Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Grinwis en Van der Graaf over het bericht 'Plotseling tekort van 126 miljoen voor tolvrije tunnel: ‘We kunnen in 2030 toch niet weer poortjes neerzetten?'

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Staatssecretaris
van Financiën (ontvangen 20 november 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2023–2024, nr. 338.

Vraag 1

Hoe luidt uw reactie op het bericht «Plotseling tekort van 126 miljoen voor tolvrije
tunnel: «We kunnen in 2030 toch niet weer poortjes neerzetten?»»1

Antwoord 1

Op 20 november 2023 is de bestuurlijke overeenkomst met Zeeland gesloten over het
tol vrijmaken van de Westerscheldetunnel met ingang van 2025. Het controversieel verklaren
van Betalen naar Gebruik (BNG) betekent nog niet dat BNG niet doorgaat. Pas als een
nieuw kabinet besluit niet door te gaan met BNG ontstaat een dekkingsvraag ten aanzien
van een tolvrije Westerscheldetunnel voor de periode 2030–2033. In de bestuursovereenkomst
is opgenomen dat het Rijk een toezegging heeft gedaan voor de dekking van het tolvrij
maken van de periode 2030–2033.

Vraag 2

Herinnert u zich de motie-Van der Staaij c.s. (Kamerstuk 36 200, nr. 42) en de motie-Van der Plas/Stoffer (Kamerstuk 36 200 A, nr. 82)? Kunt u bevestigen dat de Westerscheldetunnel vanaf 2025 tolvrij is voor personenauto’s?

Antwoord 2

Ja, ik ben bekend met beide moties. De Minister van Financiën heeft u met brief Budgettaire
verwerking Algemene Politieke Beschouwing van 4 oktober 20222 geïnformeerd dat de motie-Van der Staaij c.s. door het kabinet uitgevoerd zal worden.
Op 20 november 2023 is de Bestuursovereenkomst Tolvrije Westerscheldetunnel ondertekend
waarin afspraken tussen het Rijk en de provincie Zeeland zijn opgenomen over het tolvrij
maken van de Westerscheldetunnel. Hiermee wordt gevolg gegeven aan beide moties en
is een tolvrije tunnel voor in ieder geval personenauto’s vanaf 2025 een stap dichterbij.
Over deze Bestuursovereenkomst is de Kamer separaat geïnformeerd.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het risico op een tekort van 126 miljoen euro op het volledig tolvrij
maken van de Westerscheldetunnel als gevolg van het controversieel verklaren, vertragen
en mogelijk niet invoeren van Betalen naar Gebruik (het invoeren van kilometerbeprijzing
van autogebruik)?

Antwoord 3

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat Betalen naar Gebruik – ondanks het controversieel verklaren
van het dossier – nog altijd 2030 als geplande inwerkingtredingsjaar kent? Zo nee,
kunt u dan aangeven welk inwerkingtredingsjaar voor Betalen naar Gebruik verwacht
wordt?

Antwoord 4

Na de val van het kabinet is Betalen naar Gebruik door de Kamer controversieel verklaard.
Dit betekent dat de ontwikkeling van de plannen voor nu is gestopt. Het is voorts
aan een nieuw kabinet om keuzes te maken over het vervolg van Betalen naar Gebruik.
In het kader van het traject «Bouwstenen voor een beter en eenvoudiger belastingstelsel»
worden opties uitgewerkt voor een volgend kabinet. Hierbij kan ook verder gekeken
worden naar het systeem van autobelastingen en de rol die Betalen naar Gebruik hierin
kan spelen.

Vraag 5

Kunt u aangeven of u rekening houdt met het heractiveren van de tolwinning bij de
Westerscheldetunnel als Betalen naar Gebruik vertraagt? Bent u het eens dat dit een
zeer onwenselijke situatie is die koste wat het kost voorkomen moet worden?

Antwoord 5

Heractiveren van tolwinning bij de Westerscheldetunnel zou inderdaad een onwenselijke
situatie zijn wat betreft dit kabinet. De inzet van de Provincie Zeeland en het kabinet,
die heeft geleid tot de afspraken in de Bestuursovereenkomst, is er dan ook op gericht
de Westerscheldetunnel vanaf 2025 tolvrij te maken. Zie verder antwoord 1.

Vraag 6

Hoe spant u zich in om te voorkomen dat er na 2030 toch weer tolheffing zal plaats
vinden bij de Westerscheldetunnel?

Antwoord 6

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Bent u van mening dat het potentiële tekort van 126 miljoen euro op de begroting van
het Ministerie van Financiën, als aandeelhouder van de N.V. Westerscheldetunnel, opgelost
dient te worden? Zo nee, kunt u toelichten waarom dit niet het geval zou moeten zijn?

Antwoord 7

Zie antwoord op vraag 1 en 2.

Daarbij dient opgemerkt te worden dat het Rijk sinds de overdracht van de aandelen
van de Westerscheldetunnel aan de provincie Zeeland in 2009, geen aandeelhouder meer
is van de N.V. Westerscheldetunnel. Sinds dat moment is de provincie Zeeland 100%
aandeelhouder van de N.V. Westerscheldetunnel.

Vraag 8

Kunt u aangeven op welke andere manieren dan via heractivering van de tolwinning op
de Westerscheldetunnel een eventueel tekort van 126 miljoen euro opgelost kan worden?

Antwoord 8

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 9

Kunt u de Kamer en de Provincie Zeeland garanderen dat, als de Westerscheldetunnel
in 2025 tolvrij is geworden voor het personenvervoer, deze nooit meer met tol belast
zal worden voor het personenvervoer?

Antwoord 9

Zoals in antwoord 5 is aangegeven zou heractiveren van tolwinning bij de Westerscheldetunnel
een onwenselijke situatie zijn wat betreft dit kabinet. De inzet van de Provincie
Zeeland en het kabinet, die heeft geleid tot de afspraken in de Bestuursovereenkomst,
is er dan ook op gericht om de Westerscheldetunnel vanaf 2025 tolvrij te maken.

Vraag 10

Kunt u de Kamer en de Provincie Zeeland garanderen dat, als de Westerscheldetunnel
in 2030 volledig tolvrij is geworden, deze nooit meer met tol belast zal worden?

Antwoord 10

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 11

Kunt u in het komende Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte
en Transport (BO MIRT) de garantie vastleggen dat de Westerscheldetunnel in 2030 volledig
tolvrij wordt, ook als Betalen naar Gebruik vertragen zou, met name in het licht van
eerder gedane en geschade beloftes aan Zeeland, bijvoorbeeld rond de Marinierskazerne
Vlissingen?

Antwoord 11

Zoals beschreven bij antwoord vraag 2, is recent de Bestuursovereenkomst Tolvrije
Westerscheldetunnel ondertekend en toegestuurd aan de Kamer. Hiermee wordt gevolg
gegeven aan de kamerbreed aangenomen moties die daartoe oproepen (motie-Van der Staaij
c.s.3 en de motie-Van der Plas/Stoffer4). Vanwege de vereiste afstemming met de provincie Zeeland was dat niet mogelijk voor
het BO MIRT van dit najaar.