiten kantooruren (de ANW-zorg) regionaal
georganiseerd wordt. Met de afspraken over ANW-zorg in het IZA zetten we een nieuwe
stap om de verantwoordelijkheid voor deze zorg nog beter te verdelen over alle werkzame
huisartsen.

De leden van de VVD-fractie vinden een algeheel verbod op ketens of winstuitkering,
net als de Minister, niet wenselijk. Zij hebben meerdere goede voorbeelden gezien
van ketens die huisartsen kunnen ontlasten en de arts-patiëntrelatie juist kunnen
verstevigen. In hoeverre heeft de Minister de succesverhalen van ketens meegenomen
in de onderzoeken naar de problematiek en hoe hiervan geleerd kan worden?

Naast lopend toezicht op casus-niveau hebben de NZa en IGJ onderzoek gedaan naar bedrijfsketens
in de huisartsenzorg in relatie tot de doorontwikkeling van hun toezichtstrategie.
In dit onderzoek constateren de toezichthouders inderdaad dat (nieuwe) ketens zowel
kansen als risico’s met zich meebrengen. Voor beide kanten is oog in het rapport.
In mijn aangekondigde beleidsreactie zal ik hier verder op ingaan.

De NZa zal de structurele bekostiging van MTVP per 1-1-2025 laten ingaan. Zoals ook
toegezegd in de Kamerbrief Stand van zaken versterking huisartsenzorg, zal ik de Kamer
voor de zomer informeren over de wijze waarop de structurele bekostiging van MTVP
vorm krijgt.

De leden van de VVD-fractie onderschrijven het belang van het in dialoog gaan met
de huisartsen over de toekomst van het vak waar de Minister in de brief over het Capaciteitsplan10 naar verwijst. Digitale triage is een effectieve mogelijkheid om de druk op de huisartsenzorg
te verminderen, zo blijkt uit proeven bij enkele ketens. Bij hoeveel huisartspraktijken
behoort digitale triage al tot de mogelijkheden? Wat kan de Minister doen om het opschalen
van hybridezorg in de huisartsenpraktijken minder vrijblijvend te maken en te versnellen;
in het bijzonder het opschalen van digitale (multidisciplinaire) triage?

Ik vind het belangrijk dat in de eerste lijn digitale hulpmiddelen passend ingezet
worden. Dit kan de dienstverlening richting en interactie met patiënten verbeteren
en vergemakkelijken. Passende inzet kan burgers en patiënten sneller helpen en tegelijk
de druk op, en de toegankelijkheid van de huisartsenzorg verlichten. Ook de zogenaamde
hybride zorgvormen (waar mogelijk gepersonaliseerde maatwerk/mix van digitaal en fysiek
aangeboden zorg en ondersteuning van gezondheid) kan bijdragen aan de efficiëntie
zodat medewerkers van huisartsenpraktijk of -post meer tijd kan besteden aan het geven
van fysieke zorg aan patiënten die dat daar de voorkeur aan geven en/of nodig hebben,
op basis van samen beslissen. De ontwikkelingen op dit gebied zijn gelukkig volop
in beweging; van mogelijkheden om digitaal een afspraak te maken of een zorgvraag
te stellen tot aan het aanvragen van een herhaalrecept of een digitale triage. Ik
beschik niet over cijfers van het aantal huisartsenpraktijken dat digitale triage
als standaard aanbiedt.

Daarnaast vragen deze leden haar of er inzicht is in hoeverre er nu gebruik wordt
gemaakt van «meekijkconsulten» in de eerste lijn, waarbij eerstelijns- en tweedelijnsexpertise
samenkomen.

Dit exacte inzicht heb ik niet. Ik zie op veel plekken in het land initiatieven op
de grensvlakken van de eerste- en tweede lijn (ook wel «anderhalvelijnszorg» genoemd).
Bij een deel van deze initiatieven wordt in de bekostiging gebruik gemaakt van «meekijkconsulten»,
maar aanbieders en verzekeraars kunnen ook afspraken maken over zorg op deze grensvlakken
zonder daarvoor het meekijkconsult in te zetten. In het IZA zijn afspraken gemaakt
om succesvolle initiatieven op het grensvlak van eerste- en tweedelijnszorg breder
te implementeren. Ook zijn nieuwe afspraken gemaakt over bijvoorbeeld zorg op het
grensvlak van de huisarts, de GGZ en het sociaal domein. Zo werken IZA-partijen toe
naar de implementatie van «het verkennend gesprek» voor mensen met psychische klachten.

Zoals aangegeven in mijn reactie op de vragen van de GL-PvdA-fractie biedt de Handreiking
Huisvestingsproblematiek huisartsen en gezondheidscentra een eerste stap in de oplossingen
voor de problematiek die huisartsen en gezondheidscentra kunnen ervaren in hun zoektocht
naar passende huisvesting. Deze handreiking voorziet in een behoefte van partijen
op regionaal en lokaal niveau omdat deze concrete handvatten biedt voor elke partij
om bij te dragen aan het oplossen van knelpunten. Zoals aangegeven blijft dit onderwerp
de aandacht van mij en de andere betrokken partijen hebben en zetten we de komende
periode waar nodig vervolgstappen, onder meer door de financiële knelpunten beter
in kaart te brengen.

Genoemde leden zien de problemen en begrijpen de zorgen van mensen over of ze nog
wel bij een huisarts in de buurt terecht kunnen. Zij vinden het goed te zien dat in
de handreiking stevig wordt ingezet op samenwerking, maar vinden het tegelijkertijd
niet erg concreet en vooral erg vrijblijvend. Vooral wanneer wordt gesproken over
acties die een partij «kan nemen». Kan de Minister nader toelichten welke punten uit
deze handreiking daadwerkelijk op korte termijn tot resultaat leiden? En hoe wordt
ervoor gezorgd dat betrokken organisaties de voorgestelde actiepunten gaan uitvoeren?
In hoeverre wordt de lokale politiek meegenomen in de keuzes die in gemeentes moeten
worden gemaakt om dit effectief te maken? En wanneer wordt deze handreiking geëvalueerd?

Zoals benoemd in mijn reactie op de vragen van GL-PvdA-fractie en VVD-fractie biedt
de Handreiking Huisvestingsproblematiek huisartsen en gezondheidscentra handelingsperspectief
voor partijen die betrokken zijn bij de huisvestingsproblematiek van huisartsen en
gezondheidscentra, zoals zorgverzekeraar, regionale huisartsenorganisaties en gemeenten.
De handvatten uit de handreiking kunnen meteen worden toegepast door partijen in de
casuïstiek in hun lokale context. Omdat geen van de partijen een wettelijke taak heeft
bij de huisvesting van huisartsenpraktijken en gezondheidscentra, is het binnen de
huidige juridische kaders niet mogelijk om verder te gaan dan het maken van (landelijke,
regionale en lokale) afspraken over hoe elke partij de eigen rol en verantwoordelijkheid
invult. Met de handreiking zetten we hierin een belangrijke stap.

Met de partijen die betrokken zijn bij het ontwikkelen van de handreiking heb ik afgesproken
dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor de actieve verspreiding van de handreiking
onder hun leden. Dit is op verschillende wijze gebeurd zoals via overlegtafels, nieuwsbrieven,
websites en ledenvergaderingen.

We zien het afgelopen jaar steeds meer gemeenten die inspringen bij huisvestingsproblematiek
onder huisartsen en gezondheidscentra. Een voorbeeld hiervan is de gemeente Den Haag,
die recent liet weten dat zij bij de bouw van toekomstige woonprojecten juist meer
willen sturen op voorzieningen, zoals de huisartsenzorg, via een normennota.11 Dit vind ik een positieve beweging en soortgelijke ontwikkelingen zie ik ook terug
bij andere gemeenten.

Ik ben doorlopend in gesprek met de betrokken partijen via de werkgroep huisvestingsproblematiek
van huisartsen en gezondheidscentra. In deze werkgroep worden de handreiking, de naleving
en vervolgstappen besproken. Ik verwacht eind 2024 een geactualiseerde versie van
de handreiking op te leveren waarin er meer aandacht wordt besteed aan de recente
uitvoering en de aard en omvang van financiële knelpunten.

In regio’s waar weinig waarnemend huisartsen zijn blijft de verdeling van de diensturen
nog een uitdaging, daar zijn ze verdeeld over de vaak weinig aanwezige, meestal praktijkhoudende
huisartsen. Denk dan aan regio’s zoals kop van Noord-Holland, Zeeland, Twente. Ik
heb daarnaast van huisartsenpartijen begrepen dat zij in gesprek zijn met verzekeraars
om te komen tot een uniforme achterwachtregeling, voor een goede beschikbaarheid van
huisartsen bij uitval en op piekmomenten.

Huisartsen en verzekeraars hebben monitoring opgezet om de ontwikkelingen te volgen
en zijn daarom ook in staat om het goede gesprek met elkaar te blijven voeren en bij
te sturen indien nodig. De eerste effectmeting zal rond de zomer van 2024 plaatsvinden.

Bij de nieuwe manier van werken gaat het om een solidaire en evenwichtige verdeling
van dienstbelasting over alle bij een huisartsenpost aangesloten huisartsen, zowel
praktijkhouders als waarnemers. Om dit te kunnen bereiken is het instrument van vrij
roosteren ingesteld, waarbij huisartsen een gelijk aantal diensturen kunnen invullen.
Dit geeft zowel praktijkhouders als waarnemend huisartsen juist de ruimte om zoveel
mogelijk in overeenstemming met hun eigen wensen de diensten in te roosteren. De contractuele
afspraken hierover worden gemaakt tussen de zorgverzekeraar en de huisartsendienstenstructuur,
waardoor er geen (extra) administratieve lasten zijn voor de individuele huisarts.
Sterker nog, praktijkhouders zijn door de nieuwe manier van roosteren minder tijd
kwijt om diensten gevuld te krijgen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

De leden van de NSC-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de visie op de
eerstelijnszorg in 2030. Zij hopen dat door deze visie en de daaruit voortvloeiende
strategie de eerstelijnszorg in 2030 passende zorg betreft, waarbij beschikbare capaciteit
en middelen op de beste en meest doelmatige manier worden ingezet. In het visiedocument
wordt als een van de voorwaarden hiervoor aangegeven dat «de Rijksoverheid – in samenspraak
met zorgverzekeraars en gemeenten – passende kaders biedt waarbinnen de beweging kan
plaatsvinden, zowel landelijk, regionaal als lokaal. Dit betekent in elk geval dat;
er blijvend aandacht is voor het behoud en aantrekken van zorgprofessionals en professionals
in het sociaal domein, het stimuleren van praktijkhouderschap, het terugdringen van
administratieve lasten, de regeldruk en verantwoordingseisen en het wegnemen van belemmeringen
om samen te werken, in de regio en wijk én met aanpalende sectoren.» Erkent de Minister
deze rol van de Rijksoverheid? Welk passend kader heeft de Minister in gedachten?
En hoe wordt hier concreet uitvoering aan gegeven?

Als onderdeel van het IZA hebben de Minister van VWS, de Staatssecretaris van VWS
en ik samen met partijen deze visie tot stand gebracht en erkennen wij dus deze rol
van de Rijksoverheid. Daar waar VWS voor aan de lat staat, zullen wij de verantwoordelijkheid
nemen om de afspraken uit te voeren. Het gaat dan onder meer om het passend maken
van kaders in wet- en regelgeving, financiering en bekostiging. Zoals in de tekst
ook staat kan de Rijksoverheid dit niet alleen en zal dit in samenspraak zijn met
zorgverzekeraars, gemeenten en andere landelijke samenwerkingspartners. Samen met
de eerstelijnspartijen werken wij verder uit wat nodig is voor een passende en structurele
bekostiging. Besluitvorming hierover is aan een volgend kabinet. In de visie wordt
ook benoemd welke onderwerpen die randvoorwaardelijk zijn voor het implementeren van
de visie op andere tafels zijn belegd. Voor de eerstelijnszorg is het essentieel dat
deze maatregelen worden uitgevoerd.

De visie eerstelijnszorg valt binnen de beweging en afgesproken kaders van het Integraal
Zorgakkoord. Onderdeel hiervan is het opgestarte ZonMw programma om de regionale en
lokale organisatie van de eerstelijnszorg te versterken.

De leden van de NSC-fractie lezen dat in het visiedocument wordt aangegeven dat door
het ontbreken van bestaanszekerheid, een gezonde leefomgeving en goede gezondheidsvaardigheden,
er veel gezondheidsproblemen ontstaan met als gevolg meer druk op de eerste lijn.
Er wordt volgens de leden van de NSC-fractie terecht aangegeven dat er nog veel te
winnen is door het perspectief van gezondheid te versterken in de keuzen die we als
samenleving maken (health in all policies). Daarom vragen de organisaties en partners
die de visie hebben geschreven van de Rijksoverheid «een gedifferentieerde aanpak,
met gerichte inzet om te komen tot minder gezondheidsproblemen. En daarmee inzet op
het verminderen van bestaansonzekerheid door de oorzaken ervan aan te pakken, ongezonde
keuzes te ontmoedigen, en in te zetten op het verminderen van gezondheidsverschillen.»
Voelt de Minister nog meer dan voorheen de urgentie om in te zetten op «health in
all policies»? Graag vernemen deze leden welke acties de Minister nu al onderneemt
ten aanzien van «health in all policies».

Dit kabinet heeft samen met verschillende partijen diverse akkoorden en programma’s12 gesloten om de beweging naar de voorkant te maken. Zo investeren zorgpartijen en
zorgverzekeraars met het Integraal Zorgakkoord (IZA) steeds meer in de inzet op preventie,
het versterken van gezondheidsvaardigheden en zelfzorg, leefstijl als (onderdeel van
de) behandeling en de verbinding met het brede gemeentelijke domein. Met het Gezond
en Actief Leven Akkoord (GALA) zetten gemeenten, GGD’en, zorgverzekeraars en VWS gezamenlijk
in op een gezond en actief leven met een stevige sociale basis. Deze beweging naar
de voorkant sluit aan bij de «Health in all Policies» benadering van gezondheid: alle
domeinen, van de gezondheidszorg tot het sociaal en fysiek domein hebben een rol waar
het gaat om het beschermen en bevorderen van de gezondheid in het algemeen en het
verkleinen van gezondheidsachterstanden in het bijzonder. De Minister van VWS, de
Staatssecretaris van VWS en ik onderschrijven het belang van Health in all Policies.
Het is belangrijk om de omslag te maken om met een bredere blik naar gezondheid en
sociaaleconomische gezondheidsachterstanden te kijken, dus bijvoorbeeld dat bestaanszekerheid
ook nodig is voor gezondheid. Dit blijkt ook uit recente adviezen van onder andere
de Raad voor de Samenleving (RvS) en de Sociaal Economische Raad (SER).13 In de kabinetsreacties op deze adviezen zullen we hier dan ook nader op ingaan.
Het Ministerie van VWS zet samen met andere departementen in op een samenhangende
Health in all Policies agenda. Eind vorig jaar is uw Kamer hierover geïnformeerd.14

Zoals in de visie eerstelijns zorg wordt aangegeven kunnen de eerstelijnszorg en het
brede sociaal domein (dus ook o.a. schuldhulpverlening en sociaalmaatschappelijk werk)
een bijdrage leveren aan het terugdringen van gezondheidsachterstanden. Bijvoorbeeld
door intensievere samenwerking tussen de verschillende professionals in het zorg-
en sociaal domein waardoor risicogroepen, zoals mensen met sociaaleconomische gezondheidsachterstanden,
sneller de juiste hulp en ondersteuning kunnen krijgen. Daarnaast is het terugdringen
van gezondheidsachterstanden een dwarsdoorsnijdend thema in het Gezond en Actief Leven
Akkoord (GALA). Hiermee worden gemeenten gestimuleerd breed in te zetten op preventie
en een stevige sociale basis. Maar het terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen
vraagt ook om inzet op de achterliggende oorzaken, zoals bestaansonzekerheid en een
ongezonde leefomgeving. VWS zet daarom samen met andere departementen in op een samenhangende
Health in all Policies agenda. Hierbij gaat ook specifiek de aandacht uit naar sociaaleconomische
gezondheidsachterstanden. Zoals ik in mijn antwoord op de vorige vraag aangaf, is
eind vorig jaar uw Kamer hierover geïnformeerd.15

In de huidige wet- en regelgeving hebben gemeenten geen formele verantwoordelijkheid
voor het huisvesten van huisartsen en gezondheidscentra. Wel is het uitdrukkelijk
ook in het belang van gemeenten dat er voldoende huisvesting voor huisartsenpraktijken
en gezondheidscentra beschikbaar is. De VNG geeft ook aan dat gemeenten dit als hun
maatschappelijke verantwoordelijkheid zien. Gemeenten hebben verschillende mogelijkheden
om hierop te sturen. Die mogelijkheden zijn beschreven in de Handreiking huisvesting
huisartsen en gezondheidscentra. Aanvullend bespreek ik met de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties de mogelijkheid om huisvesting van zorg, zoals huisartsen
en gezondheidscentra, mee te nemen in de Nota Ruimte die op dit moment wordt opgesteld.
Gemeenten verdergaande verantwoordelijkheden geven vraagt naar verwachting om extra
wetgeving. Dit vergt een zorgvuldige afweging en de keuzes hierover zijn aan een volgend
kabinet.

De gemeenten zijn wel verplicht om een woonzorgvisie op te stellen. Welke verplichtende
mogelijkheid ziet de Minister om gemeenten bij hun woonzorgvisie de huisvesting van
huisartsen en gezondheidscentra mee te nemen?

Zoals beschreven in de Handreiking huisvestingsproblematiek huisartsen en gezondheidscentra
kunnen gemeenten, in de woonzorgvisies die zij opstellen, verwijzen naar de opgave
in eerstelijnszorg, waaronder de huisartsenzorg. Zoals ik heb aangegeven in mijn reactie
op de vorige vraag van de NSC-fractie hebben gemeenten in de huidige wet- en regelgeving
geen formele verantwoordelijkheid voor het huisvesten van huisartsen en gezondheidscentra.
Gemeenten verdergaande verantwoordelijkheden geven vraagt naar verwachting om extra
wetgeving. Dit vergt een zorgvuldige afweging en de keuzes hierover zijn aan een volgend
kabinet.

Daarnaast vragen genoemde leden de Minister welke actie zij onderneemt voor integrale
gezondheidscentra in de wijk, waarbij huisartsenzorg, (wijk)verpleegkundigen, ambulante
ggz, consultatiebureau, buurtteam en andere disciplines onder één dak samenwerken.

In de visie eerstelijnszorg is afgesproken dat er hechte wijkverbanden komen. Hierin
werken zorgprofessionals nauw samen om de eerstelijnszorg in de wijk goed te organiseren.
Regio’s en wijken zijn vrij om een passende invulling te geven aan het hechte wijkverband,
zolang dit verband de taken zoals in de visie beschreven goed kan uitvoeren. In de
visie is daarom niet afgesproken dat de samenwerking op één fysieke locatie moet plaatsvinden.
Dit kan uiteraard binnen een integraal gezondheidscentrum maar ook vanuit een netwerk
van (zorg)professionals die op verschillende locaties binnen de wijk werkzaam zijn.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de stand van zaken
van de versterking van de huisartsenzorg. Zij hebben daarbij nog enkele vragen.

Ik zie voordelen in het anders inrichten van de poortwachtersfunctie, voornamelijk
om de schaarse personele capaciteit optimaal in te zetten. Dit is eerder ook beschreven
in de Kamerbrief over de minimale eisen die de bewindspersonen van VWS stelden aan
de visie eerstelijnszorg die op dat moment opgesteld werd16. Uitgangspunt in de visie is dat de poortwachtersfunctie belegd blijft bij de huisarts,
onder meer om de belangrijke waarde «generalisme» van de eerstelijnszorg te behouden.
Wel hebben we afgesproken om voor specifieke doelgroepen te bezien of en in welke
gevallen het meerwaarde heeft om een andere professional de mogelijkheid te geven
om zonder tussenkomst van de huisarts te verwijzen naar gespecialiseerde zorg. Er
is in de huidige wetgeving ook ruimte voor andere artsen dan de huisarts als verwijzers.
Een verzekeraar kan dit in de polis bepalen. De doorverwijzing vanuit andere professionals
kan een meerwaarde bieden, bijvoorbeeld door ontlasting van de huisarts, het voorkomen
van dubbel werk of administratieve lasten of het mogelijk maken van deskundigheidsbevordering.
De komende periode wordt met partijen uitgewerkt hoe we de implementatie van de visie
verder vormgeven. Daarbij zal ook voor deze afspraak een proces gestart worden om
hiermee, samen met betrokken beroepsgroepen, aan de slag te gaan.

Het werken in loondienst is een goede vorm binnen de huisartsenzorg om het werken
met een vaste patiëntenpopulatie te organiseren. De voordelen voor een huisarts in
loondienst ten opzichte van andere werkvormen van huisartsenzorg doen zich vooral
voor in de verantwoordelijkheidsverdelingen en bedrijfsvoering. Huisartsen in loondienst
zijn niet verantwoordelijk voor de algemene bereikbaarheid van de praktijk of het
gezondheidscentrum. Ook zijn zij niet verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering van
de praktijk, zoals personeelszaken, financiën en ICT-onderhoud. Deze verantwoordelijkheid
ligt bij de praktijkeigenaar. Door te werken in loondienst hebben huisartsen dus wel
de vaste relatie met hun patiëntenpopulatie, maar de eindverantwoordelijkheid voor
de praktijkvoering ligt niet bij hen. Dit kan ervoor zorgen dat huisartsen in loondienst
een groter deel van hun tijd aan zorgverlening kunnen besteden. Voor sommige huisartsen
werkt dit heel goed, terwijl voor andere huisartsen de autonomie en verantwoordelijkheid
die bij het praktijkhouderschap horen het vak juist aantrekkelijker maken.

Zoals ook aangegeven in de reactie op de vragen van de VVD-fractie is er niet één
goede werkvorm waarin huisartsen zich kunnen verbinden met een vaste patiëntenpopulatie.
Juist de verscheidenheid aan (organisatie)vormen is belangrijk binnen de huisartsenzorg
omdat niet elke huisarts en zijn of haar populatie hetzelfde is.

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

De leden van de BBB-fractie hebben brieven van de Minister ontvangen met informatie
over de huidige stand van de huisartsenzorg en hebben nog enkele vragen aan de Minister.

In de brieven staat dat het aantal opleidingsplekken voor huisartsen is verhoogd.
Genoemde leden willen graag weten of deze opleidingsplekken worden aangeboden in lokale
praktijken.

De opleidingsplekken voor huisartsen worden door de huisartsenopleiding Nederland
(HON) in samenspraak met de opleidingsinstituten (UMC’s) verdeeld over Nederland.
Bij het verdelen van de opleidingsplaatsen is er specifiek aandacht voor de optimale
spreiding over het hele land en daarmee ook lokale praktijken. De verdeling van opleidingsplekken
is echter mede afhankelijk van de beschikbare kandidaten, (praktijk)opleiders en het
opleidingsaanbod.

Ik herken het beeld niet dat regionale huisartsenorganisaties zich verwaarloosd hebben
gevoeld door de landelijke overheid. Regionale samenwerking binnen de huisartsenzorg
en tussen de huisartsenzorg en andere domeinen is van groot belang om de toegankelijkheid
van de zorg te waarborgen. Door de inzet op regionale organisatie van ketenzorg en
«organisatie en infrastructuur» in de huisartsenzorg zijn regionale huisartsenorganisaties
de afgelopen jaren een steeds belangrijkere rol gaan spelen. Het landelijke beleid,
onder meer de financiering en bekostiging van deze regionale activiteiten, hebben
hier actief aan bijgedragen. In de visie eerstelijnszorg hebben we afspraken gemaakt
over hoe we hierop de komende jaren verder bouwen zodat de brede eerstelijnszorg zich
regionaal sterk kan organiseren.

Ze willen ook weten of de Minister weet hoeveel mensen in Nederland, met name in de
regionale gebieden, geen vaste huisarts hebben.

Zoals aangegeven in mijn reactie op de vragen van de VVD-fractie en GL-PvdA-fractie
is er beperkt inzicht in het aantal mensen dat zich niet bij een huisarts kan inschrijven.
Er is enkel inzicht in het aantal mensen dat zich bij de zorgverzekeraar heeft gemeld
omdat zij een huisarts zoeken. Deze cijfers zijn terug te vinden in de monitor Toegankelijkheid
van Zorg van de NZa. Om hier meer inzicht in te vergaren ga ik een onderzoek uitzetten
naar het totaal aantal mensen dat op zoek is naar een (nieuwe) huisarts maar zich
niet kan inschrijven.

Met de visie eerstelijnszorg 2030 heeft dit kabinet uitdrukkelijk ingezet op langetermijnbeleid
voor de brede eerstelijnszorg. Daarnaast heb ik met het uitvoeren van een aantal afspraken
uit het IZA over de huisartsenzorg en de Kamerbrief Stand van zaken versterking huisartsenzorg
een stevige basis gelegd voor toekomstbestendig beleid voor de huisartsenzorg. Momenteel
werk ik de aangrijpingspunten uit deze brief uit tot concrete beleidsopties, waarmee
een volgend kabinet concrete mogelijkheden krijgt om verder te bouwen aan een sterke
huisartsenzorg, nu en in 2030.

De aangrijpingspunten komen voort uit de brede werksessie die de voormalig Minister
van VWS heeft georganiseerd, waarbij met partijen is gesproken over hoe we ervoor
kunnen zorgen dat meer huisartsen met een vaste patiëntenpopulatie gaan werken. Tijdens
de werksessie zijn er zaken genoemd zoals aanscherping van de kernwaarden van goede
huisartsenzorg, verbeterde ondersteuning van jonge huisartsen in het aangaan van een
vaste huisarts-patiëntrelatie, een scherpere omschrijving van de rollen en verantwoordelijkheden
van partijen in de regio, aanvullende regulering van (de markt voor) wisselende waarnemers,
en het matchen van huisartsen die hun praktijk willen overdragen aan huisartsen die
juist een praktijk willen overnemen. Zoals benoemd in de Kamerbrief Stand van zaken
versterking huisartsenzorg worden de aangrijpingspunten op dit moment ambtelijk uitgewerkt
tot concrete beleidsopties. Het is aan een volgend kabinet om een beslissing te nemen
over de uitvoering van dergelijke beleidsopties.

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De Minister stelt dat de kernwaarde «continu» de laatste jaren steeds meer onder druk
staat. Dit onderschrijven de leden van de CDA-fractie. Zij hebben hier in eerdere
debatten en met schriftelijke vragen aandacht voor gevraagd. Denk bijvoorbeeld aan
mensen die verhuizen en zich niet bij een nieuwe huisarts kunnen inschrijven bijvoorbeeld,
waardoor ze negentig kilometer verder bij hun oude huisarts moeten blijven (zie onder
andere de schriftelijke vragen van Joba van den Berg aan de Minister, d.d. 30 januari
2023) (Aanhangsel Handelingen II 2022/23, nr. 1816). Ook wordt er bij de bouw van nieuwe woonwijken onvoldoende rekening gehouden met
een «plek» voor eerstelijnsvoorzieningen, zoals de huisarts, tandarts en fysiotherapeut.
De Minister zet met het veld in op het versterken van de kernwaarden van de huisartsenzorg,
in het bijzonder de continuïteit. Nu de handreiking klaar is, vragen deze leden haar
welke concrete acties de Minister verder onderneemt. Laat zij het nu verder over aan
het veld? Kan de Minister schetsen hoe de acties, die genoemd worden in deze brief,
zich verhouden tot het probleem van de arbeidskrapte in de zorg?

Landelijk gezien is er binnen de huisartsenzorg geen tekort aan huisartsen of arbeidskrapte.
Het aantal werkzame huisartsen in Nederland is de afgelopen jaren zowel absoluut als
relatief (per inwoner) gegroeid. Hetzelfde geldt voor het aantal fte’s aan huisartsen.
Er zijn wel minder huisartsen die werken met een vaste patiëntenpopulatie. In de Kamerbrief
Stand van zaken versterking huisartsenzorg geef ik aan dat ik onder meer door het
versterken van de kernwaarde continuïteit meer wil inzetten op deze vaste huisarts-patiënt
relatie.

Er zijn meerdere aangrijpingspunten om de continuïteit in de huisartsenzorg te verbeteren.
Passende huisvesting is één van deze aangrijpingspunten, maar het afgelopen jaar heb
ik ook, samen met de veldpartijen, gewerkt aan het mogelijk maken van Meer Tijd Voor
de Patiënt en het anders inrichten van Avond-, Nacht-, en Weekenddiensten.

Met het opleveren van de Handreiking huisvestingsproblematiek van huisartsen en gezondheidscentra
is mijn inzet op de huisvesting van huisartsen niet afgerond. Zoals aangegeven in
mijn reactie op de vragen van de leden van GL-PvdA en VVD spreek ik doorlopend met
de veldpartijen over de handreiking, de naleving en eventuele vervolgstappen. Ik verwacht
eind 2024 een geactualiseerde versie van de handreiking op te leveren waarin er meer
aandacht wordt besteed aan de recente uitvoering en de aard en omvang van financiële
knelpunten. De handreiking zal dan ook naar uw Kamer toegestuurd worden.

Op het moment dat de brief naar de Kamer is verzonden (d.d. 19 december 2023) is 75
procent van de huisartsenpraktijken ingestroomd in «meer tijd voor de patiënt». Vanaf
het eerste kwartaal van 2024 kunnen alle huisartsenpraktijken die dat willen van MTVP
gebruik maken. Hoeveel huisartsenpraktijken zijn er half februari in totaal ingestroomd?
Wat zijn de redenen dat bepaalde huisartsenpraktijken nog niet instromen?

Exacte aantallen zijn (nog) niet bekend, maar ik heb van LHV en InEen vernomen dat
het overgrote deel van alle praktijken inmiddels is ingestroomd. Niet elke huisartsenpraktijk
wil of kan instromen, bijvoorbeeld omdat de praktijkhouder binnenkort met pensioen
gaat en daarom geen implementatietraject meer wil starten.

De Minister heeft samen met het werkveld een handreiking ontwikkeld voor huisvesting
en gezondheidscentra. Wordt deze handreiking breed verspreid onder alle deelnemende
partijen?

Met de veldpartijen, LHV, InEen, VNG en ZN, die betrokken zijn bij de ontwikkeling
van de Handreiking huisvestingsproblematiek huisartsen en gezondheidscentra, heb ik
afgesproken dat elke partij zelf verantwoordelijk is om de handreiking actief naar
hun eigen achterban en leden te communiceren. De partijen hebben dit gedaan na de
publicatie van de handreiking in december 2023. Zij hebben dit onder andere gedaan
via ledenvergaderingen, nieuwsbrieven, ledenbladen en via websites. Daarnaast blijf
ik samen met de partijen alle huisartsen, regionale huisartsenorganisaties, zorgverzekeraars
en gemeenten aanmoedigen om een bijdrage te leveren aan, en hun verantwoordelijkheid
te nemen voor het oplossen van de huisvestingsproblematiek.

Zoals aangegeven in de reactie op de vragen van de leden van GL-PvdA, VVD en CDA ben
ik doorlopend in gesprek met de partijen via de werkgroep huisvestingsproblematiek.
Hierin bespreken we de impact van de handreiking en werken we aan vervolgstappen om
de handreiking verder vorm te geven en aan te scherpen. Ik verwacht dat in het najaar
van 2024 een geactualiseerde versie van de handreiking zal worden gepubliceerd waarin
nieuwe praktijkervaringen worden meegenomen.

In de Kamerbrief Stand van zaken versterking huisartsenzorg staat de zorg voor de
patiënt centraal. De bewezen effecten van continuïteit in de (huisartsen)zorg komen
in de eerste plaats ten goede van de patiënt. Continue zorg leidt tot een verbeterde
band tussen de huisarts en patiënt. Dit resulteert in betere kwaliteit van zorg, een
hogere levensverwachting en minder doorverwijzingen naar de tweedelijnszorg. Deze
uitkomsten zijn, in de eerste plaats, positief voor de patiënt.

Zoals aangegeven in mijn reactie op de vragen van de GL-PvdA-fractie, de VVD-fractie
en de BBB-fractie heb ik op dit moment beperkt inzicht in het aantal mensen dat onvoldoende
toegang heeft tot huisartsenzorg. Om hier meer inzicht in te vergaren ga ik een onderzoek
uitzetten naar het totaal aantal mensen dat op zoek is naar een (nieuwe) huisarts
maar zich niet kan inschrijven. Gelijktijdig blijf ik benadrukken dat mensen die op
zoek zijn naar een huisarts zich kunnen melden bij de zorgverzekeraar voor zorgbemiddeling.
In het geval van spoed kunnen mensen altijd terecht bij een huisarts, ook als zij
niet staan ingeschreven.

Zoals ik heb aangegeven in reactie op de vragen van de VVD-fractie, GL-PvdA-fractie
en BBB-fractie is er beperkt inzicht in het aantal mensen dat geen huisarts heeft.
Volgens de NZa Monitor Toegankelijkheid van Zorg was er tussen januari en september
2023 een lichte stijging van het aantal mensen dat zich heeft gemeld bij de verzekeraar
omdat zij een huisarts zoeken. Onder deze groep valt ook de groep mensen die nog bij
een oude huisarts staat ingeschreven, maar op zoek is naar een nieuwe huisarts. Om
hier meer inzicht in te vergaren ga ik een onderzoek uitzetten naar het totaal aantal
mensen dat op zoek is naar een (nieuwe) huisarts maar zich niet kan inschrijven. Daarnaast
blijft het van belang dat mensen die een huisarts zoeken zich melden bij hun zorgverzekeraar.
Ik vind het van belang dat alle partijen hun verantwoordelijkheid pakken en samenwerken
om alle Nederlanders van een vaste huisarts te voorzien. In de regio verwacht ik van
de regionale huisartsenorganisaties (RHO’s) en zorgverzekeraars dat zij samen optrekken
om de huisartsenzorg toegankelijk te houden. Deze rol wordt ook al vaak gepakt door
de partijen. Zoals benoemd in de Kamerbrief Stand van zaken versterking huisartsenzorg,
zie ik op veel plekken in het land mooie initiatieven waarbij de RHO’s, zorgverzekeraars,
huisartsen en gemeenten samenwerken om de huisartsenzorg voor iedereen toegankelijk
te houden.

De Minister van VWS, de Staatssecretaris van VWS en ik vinden het van groot belang
dat eerstelijnszorg beschikbaar is en blijft voor iedereen die deze nodig heeft. In
de visie eerstelijnszorg 2030 hebben wij met partijen concrete doelen afgesproken
om dit in elke regio te realiseren. Afhankelijk van de regionale context kan de aanpak
om dit te realiseren verschillen. In de visie hebben wij met partijen uitgangspunten
afgesproken voor lokale en regionale samenwerking, waarbij voor alle partijen een
belangrijke rol is weggelegd. Ook in krimpregio’s en plattelandsgemeenten is het goed
mogelijk de eerstelijnszorg toekomstbestendig te organiseren. Specifiek voor de huisartsenzorg
is het samenspel tussen de regionale huisartsenorganisatie en de (marktleider) zorgverzekeraar
belangrijk om voldoende vaste huisartsen naar een regio te trekken. Zij kunnen daaraan
bijdragen door huisartsen te ondersteunen bij hun vestiging, huisvesting, bedrijfsvoering
en andere praktische zaken.

Nee, ik ben het hier niet mee eens. Het besluit van de NZa om geen goedkeuring te
verlenen voor de betreffende overname staat los van de organisatievorm of de wijze
waarop de betreffende zorgaanbieders worden gefinancierd. Zoals vermeld in het persbericht
van de NZa17 is de NZa bij de beoordeling van de aanvraag tot overname niet overtuigd geweest
dat de desbetreffende organisatie voldoende aannemelijk heeft gemaakt hoe de zorg
voor de patiënten voortgezet werd na het verwachte vertrek van personeel.

De toezichthouders hebben een verkennend onderzoek gedaan naar bedrijfsketens in de
huisartsenzorg en wat dit betekent voor hun toezicht. In dit rapport worden risico’s
beschreven die kunnen ontstaan bij bedrijfsketens en aanbevelingen gedaan voor het
toezicht van de toezichthouders voor de gehele huisartsenzorg. In het rapport worden
aanbevelingen gedaan over declaraties van bedrijfsketens, kwaliteit van huisartsenzorg,
digitaal zorgaanbod, regionale samenwerking, goed bestuur, professionele bedrijfsvoering
en transparante verantwoording. In mijn aangekondigde beleidsreactie zal ik op deze
aanbevelingen ingaan.

Daarnaast onderzoekt de Minister van VWS op dit moment de mogelijkheden om de NZa
de bevoegdheid te geven om onwenselijke fusies tegen te kunnen houden op basis van
inhoudelijke gronden. Zij verwacht uw Kamer hier dit kwartaal nog over te informeren
in een Kamerbrief over de aanpassingen aan het zorgspecifiek markttoezicht.

In de huidige regelgeving is sinds lange tijd een verbod op winstoogmerk vastgelegd
voor met name de intramurale gezondheidszorg. Onderzoek uit 201918 heeft bevestigd dat de negatieve effecten van het mogen doen van winstuitkeringen
zich vooral voordoen in de sectoren waarin intramurale zorg wordt geleverd. Door het
intramurale aspect is in het algemeen sprake van een hoge kapitaalintensiteit, wat
de toetreding van nieuwe, concurrerende aanbieders bemoeilijkt en de inkoopmacht van
zorgverzekeraars beperkt. Daarnaast speelt de aard van de geleverde zorg en het gebrek
aan inzicht in de kwaliteit en de prijs van de zorg een rol in de afweging om in deze
sectoren het winstuitkeringsverbod te laten bestaan.

Eventuele verdere uitbreiding van het winstuitkeringsverbod naar andere zorgvormen/-sectoren
betekent een forse ingreep in het eigendomsrecht waarvoor de noodzakelijkheid en proportionaliteit
niet goed objectief te onderbouwen zijn. Zie voor een uitgebreidere toelichting op
de juridische aspecten ook het antwoord op de eerdere vraag van de leden van de PVV
fractie over het juridisch kader.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de brief over de stand van zaken
van de versterking van de huisartsenzorg. Zij hebben hier nog enkele vragen en opmerkingen
over.

De leden van de SP-fractie vragen de Minister hoeveel huisartsen inmiddels gebruik
maken van MTVP. In hoeverre stelt dit huisartsen nu in staat om daadwerkelijk met
lange consulten te werken?

De contractering van MTVP stelt huisartsen in staat om – waar dat nodig is – met langere
consulten te werken. Dat is geborgd door de afspraak dat huisartsen bij de implementatie
van MTVP werken volgens de door landelijke partijen (beroepsgroep en zorgverzekeraar)
opgestelde leidraad MTVP. Hierin staan verschillende effectieve interventies beschreven om MTVP in de praktijk
te realiseren. De leidraad is gebaseerd op lessen uit eerdere pilots met MTVP. Om
de effecten te volgen hebben landelijke partijen een monitor opgezet. Daaruit zal
later dit jaar meer duidelijk worden over de instroom en de (eerste) effecten van
de implementatie van MTVP.

De leden van de SP-fractie vragen de Minister waarom de aangenomen motie-Marijnissen/Bikker19 over zorgen dat binnen de huisartsenzorg eigenaarschap van private equitypartijen
tot het verleden gaat behoren, niet gewoon uitvoert. Zij wijzen erop dat huisartsenpraktijken
kapot wordt gemaakt door deze sprinkhaankapitalisten en dat de Kamer zich hier reeds
tegen heeft uitgesproken.

Voor de juridische uitvoerbaarheid van deze motie is het eerst van groot belang dat
er meer zicht komt op de feiten rondom private equity (PE) in de (huisartsen)zorg.
Nadat de Kamer deze motie heeft aangenomen heeft VWS een onderzoek uitgezet naar de
omvang en effectiviteit van PE in de zorg. Dit rapport zal rond het einde van het
eerste kwartaal 2024 worden afgerond. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek
zal moeten worden bepaald of er voldoende objectieve onderbouwing is om de rol van
private equity in de huisartsenzorg terug te kunnen dringen. Eventuele maatregelen
zullen immers snel leiden tot beperking van de in Europese regelgeving verankerde
vrijheid van ondernemen en het eigendomsrecht en dat vergt een zeer goede onderbouwing
van de noodzakelijkheid en proportionaliteit van eventuele maatregelen.

Daarnaast vragen de leden van de SP-fractie hoe de Minister de motie-Dijk20 over ervoor zorgen dat binnen de gehele zorg eigenaarschap van private-equitypartijen
tot het verleden gaat behoren, gaat uitvoeren.

Voor deze motie geldt hetzelfde als voor de motie-Marijnissen/Bikker zoals in antwoord
op de eerdere vraag van de leden van de SP-fractie is benoemd. Dus voor de juridische
uitvoerbaarheid van ook deze motie is eerst van belang om meer zicht te krijgen op
de feitelijkheden rondom private equity in de zorg.

Goodwillbetalingen zijn jarenlang de norm geweest bij praktijkovernames. Met het invoeren
van een collectieve pensioenregeling voor huisartsen in 1973 is het belang van goodwill
als pensioenvoorziening van huisartsen aanzienlijk afgenomen. Vervolgens zijn destijds
stappen gezet om goodwillbetalingen af te schaffen. Dat gebeurde onder andere met
behulp van een goodwillfonds, dat werd opgericht voor praktijkhouders ter compensatie
voor het «mislopen» van eerder betaalde goodwill bij overname van de praktijk. De
taak van het goodwillfonds is afgerond met de laatste betalingen vanuit dat fonds
in 2007 en de ontbinding van dat fonds op 1 januari 2009.

Alleen voor die huisartsen die aanspraak maakten op dit fonds gold een verbod voor
het vragen van goodwill bij overname van de praktijk. Van een wettelijk verbod op
het vragen van goodwill is nooit sprake geweest.

Er is in 2023 door mijn ambtsvoorganger gekeken of een wettelijk verbod op goodwillbetalingen
mogelijk is. Juridisch is er geen mogelijkheid tot een effectief goodwillverbod. Een
goodwillverbod vereist een wetswijziging. De rechter kan die wijziging buiten toepassing
laten of zelfs onverbindend verklaren bij strijdigheid met artikel 1 van het eerste
protocol bij het EVRM (bescherming eigendomsrecht).

Daarom wil ik met de LHV en InEen gezamenlijk proberen een halt toe te roepen aan
goodwillbetalingen. Deze partijen hebben aangegeven goodwillbetalingen ook onwenselijk
te vinden. Het standpunt van de LHV over goodwill uit 2007 blijft onveranderd. De
LHV is tegen de betaling van goodwill en draagt dat ook zo uit naar de achterban.
Daarnaast ben ik hierover ook in gesprek met zorgverzekeraars (ZN). Wetende dat zorgverzekeraars
geen juridische gronden hebben om goodwillbetalingen te verbieden, verken ik in het
belang van de continuïteit van zorg graag ook met hen (en in afstemming met huisartsenpartijen)
hoe goodwillbetalingen desondanks verder kunnen worden ingeperkt.

Het betalen van goodwill begint met stoppende (pensionerende) praktijkhouders die
om goodwillbetaling vragen en/of de aangeboden goodwillbetaling accepteren. Ik roep
huisartsen dan ook op om bij praktijkovername oog te hebben voor het gemeenschappelijk
belang, in het bijzonder dat van de patiënt en zich niet te laten leiden door het
individuele financieel belang.

Het beleid is er op gericht om ouderen zoveel mogelijk te laten leven zoals zij dat
willen met eigen regie, op de plek waar ze zich thuis voelen. De voorkeuren van ouderen
veranderen en de zorg en ondersteuning die we bieden moet hierop worden aangepast.
Met de visie eerstelijnszorg versterken we niet alleen de huisartsenzorg maar de gehele
eerstelijnszorg. Door in te zetten op zes doelen: 1) verminderen van de ontstane ongewenste
druk op de eerstelijnszorg. 2) burgers beter voorbereiden en toeleiden naar de eerste
lijn. 3) bieden van passende eerstelijnszorg met focus op gezondheid en kwaliteit
van leven, waar van meerwaarde, digitaal ondersteund. 4) beter benutten van de capaciteit
binnen de eerstelijnszorg. 5) realiseren van hechte wijkverbanden zodat de samenwerking
tussen professionals in de wijk wordt versterkt. 6) verbeteren van de organisatiegraad
op regionaal niveau.

Op deze manier maken we de eerstelijnszorg klaar voor de stijgende zorgvraag zonder
de werkdruk voor huisartsen verder op te laten lopen.

Download

Ondertekenaars

Eerste ondertekenaar
M. Agema, voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Mede ondertekenaar
M. Heller, adjunct-griffier

Bijlagen

Bijlage Download bestand: Beslisnota bij Kamerbrief Verslag van een schriftelijk overleg over de Stand van zaken versterking huisartsenzorg (Kamerstuk 33578-112) (PDF)