Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Vondeling en Markuszower over ‘overvolle gevangenissen en Tbs-klinieken’

Antwoord van Minister Weerwind (Rechtsbescherming) (ontvangen 29 januari 2024). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 808.

Vraag 1

Kent u het bericht «Geen plek meer in de cel; Noodklok om overvolle penitentiaire
inrichtingen en tbs-klinieken»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel criminelen die eigenlijk in de cel of in een tbs-kliniek hadden moeten zitten
lopen nu vrij rond?

Antwoord 2

In mijn brief van 30 november jl. heb ik aangekondigd dat per 6 december jl. volwassen,
mannelijke zelfmelders tijdelijk niet worden opgeroepen. Een zelfmelder is een persoon
die is veroordeeld, maar waarvan het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) namens
de Minister heeft bepaald dat de persoon op een nader te bepalen tijd zich moeten
melden bij een Penitentiaire Inrichting (PI). Zij worden niet middels een last tot
aanhouding door de politie opgehaald. Het was dus al bestaande praktijk dat deze groep
veroordeelden niet direct wordt opgeroepen. Het aantal volwassen mannelijke zelfmelders
met een (geplande) melddatum tussen 6 december 2023 en 31 maart 2024, van wie de oproep
is ingetrokken dan wel niet is verstuurd, bedraagt 636.

Justitiabelen aan wie de maatregel tbs met dwang is opgelegd wachten in het gevangeniswezen
totdat zij in een tbs-kliniek geplaatst kunnen worden. Vanwege de capaciteitsdruk
verblijven momenteel ongeveer 150 zogeheten tbs-passanten in het gevangeniswezen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat criminelen die zijn veroordeeld tot een gevangenisstraf, hun
straf nooit mogen ontlopen?

Antwoord 3

Ja, die mening deel ik. Een persoon die door de rechter is veroordeeld tot een gevangenisstraf
zal in beginsel altijd daadwerkelijk detentie ondergaan. Het niet opnemen van zelfmelders
is een tijdelijke noodmaatregel als gevolg van persoonstekort bij DJI waardoor niet
alle cellen inzetbaar zijn. De maatregel heeft daarmee geen structureel effect maar
een opschortende werking. Door zelfmelders tijdelijk niet op te roepen ontstaat wel
ruimte om andere maatregelen, die wel structureel effect sorteren, verder uit te werken.
Ik beoog met de aanvullende maatregelen er voor te zorgen dat zelfmelders zo spoedig
mogelijk weer opgeroepen kunnen worden.

Vraag 4

Klopt het dat een aantal gevangenissen die zijn gesloten nu gebruikt worden voor de
opvang van asielzoekers? Zo ja, welke?

Antwoord 4

Een aantal jaren geleden heeft DJI diverse inrichtingen gesloten en overgedragen aan
het Rijksvastgoedbedrijf van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Onder andere de locatie Zoetermeer wordt momenteel gebruikt door het COA.

Vraag 5

Kunt u de Kamer informeren wat u in uw resterende termijn gaat doen om ervoor te zorgen
dat iedere crimineel die veroordeeld is tot een gevangenisstraf daadwerkelijk achter
slot en grendel wordt gezet?

Antwoord 5

In mijn brief d.d. 30 november2 heb ik aangekondigd op korte termijn zelfmelders tijdelijk niet meer op te nemen.
Het niet oproepen van zelfmelders is een tijdelijke noodmaatregel en heeft op korte
termijn het capaciteitstekort opgevangen. Ik wil deze maatregel echter zo snel mogelijk
weer opheffen, omdat er een voorraad van zelfmelders ontstaat die later alsnog hun
straf moeten uitzitten. Om meer cellen te kunnen inzetten blijft het van cruciaal
belang dat er meer personeel beschikbaar komt bij DJI. DJI doet het volgende om de
personeelstekorten terug te dringen: werven van nieuw personeel, behoud huidige personeel,
terugdringen van het ziekteverzuim. Ook wordt gekeken naar het anders organiseren
van werk. Deze aanpak heeft nog niet binnen alle PI’s het beoogde effect. Ik verken
daarom momenteel nog een aantal aanvullende maatregelen, zoals aangekondigd in mijn
brief van 30 november jl., waaronder het verruimen van de plaatsingscriteria voor
de Beperkt Beveiligde Afdelingen (BBA) en de inzet van elektronische monitoring aan
het einde van de vrijheidsstraf. Ik neem op korte termijn een besluit over de daadwerkelijke
inzet van de aanvullende maatregelen en zal uw Kamer daar zo spoedig mogelijk over
informeren.