Mededeling (uitstel antwoord) : Uitstel beantwoording vragen van het lid Grinwis over geblokkeerde bankrekeningen van Nederlandse burgers, onder wie veel jongeren

Mededeling van Minister Kaag (Financiën), mede namens de Minister van Justitie en
Veiligheid (ontvangen 18 december 2023).

Vraag 1

Bent u op de hoogte van signalen vanuit de samenleving, bijvoorbeeld van docenten,
dat er steeds meer jongeren zijn van wie de bankrekening geblokkeerd is, vaak uit
hoofde van deWet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft)?

Vraag 2

Beschikt u in dit verband over de relevante feiten? Zo, niet, kunt u dit in kaart
brengen? Van hoeveel burgers is momenteel de rekening geblokkeerd? Hoeveel van hen
zijn onder de 25? En hoeveel van hen zijn minderjarig?

Vraag 3

Wanneer mag een bank een rekening blokkeren? Hoe wordt daarbij voorzien in de rechtsbescherming
van burgers?

Vraag 4

Is deze rechtsbescherming afdoende aanwezig, naar uw oordeel? Hoe kan het dat bankrekeningen
van jongeren, naar het lijkt, soms zonder duidelijke opgaaf van reden geblokkeerd
worden?

Vraag 5

Herkent u dat onder jongeren het probleem van geblokkeerde bankrekeningen vooral speelt
op MBO-scholen, en soms ook op het voortgezet onderwijs? Kan het zijn dat juist jongeren
op deze scholen vaker geronseld worden als «geldezel»? Welke mogelijkheden ziet u
om dit tegen te gaan, bijvoorbeeld door een grote publiekscampagne met de banken,
of door het opnemen van deze thematiek in het burgerschapsonderwijs?

Vraag 6

Kunt u reflecteren op de betekenis van dergelijke rekeningblokkades voor jongeren,
nu zij geen studiefinanciering meer kunnen ontvangen en geen stageplaats kunnen krijgen
(waarvoor doorgaans een bankrekening nodig is)? Bent u van mening dat een geblokkeerde
rekening of het niet hebben van een bankrekening een grote sta-in-de-weg is voor deelname
aan het maatschappelijk verkeer? Herkent u in dit licht signalen van docenten dat
dit net het zetje kan zijn voor jongeren om in de criminaliteit te belanden?

Vraag 7

Welke mogelijkheden ziet u om te voorkomen dat kwetsbare jongeren hun rekening ter
beschikking kunnen stellen aan criminelen en daardoor zelf in de problemen komen?

Vraag 8

Kunt u specifiek ten aanzien van minderjarigen aangeven of en wanneer hun bankrekening
geblokkeerd mag worden? Hoe zit dat als hun bankrekening misbruikt is door een ouder?
Vindt u dat een jongere in zo’n geval niet de dupe mag worden? Hoe gaan banken daar
nu mee om en is er sprake van een eenduidige (richt)lijn? Hebt u de mogelijkheid banken
hier aanwijzingen over te geven, en zo ja, bent u van plan dit te doen?

Vraag 9

Welke mogelijkheden hebben burgers om tegen een blokkering van een bankrekening in
het geweer te komen? Zijn die mogelijkheden, gelet op de signalen vanuit de samenleving,
naar uw oordeel afdoende?

Vraag 10

Bent u bekend met het televisieprogramma «Leven Zonder Letters» dat een aantal laaggeletterde
burgers volgt, en de problematiek rond laaggeletterdheid in Nederland agendeert? Bent
u bekend met het feit dat in Nederland 2,5 miljoen mensen laaggeletterd zijn (1 op
de 6 mensen van 16 jaar en ouder)?

Vraag 11

Is de communicatie vanuit banken bij een Wwft-klantenonderzoek voor deze groep laaggeletterden
dusdanig begrijpelijk dat zij de gevraagde informatie kunnen leveren? Welk deel van
de rekeningblokkades komt voort uit het feit dat mensen niet reageren op onderzoeksvragen
vanuit de bank? Zou het kunnen dat dit niet gebeurt omdat mensen dit niet overzien
of niet begrijpen?

Vraag 12

Hebt u een kwantitatief beeld bij de in de vorige vraag genoemde problematiek? Vindt
u dat dat dit iets is wat met spoed verbeterd moet worden door banken? Welke taak
ziet u voor uzelf om dit aan te jagen?

Vraag 13

Is hierbij volgens u ook een taak voor de toezichthouder weggelegd? Kunt u, mede in
acht nemende de lessen uit het rapportOngekend Onrecht, bewerkstelligen dat De Nederlandsche Bank (DNB), de banken en de betrokken ministeries
met elkaar om de tafel gaan om de problemen te bespreken en met een advies te komen
wat in dezen gelet op alle belangen en de complexiteit een verstandige benadering
van de problematiek kan zijn?

Vraag 14

Vindt u de hierboven genoemde signalen over rekeningblokkades zorgelijk? Zo ja, wat
wilt u verder doen om dit probleem aan te pakken en ervoor te zorgen dat burgers niet
worden uitgesloten van het maatschappelijk verkeer?

Mededeling

Hierbij bericht ik u, mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid, dat de schriftelijke
vragen van het lid Grinwis (CU) over geblokkeerde bankrekeningen van Nederlandse burgers,
onder wie veel jongeren (ingezonden 4 december 2023, met kenmerk 2023Z19637), met het oog op zorgvuldige (interdepartementale) afstemming niet binnen de termijn
van drie weken kunnen worden beantwoord.

Ik streef ernaar om de antwoorden zo spoedig mogelijk en binnen de verlengde termijn
van in totaal zes weken aan u te sturen.