Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Brekelmans over het alleen schriftelijk beoordelen van asielaanvragen

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 19 december
2023).

Vraag 1 en 2

Hoe beoordeelt u het feit dat Nederland waarschijnlijk het enige EU-land is dat gebruikt
maakt van schriftelijk horen?1

Gegeven dat u binnen de EU naar zoveel mogelijk eenheid van asielbeleid streeft, kunt
u in deze context toelichten waarom Nederland het enige land is waarbij schriftelijk
horen wordt toegepast?

Antwoord 1 en 2

Voor zover mij bekend wordt schriftelijk horen niet op structurele wijze in andere
lidstaten toegepast. Het is daarbij wel goed te melden dat schriftelijk horen onder
voorwaarden kan binnen de EU-regelgeving. Zoals uw Kamer bekend is de inzet van het
kabinet een migratiebeleid in overeenstemming met dat van andere EU-lidstaten. Echter,
gelet op de huidige situatie met hoge voorraden, lange doorlooptijden en de druk op
de opvang zag de IND zich genoodzaakt om deze maatregel toe te passen om de druk op
de asielketen te verminderen.

Het schriftelijk horen is een door de IND ingerichte procedure die gelet op de hoge
instroom en werkvoorraad noodzakelijk was om de productie te kunnen verhogen. Het
ging hier met nadruk om een tijdelijke maatregel voor een afgebakende groep. (Zie
ook antwoord op vraag 9)

Vraag 3

Waarop baseert u de stelling dat de mogelijkheid tot schriftelijk gehoor niet heeft
geleid tot het aantrekkelijker maken van Nederland voor asielzoekers?

Antwoord 3

Het schriftelijk horen is een van de maatregelen die de IND neemt om op een efficiënte
wijze versneld te beslissen op asielaanvragen van vreemdelingen met de Syrische en
Jemenitische nationaliteit. Of dit mogelijk leidt tot een hogere instroom naar Nederland
is niet vast te stellen. Zoals aangegeven in de beantwoording van april 2023 jl.2 en ook nu heb ik geen aanwijzingen dat daar sprake van is. Voor een onderbouwing
van deze stelling verwijs ik verder naar de beantwoording van vraag 7.

Vraag 4

Aangezien doorvragen niet mogelijk is tijdens een schriftelijk gehoor, hoe beoordeelt
u de betrouwbaarheid van dit proces? Wat zijn hiervan de risico’s?

Antwoord 4

Het schriftelijk horen binnen het project Bespoediging Afdoening Asiel (hierna BAA)
dit project ziet uitsluitend op asielaanvragen van vreemdelingen met de Syrische en
Jemenitische nationaliteit. Dit zijn nationaliteiten waarbij het inwilligingspercentage
op basis van het landenbeleid hoog is, ook indien wel fysiek gehoord wordt.

Zoals aangegeven in de beantwoording van april 2023 jl. zijn er diverse waarborgen
ingebouwd om risico’s te ondervangen. Zo besteedt de IND aandacht aan het onderkennen
van signalen zoals artikel 1F Vluchtelingenverdrag (Vlv), nationale veiligheid, mogelijke
redenen voor afwijzing, etc. Wanneer er aanknopingspunten in het relaas zitten die
maken dat de aanvraag wellicht moet worden afwezen of dat er toch sprake is van mogelijke
veiligheidsrisico’s, dan zal de aanvrager alsnog de AA-procedure doorlopen en gehoord
worden door de IND binnen het project BAA. Ik verwijs hierbij ook naar de beantwoording
van vraag 6. In dat antwoord is het percentage opgenomen van zaken die bij de selectie
voor het schriftelijk horen afvallen. Ook het percentage van zaken die bij de beoordeling
na deelname aan de schriftelijke procedure alsnog een fysiek gehoor krijgen, omdat
deze niet geschikt blijken te zijn voor een schriftelijke procedure, wordt bij de
beantwoording van vraag 6 vermeld.

Vraag 5

Hoeveel procent van asielaanvragen van Syriërs en Jemenieten via schriftelijk horen
wordt afgewezen?

Antwoord 5

Het is niet mogelijk een aanvraag af te wijzen na een schriftelijk gehoor. Wanneer
na het schriftelijk gehoor beoordeeld wordt dat er niet kan worden ingewilligd wordt
alsnog een fysiek gehoor afgenomen binnen het project BAA. Op dit moment wordt minder
dan 5% van de gehele caseload afgewezen.

Vraag 6

Bij hoeveel procent van de schriftelijke procedures besluit de Immigratie- en Naturalisatiedienst
(IND) alsnog een fysiek gehoor af te nemen om tot een oordeel over de asielaanvraag
te komen?

Antwoord 6

Uit interne monitoring van het project blijkt dat in de selectie voorafgaand aan het
schriftelijk horen circa 30% niet geschikt wordt bevonden om schriftelijk te horen.
Redenen hiervoor kunnen zijn analfabetisme, medische problemen, een complex motief
of andere inhoudelijke redenen, indicaties artikel 1F Vluchtelingenverdrag, nationale
veiligheid of openbare orde. Ook blijkt dat in circa 30% van de zaken waarin de vreemdeling
heeft deelgenomen aan de schriftelijke procedure de IND alsnog om inhoudelijke redenen
besloot een nader gehoor af te nemen. In slechts enkele gevallen betroffen dit zaken
waarbij duidelijkheid gegeven diende te worden op indicaties 1F Vluchtelingenverdrag,
nationale veiligheid of openbare orde. Alle zaken die niet geschikt blijken voor het
schriftelijk horen worden vervolgens via de AA-procedure verder binnen het project
BAA behandeld.

Vraag 7

Hoe heeft het aantal aanmeldingen van Syriërs en Jemenieten zich ontwikkeld sinds
de invoering van schriftelijk horen? Hoe verhouden deze aantallen zich tot de maanden
daarvoor en dezelfde periode een jaar eerder?

Antwoord 7

Het aantal aanvragen van Syriërs en Jemenieten is licht gedaald. Verwezen wordt naar
bijlage 1 voor een overzicht van de instroom per maand vanaf oktober 2021, een jaar
voor de invoering, tot en met augustus 2023. Hierbij is het van belang maandcijfers
te vergelijken met dezelfde maand in het jaar daarvoor vanwege seizoenseffecten.

Vraag 8

Hoe heeft het inwilligingspercentage van Syriërs en Jemenieten zich ontwikkeld sinds
de invoering van schriftelijk horen? Hoe verhouden deze aantallen zich tot de maanden
daarvoor en dezelfde periode een jaar eerder?

Antwoord 8

Het inwilligingspercentage van Syriërs en Jemenieten is nagenoeg gelijk gebleven.
Verwezen wordt naar bijlage 2 voor een overzicht van de inwilligingspercentages per
maand vanaf oktober 2021, een jaar voor de invoering, tot en met juni 2023.

Vraag 9

Deelt u de mening dat schriftelijk horen in spoor 4 zo snel mogelijk afgeschaft moet
worden? Zo ja, wanneer bent u bereid deze maatregel te nemen? Indien nee, waarom niet?

Antwoord 9

In april heb ik uw Kamer geïnformeerd dat het voor de IND niet mogelijk is het aantal
beslissingen – met de huidige werkwijze en binnen de bestaande kaders – zo te verhogen
dat de instroom bijgehouden wordt of op de werkvoorraad wordt ingelopen. Ik heb toen
aangekondigd dat de IND projectmatig ging inzetten op het efficiënt afhandelen van
asielaanvragen van Syriërs en Jemenieten die (ingevolge het gevoerde landgebonden
beleid) snel voor inwilliging in aanmerking komen.3

Inmiddels heeft de Tweede Kamer op 10 oktober jl. een motie van de leden Brekelmans
(VVD) en van den Brink (CDA) aangenomen waarin de regering wordt verzocht om schriftelijk
horen voor kansrijke asielzoekers af te schaffen en ervoor te zorgen dat de IND bij
kansrijke asielzoekers altijd een fysiek nader gehoor afneemt. In de Kamerbrief «Diverse
onderwerpen migratiebeleid» heb ik uw Kamer geïnformeerd dat de IND is gestopt met
schriftelijk horen binnen het project BAA. Bovengenoemde motie beschouw ik hiermee
als afgedaan.

Vraag 10

Bent u bereid alle vragen afzonderlijk en vóór het eerstvolgende commissiedebat over
vreemdelingen- en asielbeleid te beantwoorden?

Antwoord 10

Het commissiedebat van 13 september jl. is komen te vervallen.