Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dijk over het bericht 'Toename van kinderen met een longontsteking'

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 12 december
2023).

Vraag 1

Wordt op dit moment onderzoek gedaan naar de mogelijke oorzaken van de toename van
longontstekingen onder kinderen in Nederland? Kunt u uw antwoord toelichten?1

Antwoord 1

Op basis van bestaande surveillance worden de trends van luchtweginfecties goed bijgehouden.
Uit diverse bronnen wordt wekelijks actuele informatie verzameld en geduid. Daarbij
gaat het om de Nivel huisartsenpeilstations over acute luchtweginfecties bij huisartspatiënten,
de virologische weekstaten over voornamelijk ziekenhuislaboratoria diagnostiek en
Infectieradar over acute luchtweginfecties bij de algemene bevolking (RIVM). Daarnaast
wordt in de rioolwatersurveillance (RIVM) gekeken naar SARS-CoV-2. In overleg met
RIVM en Nivel wordt nu een intensivering van de surveillance bij de huisartsenpeilstations
uitgezet door extra bemonstering en uitgebreider testen (op meer pathogenen) van longontstekingen
onder kinderen in de leeftijdsgroep onder 15 jaar, omdat daarin de grootste toename
van longontstekingen wordt gevonden.

Vraag 2

Welke mogelijke verklaringen zijn er voor het hogere aantal longontstekingen onder
kinderen in Nederland ten opzichte van voorgaande jaren?

Antwoord 2

Deze trend past binnen het seizoenspatroon, hoewel het vroeger in het seizoen is dan
gebruikelijk en bij kinderen 5–14 jaar hoger dan gebruikelijk. De toename kan worden
toegeschreven aan een gelijktijdige verheffing van verschillende luchtwegvirussen
en -bacteriën, waaronder RSV, SARS-CoV-2, rhinovirus en Mycoplasma pneumoniae. Dit
blijkt uit de cijfers van de Nivel huisartsenpeilstations, de virologische weekstaten
over ziekenhuislaboratoria en de Infectieradar. Deze trend wordt ook in andere Europese
landen en China waargenomen. Om oorzaken van longontstekingen bij kinderen in de leeftijdsgroep
0–14 jaar beter in beeld te brengen gaan RIVM en Nivel daar extra onderzoek naar doen.

Vraag 3

Zijn regionale verschillen zichtbaar als het gaat om de stijging van het aantal longontstekingen
onder kinderen in Nederland? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 3

In alle provincies is het aantal gevallen van longontsteking bij kinderen relatief
hoog voor de tijd van het jaar. Nivel ziet hierbij geen duidelijk verschil tussen
de provincies.

Vraag 4

In hoeverre wordt gekeken of de toename van longontstekingen verband houdt met de
luchtkwaliteit in Nederland?

Antwoord 4

De klimaatfactoren die invloed hebben op luchtweginfecties en ook longontstekingen
zijn de combinatie van lage temperatuur en bepaalde luchtvochtigheid. Bovendien zitten
mensen in de herfst en winterperiode ook meer binnen en dichter op elkaar. Slechte
luchtkwaliteit kan leiden tot gezondheidsproblemen, zoals ademhalingsproblemen. De
huidige toename van luchtweginfecties past bij de tijd van het jaar waarin meerdere
respiratoire pathogenen circuleren. De rol van luchtkwaliteit hierbij is niet goed
te kwantificeren. Meer in zijn algemeenheid kan worden gesteld dat er verbanden zijn
tussen blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen en effecten op hart- en bloedvaten,
luchtwegen en longen en op totale sterfte. Er is ook een mogelijke relatie tussen
langdurige, lokaal verminderde luchtkwaliteit en luchtweginfecties.2
3

Vraag 5

Wat is de waarschijnlijkheid dat het hogere aantal longontstekingen onder kinderen
in Nederland ten opzichte van voorgaande jaren verband houdt met de recente coronapandemie?

Antwoord 5

Daar is nu nog geen duidelijke conclusie over te trekken. De afname van luchtweginfecties
tijdens de inzet van maatregelen ter preventie van corona en de daaropvolgende toename
kunnen invloed hebben op de huidige trends. De seizoenspatronen van infectieziekten
hadden zich in de periode 2022/2023 grotendeels hersteld, maar het is nog onduidelijk
hoe het patroon van het huidige seizoen met deze toenames eruit gaat zien en of dit
zal overeenkomen met pre-corona patronen. Naast het effect van de maatregelen zelf
is het aannemelijk dat mensen met klachten dit seizoen weer vaker naar de huisarts
gaan. Door de grote druk op de zorg en de beschikbaarheid van GGD-teststraten in de
coronatijd gingen mensen met klachten minder snel naar de huisarts.