Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid van Nispen over bericht ‘Sabotage in Iran: een missie in duisternis’

Antwoord van Minister De Jonge (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), mede namens
de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 26 januari 2024)

Vraag 1 en 2

Kunt u een uitgebreid tijdpad maken van de missie van AIVD-agent Erik van Sabben om
het Iraanse kernwapenprogramma te saboteren? Wanneer is de AIVD benaderd door de CIA
en Mossad over deze missie? Wanneer is Erik van Sabben gerekruteerd hiervoor? Wanneer
zijn betrokken Ministers geïnformeerd? Is Nederlandse betrokkenheid op enig moment
gemeld aan de Tweede Kamer?1

Tot hoeverre was de AIVD geïnformeerd over deze missie? Wist de geheime dienst dat
een van hun agenten het Iraanse kernwapenprogramma op grote schaal zou saboteren via
een cyberaanval? Was de AIVD bekend met Stuxnet?

Antwoord 1 en 2

Gelet op de wettelijke plicht tot geheimhouding van de werkwijze van de diensten,
kan ik niet inhoudelijk reageren op vermeende betrokkenheid van Nederland. In voorkomende
gevallen dat de Kamer geïnformeerd dient te worden, zal dit via de Commissie voor
de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) worden gedaan.

Vraag 3

Wordt de commissie-Stiekem voldoende op de hoogte gehouden over acties van de AIVD,
of worden sommige acties en missies nog steeds geheim gehouden?

Antwoord 3

Ik benadruk dat alle handelingen van de AIVD en de MIVD zijn gebaseerd op de taken,
de verantwoordelijkheden en de bevoegdheden die in de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
(Wiv) 2002 waren en thans in de Wiv 2017, zijn opgenomen. Over de vertrouwelijke aspecten
van het werk van de diensten wordt via de CIVD politieke verantwoording afgelegd.
Bovendien geldt dat de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
(CTIVD) te allen tijde belast was en is met de controle op de rechtmatigheid van het
handelen van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Daarmee vormt de CTIVD een wezenlijk
onderdeel van het stelstel van wettelijke waarborgen die van toepassing zijn op de
werkzaamheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Vraag 4

Terugblikkend op vragen van voormalig Kamerlid Karabulut (SP) over Nederlandse betrokkenheid
bij een cyberaanval tegen Iran, ingezonden op 4 september 2019 en beantwoord op 17 oktober
2019, kunt u nu inhoudelijk antwoord geven op vragen 1, 2, 3, 4, 7, 8 en 10, die toentertijd
niet beantwoord werden vanwege geheimhouding?2

Antwoord 4

Ik verwijs u naar het antwoord op vragen 1 en 2.

Vraag 5

Is het gebruikelijk dat AIVD-agenten worden ingezet voor de missies van andere veiligheids-
en inlichtingendiensten, zoals de Mossad of CIA? Hoe vaak komt dit voor? Worden u
en/of de Minister-President hierover geïnformeerd? Wie maakt uiteindelijk de beslissing
of AIVD-agenten meedoen met een missie van een andere geheime dienst?

Antwoord 5

Er wordt in het openbaar niet ingegaan op de werkwijze van de diensten, waaronder
de aard van de samenwerking met inlichtingen- en veiligheidsdiensten van andere landen
(hierna: buitenlandse diensten).

Internationale samenwerking is voor de AIVD en de MIVD van essentieel belang.

De samenwerking met buitenlandse diensten moet voldoen aan de wettelijke vereisten
en waarborgen zoals door de Wiv 2017 is bepaald.3 Dat betreft allereerst de bevoegdheid tot het aangaan van samenwerkingsrelaties met
buitenlandse diensten en de daaraan voorafgaande, door de diensten te maken, weging
die bepalend is voor de vraag of en, zo ja, waaruit die samenwerking kan bestaan.
De Wiv 2017 geeft verder een regeling voor de verstrekking van gegevens alsmede het
verlenen van technische en andere vormen van ondersteuning aan buitenlandse diensten.
Tevens bevat de Wiv 2017 een regeling voor het doen van verzoeken om technische en
andere vormen van ondersteuning aan buitenlandse diensten door de AIVD of MIVD.

De samenwerking met buitenlandse diensten valt volledig onder het toezicht van de
CTIVD.

Vraag 6 en 7

Heeft de AIVD door deze missie in 2007 de doos van Pandora geopend en een nieuwe vorm
van cyberoorlog geïntroduceerd?

Is Stuxnet op latere momenten nogmaals gebruikt door de AIVD of MIVD, in Iran of in
andere landen?

Antwoord 6 en 7

Ik verwijs u naar het antwoord op vragen 1 en 2.

Vraag 8

Kunt u reageren op de uitspraak van hoogleraar Dennis Broeders, dat het gebruik van
Stuxnet niet voldoet aan internationale normen voor verantwoord gedrag in het digitale
domein? Voldoen de acties van de AIVD en MIVD aan deze normen?

Vraag 9

Kunt u reageren op de uitspraak van meerdere experts op deze missie, dat dit een oorlogsdaad
was? Heeft de AIVD, door deel te nemen aan deze missie, een oorlogsdaad gepleegd?

Antwoord 8 en 9

Voor de visie van het kabinet op de manier waarop het internationaal recht wordt toegepast
in het cyberdomein verwijs ik u naar de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken
aan uw Kamer van 5 juli 2019.4 De juridische kwalificatie van individuele incidenten of scenario’s vereist een zorgvuldige
beoordeling van alle relevante omstandigheden van het geval.

Gelet op de wettelijke plicht tot geheimhouding van de werkwijze van de diensten,
kan ik niet inhoudelijk reageren op vermeende betrokkenheid van Nederland. In voorkomende
gevallen dat de Kamer geïnformeerd dient te worden, zal dit via de Commissie voor
de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) worden gedaan.

Vraag 10

Hoe verloopt contact tussen Nederland en Iran? Wordt deze missie besproken?

Antwoord 10

Nederland onderhoudt diplomatieke relaties met Iran. In 2019 heeft het Iraanse Ministerie
van Buitenlandse Zaken vragen gesteld aan Nederland naar aanleiding van een eerdere
publicatie in de Volkskrant over dit onderwerp. De Kamer is hier destijds over geïnformeerd.5

Er wordt in het openbaar niet ingegaan op de werkwijze van de diensten, waaronder
de aard van de samenwerking met inlichtingen- en veiligheidsdiensten van andere landen.

Vraag 11

Is er ooit onderzoek gedaan naar de dood van Erik van Sabben?

Antwoord 11

Voor de AIVD en de MIVD gelden dat er in het openbaar geen uitspraken kunnen worden
gedaan over de werkwijze van de diensten.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van de leden Six Dijkstra
en Palmen (beiden Nieuw Sociaal Contract), ingezonden 8 januari 2024 (vraagnummer
2024Z00083).