Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Sneller over het artikel ‘FvD maakt doneren in bitcoin mogelijk: ‘Dit gat moet gedicht worden’’

Antwoord van Minister De Jonge (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), mede namens
de Minister van Financiën (ontvangen 20 februari 2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2023–2024, nr. 968.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «FVD maakt doneren in bitcoin mogelijk: «Dit gat moet
gedicht worden»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Bij wie ligt de verantwoordelijkheid voor het verifiëren van de identiteit van de
donateur?

Klopt het dat politieke partijen een verantwoordelijkheid hebben voor het aanleveren
van een betrouwbaar overzicht van hun donateurs dat openbaar gemaakt wordt en tot
hoever strekt de verantwoordelijkheid van de ontvangende partij om de identiteit van
donateurs te controleren?

Antwoord 2 en 3

De Wet financiering politieke partijen (Wfpp) verplicht alle politieke partijen om
een zodanige administratie te voeren dat deze een betrouwbaar beeld geeft van de financiële
positie van de partij. Politieke partijen moeten elk jaar, ongeacht of zij subsidie
ontvangen of niet, een financieel verslag en een overzicht van bijdragen van in totaal
€ 1.000,– of meer en schulden van € 25.000,– of meer aan de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties (hierna: BZK) toesturen.

De Minister van BZK maakt de verantwoordingsstukken openbaar. Van bijdragen boven
de € 250,– zijn politieke partijen verplicht de naam en het adres van de donateur
te registreren. Hoe deze registratie in de praktijk plaatsvindt, is aan de politieke
partijen zelf. Ook is het de rol van politieke partijen zelf om invulling te geven
aan de normen ten aanzien van het ontvangen van bijdragen en om de benodigde controlemaatregelen
te treffen om vast te stellen of een bijdrage in lijn is met de Wfpp. De uiteindelijke
controle hierop vindt plaats door de accountant, die over de financiële jaarstukken
een goedkeurende verklaring moet afgeven.

Vraag 4

Op welke wijze vindt u dat de accountant de door de politieke partij aangeleverde
lijst van giften en de identiteit van de donateur moet controleren?

Antwoord 4

De accountant moet door middel van een accountantsverklaring verklaren of een politieke
partij heeft voldaan aan de wettelijke voorschriften. De accountant dient daarvoor
gebruik te maken van het model dat is voorgeschreven in de Regeling financiering politieke
partijen.

Vraag 5

Op welke wijze ziet de Commissie toezicht financiën politieke partijen toe op de correctheid
van de door de accountant aangeleverde controle op de correctheid van de lijst van
giften?

Antwoord 5

De Commissie toezicht financiën politieke partijen heeft als taak de Minister te adviseren
over de toepassing van en toezicht op de naleving van de Wfpp. Daarnaast controleert
de Auditdienst Rijk (ADR) jaarlijks drie tot vier accountants van politieke partijen.
De ADR controleert hierbij of de accountant van een politieke partij op een zorgvuldige
manier heeft gecontroleerd of politieke partijen hebben voldaan aan de vereisten van
de Wfpp. Het rapport van feitelijke bevindingen wordt met uw Kamer gedeeld. Indien
ertoe aanleiding is, heeft de Minister van BZK als toezichthouder de bevoegdheid om
een accountant in te schakelen om de financiële administratie van een partij te controleren.

Vraag 6 en 7

In hoeverre vormt het geven in de vorm van cryptocurrency, eventueel met een tussenstap
waarbij de cryptocurrency wordt omgezet in een geldelijke bijdrage, een risico voor
de transparantie en betrouwbaarheid van het giftenoverzicht en daarmee ook voor de
handhaafbaarheid van de Wet financiering politieke partijen (Wfpp)?

Bent u van mening dat het op deze wijze ontvangen van giften op gespannen voet staat
met het doel van de Wfpp, namelijk het creëren van transparantie over ontvangen giften?

Antwoord 6 en 7

Laat ik voorop stellen dat ik verwacht dat politieke partijen handelen conform de
wettelijke voorschriften. Indien een partij een bijdrage van boven de € 250,– ontvangt,
moet de partij de naam en het adres van de gever (of uiteindelijke belanghebbende),
het bedrag en de datum van de bijdrage registeren. Het is mogelijk om een bijdrage
in crypto anoniem te doen in de zin dat het voor een politieke partij lastig is om
de persoonsgegevens van een gever te achterhalen. Hierdoor bestaat er een risico dat
cryptodonaties worden gebruikt om het bijdragenmaximum of het verbod op buitenlandse
bijdragen te omzeilen. Indien een politieke partij bij het aannemen van een bijdrage
niet met zekerheid kan vaststellen dat de bijdrage rechtmatig is, dient de politieke
partij de bijdrage niet aan te nemen. In het geval van een overtreding van de regels
van de Wfpp, kan ik als toezichthouder besluiten om een bestuurlijke boete op te leggen.

Vraag 8

Welke extra waarborgen zullen worden opgenomen in de Wet op de politieke partijen
om dit risico af te dekken?

Antwoord 8

In het ontwerpwetsvoorstel Wet op de politieke partijen (Wpp) zijn geen extra waarborgen
opgenomen ten aanzien van cryptoactiva. In het kader van de Wpp wordt bezien of extra
waarborgen opportuun zijn. Hierbij houd ik rekening met nieuwe EU-wetgeving op het
gebied van anti-witwassen en cryptoactiva, die het anonimiseren van crypto’s moet
tegengaan. Met de uitbreiding van de Europese Transfer of Fundsverordening gelden bovendien per 2025 voor crypto-overmakingen vergelijkbare transparantieregels
als voor regulier betalingsverkeer.

Vraag 9

Op welke wijze wordt gecontroleerd of anonieme gever meerdere giften onder de toelaatbare
grens doet, waarmee deze grens heimelijk wordt overschreden?

Antwoord 9

Anonieme bijdragen zijn begrensd op € 250,–. Omdat een bijdrage anoniem is, is het
onmogelijk met zekerheid vast te stellen of verschillende anonieme bijdragen niet
afkomstig zijn van dezelfde donateur. Met de invoering van de Evaluatiewet Wfpp is
de grens van anonieme giften verlaagd van € 1.000,– naar € 250,–. Hierdoor is het
risico op het misbruik van anonieme donaties aanzienlijk verkleind. Indien een politieke
partij kennis heeft van één donateur die meerdere anonieme bijdragen doet van onder
de € 250,–, dan wordt van de politieke partij verwacht dat zij de gegevens van deze
donateur alsnog registeren.

Vraag 10

Zullen deze risico’s ook meegenomen worden in de penetratietest die wordt uitgevoerd
op de Wfpp?

Antwoord 10

Deze risico’s zijn meegenomen in de zogenoemde penetratietest. Het door een onafhankelijk
bureau uitgevoerde onderzoek is inmiddels afgerond. De uitkomsten worden meegenomen
in de voorbereiding van de Wpp.

Vraag 11

Mag een politieke partij cryptocurrency aannemen en op welke wijze worden giften in
cryptocurrency door de Wfpp gereguleerd? Vallen zij onder de noemer bijdrage of bijdrage
in natura, zoals gedefinieerd in artikel 1 van de Wfpp?

Antwoord 11

Binnen de Wfpp gelden geen aanvullende voorschriften ten aanzien van bijdragen in
cryptoactiva. Een bijdrage in cryptoactiva beschouw ik als een geldelijke bijdrage,
aangezien het geen officiële maar wel een informele tegenwaarde in bijvoorbeeld dollar
of euro heeft en in ieder geval een handelswaarde heeft. Voor zover cryptoactiva zou
moeten worden beschouwd als zaak of dienst, is sprake van bijdrage in natura. Hoe
dan ook valt cryptoactiva binnen de werkingssfeer van de Wfpp.

Vraag 12

Welke verantwoordelijkheden vloeien voort uit de wet ter voorkoming van witwassen
en financieren van terrorisme en Europese anti-witwaswetgeving voor de verschillende
partijen betrokken bij de cryptodonaties zoals deze door Forum voor Democratie worden
ontvangen en Forumpay worden gefaciliteerd om de identiteit van de donateur te verifiëren?

Antwoord 12

In Nederland moeten aanbieders van bewaarportemonnees en van diensten voor het wisselen
tussen virtuele valuta en fiduciaire valuta (hierna: cryptodienstverleners) die actief
zijn op de Nederlandse markt geregistreerd zijn bij De Nederlandsche Bank (DNB). Ook
zijn deze partijen aangemerkt als poortwachter in de zin van de Wet ter voorkoming
van witwassen en terrorisme financiering (Wwft), die grotendeels voortvloeit uit Europese
regelgeving. Poortwachters moeten cliëntonderzoek doen. Hiertoe moeten ze bijvoorbeeld
de identiteit van de cliënt vaststellen en verifiëren, met het doel om witwassen en
terrorismefinanciering te voorkomen.

Vraag 13

In hoeverre voldoet de methode die Forum voor Democratie gebruikt aan de verplichtingen
in de wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme en Europese anti-witwaswetgeving?

Antwoord 13

Zoals in antwoord op vraag 12 aangegeven, schrijft de Wwft voor dat aanbieders van
bewaarportemonnees en van diensten voor het wisselen tussen virtuele valuta en fiduciaire
valuta die actief zijn op de Nederlandse markt geregistreerd zijn bij De Nederlandsche
Bank (DNB). ForumPay is niet als aanbieder van een bewaarportemonnee of wisseldiensten
tussen virtuele valuta en fiduciaire valuta geregistreerd bij DNB. Echter, de vraag
of een partij als cryptodienstverlener in Nederland actief is en aan de wettelijke
vereisten voldoet, is in beginsel ter beoordeling aan DNB. Of dat bij Forumpay het
geval is, is dus aan DNB. Ik kan hier geen uitspraken over doen.

Uit de Wwft volgt niet per se dat personen die als klant gebruik maken van diensten
die door een cryptodienstverlener worden aangeboden in overtreding zijn als deze cryptodienstverlener
niet voldoet aan de Wwft.

Vraag 14

Onder welke voorwaarden mag Forumpay actief zijn in Nederland en voldoet het bedrijf
aan die voorwaarden? Zo nee, wat zijn hiervan dan de consequenties?

Antwoord 14

Een registratie bij DNB is een wettelijk vereiste voor cryptodienstverleners om op
de Nederlandse markt actief te mogen zijn. Indien een partij geregistreerd is bij
DNB moet deze partij cliëntenonderzoek doen, transacties monitoren en ongebruikelijke
transacties melden bij de FIU. Tevens wordt de geschiktheid en betrouwbaarheid van
het bestuur getoetst. Ik merk op dat ForumPay niet in het register van DNB is opgenomen.
Echter, de vraag of een partij als cryptodienstverlener in Nederland actief is en
aan de wettelijke vereisten voldoet, is in beginsel ter beoordeling aan DNB. Of dat
bij Forumpay het geval is, is dus aan DNB. Ik kan hier geen uitspraken over doen.
Inmiddels heb ik vernomen dat op de website van FvD de doneeroptie via ForumPay niet
langer actief is.

In het algemeen geldt dat DNB handhavend op kan treden indien een cryptodienstverlener
niet aan de wettelijke vereisten voldoet, bijvoorbeeld door het opleggen van een last
onder dwangsom. Ook kan DNB bestuurlijke boetes opleggen. Daarnaast kunnen overtredingen
van de Wwft, waaronder het illegaal aanbieden van cryptodiensten in Nederland, ook
op grond van de Wet op de economische delicten strafrechtelijk opgevolgd worden.