Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bikker en Ellian over antisemitisme in Nederland

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid), mede namens de Ministers
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en voor Primair en Voortgezet Onderwijs (ontvangen
22 december 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 345.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichten «CIDI-directeur ziet toename antisemitisme
in Nederland na aanval Hamas op Israël: «Het is waanzin»»1, «Hamas roept vrijdag uit tot dag van mobilisatie moslimwereld»2 en «Franse Minister: ruim twintig aanhoudingen voor antisemitisme»?3

Antwoord 1

Ja, van deze berichten heb ik kennisgenomen.

Vraag 2

Kunt u zich inleven in de grote onrust die al deze berichten teweeg brengen in de
Joodse gemeenschap?

Antwoord 2

Ja. Het gewelddadige conflict in Israël en de Palestijnse gebieden is van grote invloed
op veel mensen in Nederland. In het bijzonder geldt dit voor mensen uit de Joodse
Gemeenschap. Zij hebben familie of vrienden in het conflictgebied en maken zich zorgen
over de situatie daar, maar voelen zich zelfs niet zeker over hun veiligheid hier.
Dit mag natuurlijk niet zo zijn. Zoals ook aangegeven de Kamerbrief van 24 oktober
2023, moeten we er in Nederland zorg voor blijven dragen dat gelovigen in veiligheid
hun religieuze diensten kunnen bijwonen en dat kinderen zich veilig voelen om naar
school te gaan.

We weten dat Joodse leerlingen als gevolg van de gebeurtenissen in het Midden-Oosten
gepest worden of zich om andere redenen onveilig voelen, en in sommige gevallen zelfs
niet meer naar school durven. Laat ik hier heel duidelijk over zijn: dat past niet
in een land als Nederland. Onderwijsinstellingen moeten een plek zijn waar álle leerlingen
en studenten zich vrij en veilig voelen – ongeacht hun achtergrond of overtuigingen.
Daar is absoluut geen plek voor antisemitisme.

Vraag 3

Deelt u de grote zorgen over de gevolgen van het Israëlisch-Palestijns conflict voor
de Joodse gemeenschap in Nederland? Bent u hier blijvend over met de Joodse gemeenschap
in contact?

Antwoord 3

Ja, die zorgen deel ik. In het verleden hebben we gezien dat ontwikkelingen in dit
conflict in Nederland tot een toename van antisemitisme in Nederland kunnen leiden.
Zoals ook blijkt uit het antwoord op vraag 5, zien we dat nu weer gebeuren. Het nieuwe
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) stelt dat het gewelddadig conflict in Israël
en de Palestijnse Gebieden een polariserend effect heeft op delen van de samenleving.
Het is voorstelbaar dat de spanningen die daaruit voortvloeien leiden tot geweld tegen
Joodse of islamitische instellingen4. Antisemitisme is volstrekt onacceptabel. Conflicten als die in het Midden-Oosten
vragen dat we extra scherp zijn op het weren van antisemitisme in Nederland.

Hoewel het kabinet er alles aan doet om ons land veilig te houden, kunnen er begrijpelijkerwijs
wel gevoelens van onveiligheid ontstaan. De leden van het kabinet staan daarom vanuit
hun verschillende verantwoordelijkheden in nauw contact met de Joodse gemeenschap.

Daarnaast zijn alle burgemeesters geadviseerd om preventief en proactief extra alert
te zijn op veiligheidsrisico’s gerelateerd aan het gewelddadige conflict in Israël
en de Palestijnse gebieden. Hieronder valt ook het treffen van beveiligingsmaatregelen
voor Joodse instellingen als daar aanleiding toe is. Om die reden houden de NCTV,
politie en inlichtingen- en veiligheidsdiensten de ontwikkelingen in het buitenland
en de uitstraling daarvan op (de veiligheidssituatie in) Nederland nauwlettend in
de gaten. De NCTV blijft hierover in nauw contact met burgemeesters, veiligheidspartners
en de Joodse gemeenschap.

Ook de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) onderhoudt nauw contact
met de Joodse gemeenschap.

Vraag 4

Op welke wijze spant u zich in om ervoor te zorgen dat juist deze dagen antisemitisme
geen plek heeft in Nederland?

Antwoord 4

Het spreekt voor zich dat antisemitisme geen plek heeft in Nederland. Dat geldt ook
voor andere vormen van discriminatie en racisme. Het feit dat er twee Nationaal Coördinatoren
zijn ingesteld is een teken dat hier op vele gebieden nog werk aan de winkel is. De
aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de Nationaal
Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) dat de Minister van Justitie en Veiligheid
in oktober 2022 aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het kabinet committeert zich aan
de uitvoering van dit werkplan, waarvan de relevantie dezer dagen opnieuw pijnlijk
duidelijk wordt.

Verschillende Ministers, waaronder ikzelf, hebben in de afgelopen periode publiekelijk
hun zorgen uitgesproken over het gewelddadige conflict in Israël en de Palestijnse
gebieden en het groeiend antisemitisme in Nederland. Ook de NCAB zet extra in op bewustwording
over de impact van het conflict op antisemitisme in de samenleving, waaronder op scholen.

Specifiek voor het funderend en vervolgonderwijs geldt dat in nauw contact met de
hiertoe kundige partijen, waaronder de sectorraden, Stichting School en Veiligheid
(SSV) en aanbieders van ondersteunend materiaal op het gebied van geschiedenis en
schurende gesprekken. Schurende gesprekken zijn moeilijke gesprekken over maatschappelijk
gevoelige thema’s waarover meningen van leerlingen sterk kunnen verschillen, zoals
het conflict in het Midden-Oosten. Vanuit het Expertisepunt Burgerschap worden po-,
vo-, en mbo-scholen al langere tijd gestimuleerd om leerkrachten en docenten bij te
scholen op het gebied van schurende gesprekken. Dat leerkrachten en docenten zich
geëquipeerd voelen om schurende gesprekken te begeleiden en op die manier solidariteit
en verbinding onder leerlingen en studenten te vergroten en polarisatie te verminderen,
is nu belangrijker dan ooit. Op de hogescholen en universiteiten is het voeren van
schurende gesprekken overigens net zo belangrijk. Ook daar zien we het conflict in
het Midden-Oosten doorwerken, en moeten we voorkomen dat dat leidt tot discriminatie
en polarisatie.

Vraag 5

Hoeveel meldingen zijn er inmiddels bij de diverse instanties binnengekomen over antisemitisme?
Welk beeld schetsen deze meldingen, alsook andere signalen?

Antwoord 5

Het CIDI rapporteerde onlangs over een toename van ruim 800% van het aantal antisemitische
incidenten sinds de terroristische aanslagen van 7 oktober, vergeleken met het maandgemiddelde
van de afgelopen drie jaar5. De NCAB ziet een grote toename van zorgen onder de Joodse gemeenschap in Nederland
over hun veiligheid en ontvangt hij signalen van onder meer leerlingen die op school
worden lastiggevallen vanwege hun Joodse achtergrond.

Het College voor de Rechten van de Mens heeft sinds 7 oktober jl. 25 meldingen ontvangen
(stand 1 december 2023) met betrekking tot de oorlog. Tussen deze meldingen zitten
geen klachten over (individueel ervaren) antisemitisme. In grote lijnen gaan de meldingen
over de bezetting van de Palestijnse gebieden, zorgen over de mensenrechten van de
Palestijnse bevolking, zorgen over de escalatie van geweld, en onvrede over de steun
van Nederland aan Israël.

Vraag 6

Heeft u inmiddels ook signalen ontvangen van antisemitisme jegens Joodse leerlingen
op onderwijsinstellingen?

Antwoord 6

De Minister voor Primair en Voortgezet heeft enkele signalen ontvangen over antisemitisme
in het primair en voortgezet onderwijs. Hoeveel signalen dit exact zijn, is niet zeggen
omdat de signalen niet gestructureerd worden verzameld. De Minister voor Primair en
Voortgezet Onderwijs krijgt naast signalen van antisemitisme ook signalen van islamitische
leerlingen die bang zijn dat daden uit naam van Hamas hen zullen worden aangerekend
of die niet meer voor hun mening durven uit te komen. Voor beide soort signalen geldt
wat dit kabinet betreft dat ieder signaal er een te veel is. Antisemitisme en moslimhaat
is altijd volstrekt onacceptabel. Antisemitisme in het onderwijs heeft de volle aandacht
van zowel de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs als de Minister van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap. Om antisemitisme moslimhaat en (en andere vormen van discriminatie
en verdeeldheid) te voorkomen en bestrijden zijn er binnen het onderwijs verschillende
initiatieven gelanceerd die zich richten op dialoog en verbinding. Het kabinet moedigt
dit soort initiatieven aan.

Vraag 7

Bent u bereid om de mogelijkheden tot melden bij zowel politie, de Joodse gemeenschap
en scholen nadrukkelijk onder de aandacht te brengen? Bent u voorts bereid breder
de ontwikkelingen met betrekking tot antisemitisme de komende tijd nadrukkelijk te
monitoren?

Antwoord 7

Antisemitisme moeten we in de eerste plaats willen voorkomen. Scholen kunnen hier
een rol in spelen door zich uit te spreken tegen discriminatie, racisme en antisemitisme
en open en verbindende gesprekken tussen leerkrachten/docenten en leerlingen/studenten
en tussen leerlingen/studenten onderling te stimuleren en ondersteunen. Waar antisemitisme
of racisme en discriminatie van een andere aard escaleert, zullen uiteraard de daarvoor
bevoegde partijen worden ingeschakeld. Het is belangrijk dat joden en Joodse organisaties
in Nederland gemakkelijk hun weg naar een instantie kunnen vinden om melding of aangifte
te doen.

We vinden het belangrijk dat we goed in beeld hebben hoe de reacties van leerlingen
en studenten op de gebeurtenissen in het Midden-Oosten zich de komende tijd ontwikkelen.
Dit geldt voor antisemitische reacties, maar ook voor andere reacties van discriminatoire
of haatdragende aard. Om deze reacties te monitoren, ben ik in nauw contact met alle
partijen die hier het meeste zicht op hebben en stimuleren wij schoolleiders, leerkrachten/docenten
en leerlingen/studenten om eventuele signalen met deze partijen te delen. Ook de NCAB
heeft de afgelopen weken via zijn publieke kanalen onder de aandacht gebracht waar
slachtoffers van antisemitisme zich kunnen melden.

Vraag 8

Zijn er in Nederland de afgelopen week al aanhoudingen geweest voor antisemitisme?

Antwoord 8

In de periode 7 oktober–17 oktober zijn er 3 aanhoudingen geweest, 6 zaken zijn in
die periode in onderzoek genomen.

Vraag 9

Bent u bereid met andere landen in de Europese Unie contact te hebben over de bescherming
van de Joodse gemeenschap tegen antisemitisme en ook de mogelijkheden te bezien om
gezamenlijk op te treden, bijvoorbeeld waar het online uitingen van antisemitisme
betreft?

Antwoord 9

In 2022 heeft de JBZ-Raad al Raadsconclusies vastgesteld over het bestrijden van antisemitisme.
Lidstaten, waaronder Nederland, werken op basis daarvan aan nationale actieplannen.
De aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de NCAB
dat ik vorig jaar oktober aan uw Kamer aangeboden heb6. In de JBZ-Raad van 19–20 oktober jl. heb ik mij samen met mijn EU-collega’s over
de interne veiligheidsgevolgen van het Israëlisch-Palestijns conflict uitgesproken
om samen te blijven werken aan de bestrijding van antisemitisme in Europa. Ook heb
ik op 31 oktober jl. een onderhoud gehad met President Macron van Frankrijk over de
toename van antisemitisme als gevolg van het conflict. Verder staat de NCAB in nauw
contact met zijn Europese en andere internationale collega’s. Zij hebben op 6 november
een gezamenlijk statement doen uitgaan, waarin zij onder meer hun zorgen uitspreken
over de scherpe toename van antisemitisme sinds 7 oktober. Het kabinet beziet wat
de meest effectieve manier is om te reageren op de meest recente ontwikkelingen en
neemt daarbij motie Brekelmans/Ellian7 waarin de regering verzocht wordt zich in te zetten voor een

krachtige Europese verklaring tegen antisemitisme, bedreiging en intimidatie van de
Joodse gemeenschap in Europa, actief mee in overweging.

Vraag 10

Kunt u deze vragen op korte termijn beantwoorden?

Antwoord 10

Ik heb getracht aan uw verzoek te voldoen. Met het verzamelen van de benodigde gegevens
ging echter enige tijd gemoeid.