Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Eerdmans over bijeenkomsten met ambtenaren naar aanleiding van de verkiezingsuitslag van 22 november 2023
Vragen van het lid Eerdmans (JA21) aan de Minister-President en de Ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, van Buitenlandse Zaken, van Defensie, van Economische Zaken en Klimaat, van Financiën, van Infrastructuur en Waterstaat, van Justitie en Veiligheid, van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over bijeenkomsten met ambtenaren naar aanleiding van de verkiezingsuitslag van 22 november 2023 (ingezonden 29 januari 2024).
Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid), van Minister Weerwind
(Rechtsbescherming) en van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid)
(ontvangen (ontvangen 16 februari 2024)Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2023–2024, nr. 1047. Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1059. Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1060. Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1061. Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1062. Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1063. Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1064.
Vraag 1
Zijn er op uw ministerie bijeenkomsten georganiseerd op departementaal niveau, dan
wel op directoraat-generaal (DG) of directieniveau naar aanleiding van de verkiezingsuitslag?
Antwoord 1
Nee.
Vraag 2
Zo ja, wat was de aanleiding c.q. het doel van deze bijeenkomsten?
Antwoord 2
In verschillende reguliere bestaande overleggen die wekelijks plaatsvinden op DG-
en directieniveau is er over de verkiezingen gesproken, zoals dit altijd gebeurt bij
actualiteiten van politieke aard en die van invloed kunnen zijn op de beleidsinhoud
van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. De dag na de verkiezingen is er in
verschillende overleggen gesproken hoe de verkiezingen van invloed zou kunnen zijn
voor het inhoudelijke werk van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.
Vraag 3
Is het waar dat tijdens deze bijeenkomsten ambtenaren konden aangeven wat er voor
hen in hun werkhouding zou veranderen naar aanleiding van de verkiezingsuitslag of
na een eventueel door de winnende partijen te vormen coalitie?
Antwoord 3
Het beeld over een mogelijk veranderende werkhouding naar aanleiding van de verkiezingen
herkennen wij niet. Van ambtenaren mag verwacht worden dat zij op een professionele,
deskundige en neutrale wijze werken. Wij hechten er waarde aan dat er binnen het ministerie
ruimte is voor een open gesprekscultuur, waar over alle onderwerpen gesproken kan
worden, zo ook over politieke gebeurtenissen.
Vraag 4
Kunt u aangeven hoeveel ambtenaren van uw ministerie aanwezig zijn geweest bij dergelijke
bijeenkomsten?
Antwoord 4
Dit is niet mogelijk, er worden geen overzichten bijgehouden van hoeveel en welke
medewerkers er bij welke overleggen aanwezig zijn geweest ook omdat er geen centraal
georganiseerde bijeenkomst was, maar omdat de verkiezingen in reguliere bestaande
werkoverleggen besproken zijn.
Vraag 5
Beseft u dat ambtenaren die op één van de partijen hebben gestemd die hebben gewonnen
hierdoor in een moeilijke positie worden geplaatst ten aanzien van hun collega’s?
Deelt u de mening dat dit zeer ongewenst is?
Antwoord 5
Het past in een open en veilig werkklimaat, zoals beschreven in het antwoord op vraag 3,
dat ambtenaren zich kunnen uitspreken en van gedachten kunnen wisselen. De gehele
Rijksoverheid hecht hier veel waarde aan. Dat men van mening kan verschillen, hoort
daarbij en moet dus ook op een veilige en respectvolle manier kunnen. Het is een gezamenlijke
verantwoordelijkheid van werkgever en werknemers om met elkaar die veiligheid te bieden.
Daarnaast verwijs ik u naar het antwoord op vraag 8.
Vraag 6
Zijn er plannen om bij een eventueel regeerakkoord van de huidige formerende partijen
dergelijke bijeenkomsten weer te organiseren?
Antwoord 6
Nee, er zijn geen bijeenkomsten gepland. Bij een eventueel regeerakkoord zal er zoals
gebruikelijk bij een nieuw regeerakkoord in verschillende reguliere bestaande overleggen
gekeken worden naar op welke wijze het eventuele regeerakkoord invloed heeft op de
verschillende inhoudelijke beleidsterreinen binnen het Ministerie van Justitie en
Veiligheid, omdat het ministerie uitvoering moet geven aan de plannen uit een regeerakkoord
die raken aan het beleidsterrein van Justitie en Veiligheid.
Vraag 7
Kunt u toezeggen dat er in de toekomst naar aanleiding van verkiezingsuitslagen geen
aparte bijeenkomsten zullen worden georganiseerd waar ambtenaren hun zorgen mogen
etaleren over de winst van democratisch gekozen partijen?
Antwoord 7
Wij verwijzen u graag naar het antwoord op vraag 2.
Vraag 8
Deelt u de mening dat dergelijke bijeenkomsten op zeer gespannen voet staan met de
gewenste neutraliteit en objectiviteit van ambtenaren?
Antwoord 8
Nee. Het is belangrijk dat ambtenaren politiek neutraal zijn en blijven in hun werk.
In Nederland werken ambtenaren zonder politieke binding en ongeacht de eigen politieke
voorkeur voor het algemeen belang. Dat past ook bij ons democratisch bestel, de ministeriële
verantwoordelijkheid en het gegeven dat Nederland geen wisseling van de ambtenaren
kent bij een nieuwe regering. Een bewindspersoon is verantwoordelijk voor een politiek
besluit. Hij of zij legt hierover verantwoording af aan het parlement.
Ambtenaren hebben hierbij een ondersteunende, adviserende en uitvoerende rol, waarin
zij op basis van professionaliteit worden geacht om objectief te adviseren, en alle
inzichten en opties aan bewindspersonen voor te leggen. Het is de taak van ambtenaren
om te zorgen voor een transparant en goed besluitvormingsproces.
Vervolgens voeren ambtenaren uit wat politiek is besloten, ook als de politieke weging
tot een ander besluit heeft geleid dan werd geadviseerd. Als de uitvoering van een
politiek besluit onbedoelde gevolgen heeft, is het de taak van ambtenaren om die signalen
terug te leggen bij de verantwoordelijk bewindspersoon zodat die het besluit kan heroverwegen.
Een sociaal veilige werkomgeving is een randvoorwaarde om professionele tegenspraak
te kunnen bieden, maar ook om met de functie-uitoefening verbonden ethische vraagstukken
en morele kwesties te kunnen bespreken. Ongeacht het onderwerp. Het kabinet bevordert
een werkklimaat waarbij medewerkers op de werkvloer hun vragen en dilemma’s- bij collega’s
en leidinggevenden kunnen uitspreken en samen met hen kunnen onderzoeken hoe hier
het beste mee om te gaan. Het bieden van ruimte voor reflectie en dialoog op de werkvloer
behoort volgens het kabinet niet alleen tot goed werkgeverschap, maar is juist ook
noodzakelijk om als rijksdienst effectief te kunnen functioneren en de neutraliteit
te behouden.
Vraag 9
Wilt u deze vragen als verantwoordelijk Minister separaat en uitsluitend voor uw eigen
ministerie beantwoorden?
Antwoord 9
Ja.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
D. Yesilgöz-Zegerius, minister van Justitie en Veiligheid -
Mede ondertekenaar
F.M. Weerwind, minister voor Rechtsbescherming -
Mede ondertekenaar
E. van der Burg, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid
Bijlagen
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.