Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Westerveld en Mohandis over de geplande toewijzing van het WK mannenvoetbal in 2034 aan Saoedi-Arabië

Antwoord van Minister Helder (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de Minister
van Buitenlandse Zaken (ontvangen 7 februari 2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2023–2024, nr. 440.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Amnesty kijkt streng naar FIFA na «dubieuze» WK-toewijzing
aan Saoedi-Arabië»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de situatie van mensenrechten in dit land, specifiek de rechten van
arbeidsmigranten, vrouwen en lhbtqi-personen? Kunt u dit toelichten?

Antwoord 2

Saoedi-Arabië heeft in het kader van de sociale en economische hervormingsagenda Vision
2030 significante sociale hervormingen doorgevoerd, onder andere op het gebied van
vrouwenrechten. Zo zet Saudi-Arabië in op gelijke loonbetaling voor mannen en vrouwen
en heeft de invoering van de Personal Status Law bijgedragen aan een toename in vrijheden
voor vrouwen in de familiaire sfeer. Tegelijkertijd is Nederland bezorgd over een
aantal ontwikkelingen in Saoedi-Arabië, waaronder de veroordelingen van veelal vrouwelijke
mensenrechtenverdedigers en critici, de vrijheid van meningsuiting en gelijke rechten.

Een kritische dialoog over mensenrechten is altijd onderdeel van het gesprek met Saoedi-Arabië.
Nederland onderhoudt als enige land, naast de EU, een structurele mensenrechtendialoog
met Saoedi-Arabië.

Ook sprak voormalig Minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra tijdens zijn bezoek aan
Saoedi-Arabië in april jl. met de voorzitter van de Saoedische mensenrechtencommissie.
In mei van dit jaar bracht deze voorzitter een bezoek aan Nederland in het kader van
de bilaterale mensenrechtenconsultaties.

Vraag 3

Deelt u de zorgen van Amnesty over de arbeidsomstandigheden bij de nieuw te bouwen
stadions en hotels? Kunt u dit toelichten?

Antwoord 3

Het kabinet heeft kennis genomen van de kandidatuur van Saoedi-Arabië voor het WK
voetbal 2034. De toewijzing door het FIFA-congres zal naar verwachting in het laatste
kwartaal van 2024 plaatsvinden. Voorafgaand hieraan zal Saoedi-Arabië in diens nog
in te dienen bidbook onder meer moeten ingaan op de bouw van stadions en hotels. Het FIFA-reglement stelt
hiervoor regels op en verwijst daarbij naar de United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights. Als gevolg daarvan, dient Saoedi-Arabië, evenals andere entiteiten betrokken bij
de organisatie, aan te geven hoe het de mensenrechten en arbeidsnormstandaarden zal
waarborgen. Nederland vraagt al langere tijd aandacht voor de situatie van arbeidsmigranten
in gesprek met de Saoedische autoriteiten.

Saoedi-Arabië werkt aan de hervorming van het zogeheten Kafala systeem (sponsorschap
voor buitenlandse werknemers). Zo is er in 2021 een eerste wetswijziging doorgevoerd
teneinde de rechtspositie van arbeidsmigranten te verbeteren. Tegelijkertijd blijven
zorgen bestaan ten aanzien van uitvoering en handhaving.

Vraag 4

Deelt u de zorgen van Human Rights Watch over de persvrijheid, rechten van vrouwen
en rechten van de lhbtqi-gemeenschap? Kunt u dit toelichten?

Antwoord 4

Nederland deelt zorgen over een aantal ontwikkelingen in Saoedi-Arabië, waaronder
de veroordelingen van veelal vrouwelijke mensenrechtenverdedigers en critici, de vrijheid
van meningsuiting en gelijke rechten. Deze onderwerpen vormen onderwerp van de doorlopende
dialoog over mensenrechten met de Saoedische autoriteiten.

Vraag 5

Wat vindt u in dit licht van de voorgenomen toewijzing?

Antwoord 5

Het kabinet heeft kennis genomen van de kandidatuur van Saoedi-Arabië voor het WK
voetbal 2034. Na de terugtrekking van Australië is Saoedi-Arabië de enige kandidaat.
De definitieve toewijzing door het FIFA-congres zal naar verwachting in het laatste
kwartaal van 2024 plaatsvinden. Om een WK te mogen organiseren moet een land aan een
groot aantal voorwaarden voldoen, onder andere op het gebied van infrastructuur, duurzaamheid
en ook mensenrechten. In de tussentijd zal Saoedi-Arabië een openbaarbidbookmoeten indienen en er zal een technische evaluatie van het bid plaatsvinden. Het verplicht
opnemen van mensenrechten in het bidbook gebeurt sinds de toewijzing van het WK in 2026, dat zal plaatsvinden in de Verenigde
Staten, Canada en Mexico. Het kabinet acht het van belang dat het bidbook ingaat op de inzet van Saoedi-Arabië ten aanzien van de door de FIFA gestelde mensenrechtenvoorwaarden
en hoe hieraan te voldoen, en dat deze inzet technisch wordt beoordeeld. Nederland
zal dit belang in gesprekken met Saoedi-Arabië benadrukken.

Ongeacht de mogelijke toewijzing van het WK, blijft Nederland een structurele dialoog
voeren met Saoedi-Arabië over mensenrechten (inclusief arbeidsomstandigheden), zowel
op politiek als op hoog-ambtelijk niveau.

Vraag 6

Bent u in gesprek met de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) over hun rol binnen
de Fédération Internationale de Football Association (FIFA)? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, evenals ambtenaren van het ministerie,
onderhouden regelmatig contact met de KNVB over diverse onderwerpen. De KNVB zet zich
op verschillende manieren in voor maatschappelijke thema’s, waaronder goed bestuur,
integriteit en mensenrechten.

Vraag 7

Deelt u de mening dat beloften die zijn gedaan aan internationale mensenrechtenorganisaties
om bij volgende toewijzingen ook de mensenrechten in acht te nemen, worden gebroken
als het volgende WK wordt toegewezen aan een land waarin een regime heerst dat ook
vrouwen- en lhbtqi-rechten schendt?

Antwoord 7

In de afgelopen 10 jaar heeft de FIFA wijzigingen doorgevoerd in het proces van het
toewijzen van WK’s. Landen dienen nu aan diverse extra voorwaarden te voldoen, waarbij
ook aandacht voor mensenrechten verplicht is. Saoedi-Arabië zal deze aspecten moeten
opnemen in het openbarebidbook, waarna een technische evaluatie zal plaatsvinden. Pas na deze evaluatie kan het
WK formeel worden toegewezen.