Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Futselaar over het sturen van clustermunitie door de VS naar Oekraïne

Antwoord van Minister Bruins Slot (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van
Defensie (ontvangen 10 oktober 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2022–2023, nr. 3533.

Vraag 1

Heeft de Amerikaanse regering de beslissing om clustermunitie aan Oekraïne te leveren
daadwerkelijk voorgelegd voor instemming aan bondgenoten zoals zij stelt in de officiële
bekendmaking van het besluit?1 Is Nederland geconsulteerd? Zo ja, wat was de reactie van de Nederlandse regering?
Zo nee, hoe beoordeelt u de melding door de Amerikaanse regering dat u geconsulteerd
bent?

Antwoord 1

Allereerst hecht het kabinet eraan te benadrukken dat Oekraïne zich verdedigt tegen
de voortdurende Russische agressie, in lijn met artikel 51 van het VN-Handvest. Zonder
de Oekraïense inzet van clustermunitie, zelfs als het op eigen grondgebied is, goed
te keuren, blijft Nederland zich samen met partners onverminderd inzetten voor maximale
steun aan Oekraïne en maximale druk op Rusland. Alleen Rusland kan direct een einde
maken aan deze oorlog, met een besluit de eigen troepen terug te trekken van Oekraïens
grondgebied.

De levering in kwestie betreft een bilaterale overeenkomst tussen de Verenigde Staten
en Oekraïne. Vertegenwoordigers van de Verenigde Staten hebben het besluit om over
te gaan tot levering van clustermunitie aan Oekraïne in NAVO-verband medegedeeld aan
Nederland en andere bondgenoten. Dit was op dezelfde dag als de officiële bekendmaking
door de Amerikaanse overheid. Nederland is niet gevraagd in te stemmen met deze levering
van clustermunitie en is hiertoe ook niet bevoegd.

Nederland heeft meermaals, waaronder in NAVO-verband en bij monde van de Minister
van Buitenlandse Zaken in het Commissiedebat NAVO van 6 juli jl., aangegeven dat het
partij is bij het Verdrag inzake clustermunitie en dat Nederland ieder gebruik van
clustermunitie ontmoedigt. Samen met andere landen die partij zijn bij het Verdrag
inzake clustermunitie zet Nederland zich in voor de universele toepassing van dit
verdrag. Nederland blijft dit uitdragen in gesprekken met verdragspartijen die de
normen van het verdrag niet naleven, als ook met landen die geen verdragspartij zijn,
zoals de Verenigde Staten, Oekraïne en Rusland.

Vraag 2

Zijn er beperkingen gesteld aan het gebruik van clustermunitie door de Amerikaanse
regering aan de Oekraïense krijgsmacht? Zo ja, welke?

Antwoord 2

De VS en Oekraïne hebben afspraken gemaakt over de inzet en het gebruik van deze munitie.
Het Amerikaanse Ministerie van Defensie heeft in een openbare verklaring op 7 juli
2023 verdere toelichting gegeven over deze afspraken en de afgesproken beperkingen
bij de inzet. Volgens deze toelichting vallen hieronder bepalingen dat de clustermunitie
alleen op Oekraïens grondgebied wordt ingezet, dat het niet in bewoonde gebieden wordt
ingezet en dat zorg wordt gedragen voor de ruiming van de clustermunitie na afloop
van het conflict.

De Verenigde Staten hebben benadrukt dat de levering van clustermunitie een tijdelijke
oplossing is waartoe het zichzelf genoodzaakt zag vanwege sterk teruglopende voorraden
van andere types munitie in Oekraïne.

Vraag 3

Is het waar dat de door VS te leveren clustermunitie gebruikt kan worden in pantserhouwitsers
of andere artilleriestukken?2 Zo nee, wat zijn dan de feiten?

Antwoord 3

De door de VS geleverde clustermunitie 155 mm kan door elk geleverde vuurmond van
het kaliber 155 mm., dus ook door de geleverde PzH-2000, verschoten worden.

Vraag 4

Zijn de door Nederland geleverde achttien pantserhouwitsers nog steeds in gebruik
van de Oekraïense krijgsmacht?3

Antwoord 4

Defensie heeft in totaal acht PzH 2000 pantserhouwitsers geleverd die in gebruik zijn
bij de Oekraïense strijdkrachten.

Vraag 5

Zo ja, hebt u bij de Oekraïense krijgsmacht aangegeven dat het gebruik van clustermunitie
in de door Nederland geleverde pantserhouwitsers niet is toegestaan?

Antwoord 5

Na overdracht is door Nederland geleverd materieel in bezit van de Oekraïense krijgsmacht
die het materieel mag inzetten binnen de kaders van aan levering verbonden voorwaarden.
Nederland heeft bij de levering van militaire middelen en goederen aan Oekraïne de
voorwaarden gesteld dat deze zullen worden gebruikt 1) door Oekraïense overheidsinstanties;
2) in het kader van zelfverdediging conform artikel 51 van het VN-Handvest; 3) in
overeenstemming met het internationaal recht, waaronder het humanitair oorlogsrecht;
en 4) dat geleverd materieel enkel mag worden overgedragen aan een derde partij na
nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de Nederlandse overheid en indien dergelijke
overdracht niet in strijd is met een VN, EU of OVSE wapenembargo.

Vraag 6

Zo nee, staat Nederland nog altijd volledig achter het Verdrag inzake Clustermunitie
en blijft zij zich houden aan daarin opgenomen beperkingen als het gaat om gebruik,
productie, aankoop, opslag en transport van deze munitie?4

Antwoord 6

Nederland is verdragspartij bij het Verdrag inzake clustermunitie en gebonden aan
alle bepalingen daarin, en zal zich daaraan blijven houden.