Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Omtzigt over het vernietigende rapport van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) over een Woo-verzoek van Nieuwsuur over de speech over groepsimmuniteit van premier Rutte aan het begin van de coronacrisis, waar al bijna twee jaar eigenlijk geen documenten worden vrijgegeven

Antwoord van Minister-President Rutte (Algemene Zaken) (ontvangen 10 oktober 2023).

Inleiding

Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de vragen van het lid Omtzigt (Groep Omtzigt)
d.d. 13 september 2023, kenmerk 2023Z15153. Hiermee voldoe ik tevens aan het verzoek van de vaste commissie voor Binnenlandse
Zaken van 28 september 2023 om een reactie te ontvangen op een brief van het Adviescollege
Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) aangaande een advies inzake een Woo-verzoek
over groepsimmuniteit in kabinetskringen tijdens de COVID-19 pandemie d.d. 28 september
2023, kenmerk 2023Z15209/2023D39017.

In de beantwoording van de gestelde schriftelijke vragen ga ik, bij de beantwoording
van vraag 3, tevens in op het verzoek van het lid Omtzigt bij de Regeling van Werkzaamheden
d.d. 4 juli 2023, kenmerk 2023Z12762. In de bijlage treft u tevens de correspondentie aan met het Nationaal Archief over
de hotspot COVID-19 van het Ministerie van Algemene Zaken, voor zover niet reeds eerder
openbaar gemaakt in het besluit op een Woo-verzoek bij het Nationaal Archief van 20 maart
2023.1 Er is geen correspondentie met de CIO van het Rijk over de hotspot COVID-19 van het
Ministerie van Algemene Zaken.

Vraag 1

Kunt u een reactie geven op het ACOI-advies van 13 september?2

Antwoord 1

Op het advies van het adviescollege heb ik bij brief aan het college d.d. 13 september
jl. mijn reactie gegeven. Bijgevoegd treft u een afschrift van deze brief.

Vraag 2

Heeft u kennisgenomen van het advies: «Maak voor de journalist inzichtelijk én navolgbaar
hoe het hotspotarchief «Corona / COVID19 / SARS-CoV-2» van AZ er uitziet en welke
documenten dit bevat.»?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Kunt u voor het parlement inzichtelijk en navolgbaar maken hoe het hotspotarchief
«Corona / COVID19 / SARS-CoV-2» van het Ministerie van Algemene Zaken er uitziet en
welke documenten het bevat?

Antwoord 3

In het kader van de archivering is een hotspot een gebeurtenis waarvan is vastgesteld
dat het een grote mate van maatschappelijke onrust veroorzaakt die rechtvaardigt dat
daaraan gerelateerde archiefbescheiden categorisch van vernietiging worden uitgesloten.
De aanwijzing van een hotspot is dus in essentie het benoemen van een gebeurtenis
waarover archiefbescheiden, ongeacht van wat over bewaartermijnen in de zogenoemde
selectielijsten is bepaald, eeuwig worden bewaard. De formele aanwijzing van de coronacrisis
als hotspot vond bij het Ministerie van Algemene Zaken plaats op 28 september 2021.3 Daaraan voorafgaand, namelijk in juli 2020, is binnen het Ministerie van Algemene
Zaken door onder meer de secretaris-generaal schiftelijk en mondeling geïnstrueerd
om met bijzondere aandacht en met prioriteit informatie rond de coronacrisis te archiveren.4 Dit betekent dat in de praktijk werd gehandeld conform de instructie om niet te vernietigen,
vooruitlopend op de formele aanwijzing als hotspot. In dezelfde tijd is in het document
management systeem (DMS) een voorziening getroffen waar coronagerelateerde documenten
bij elkaar geplaatst kunnen worden. Voor de COVID-19-hotspot is een aparte hoofdmap
gemaakt in het DMS. Binnen die map is de reguliere ordeningsstructuur zoals die ook
elders in het DMS wordt gebruikt gekopieerd. Stukken die COVID-19-gerelateerde informatie
bevatten, zijn in beginsel in de hotspot-map geplaatst. Uitzondering daarop vormen
COVID-19-gerelateerde stukken in verband met reguliere overleggen als de ministerraad,
en de onderraden of de Voorlichtingsraad of stukken gerelateerd aan de reguliere bedrijfsvoering
– waarvoor in het DMS elders specifieke mappen bestaan. Dergelijke documenten zijn
niet geplaatst in de hotspot-map, maar op de reguliere plek in de ordeningsstructuur.

Een volledig overzicht van COVID-19-gerelateerde documenten in het DMS van het Ministerie
van Algemene Zaken is redelijkerwijs niet te geven. Indicatief kan ik melden dat het
gaat om een grote diversiteit aan documenten: van bijvoorbeeld offertes, media-analyses
en burgerbrieven tot QenA’s en spreekteksten voor de persconferenties, maar ook brieven,
afkomstig van andere departementen die in het kader van interdepartementale afstemming
met het Ministerie van Algemene Zaken zijn gedeeld, of geagendeerd zijn geweest in
een ministerraad of onderraad.

In de bijlage bij mijn reactie op het advies van het ACOI, zoals bijgevoegd bij deze
brief, is een overzicht van de mappenstructuur van de COVID-19-hotspot gegeven.

Vraag 4

Heeft u kennis genomen van het advies van het ACOI «Inzicht verschaffen zou daarom
volgens het Adviescollege mogelijk moeten zijn via bijvoorbeeld het opstellen of verstrekken
van een uitdraai uit het systeem van de betreffende documenten als (vorm van) inventarislijst»?

Antwoord 4

Ja.

Vraag 5

Kunt u een uitdraai van de 13.000 documenten verschaffen die zich in het hotspot archief
bevinden?

Antwoord 5

In het eerste bemiddelingsgesprek tussen het Ministerie van Algemene Zaken en het
ACOI op 8 november 2022 heeft het ministerie het aanbod gedaan aan de journalist om
een gesprek met twee direct bij de bestuurlijke aangelegenheid betrokken ambtenaren
te voeren. In dit gesprek, dat plaatsvond op 23 januari 2023, is toegelicht dat de
door de journalist gevraagde informatie niet aanwezig is bij het bestuursorgaan. Dit
is onderbouwd door een toelichting te geven op de taak en inrichting van het Ministerie
van Algemene Zaken en de besluitvorming ten tijde van de coronacrisis, zoals deze
ook door de OVV zijn beschreven.

In het kader van de bemiddeling van het ACOI tussen de verzoeker en het Ministerie
van Algemene Zaken is tevens afgesproken om meer inzicht te verschaffen in het totale
aantal documenten en de mappenstructuur van de hotspot. Dit heeft geleid tot het reeds
genoemde en bijgevoegde overzicht van de mappenstructuur en de constatering dat een
zoekopdracht naar coronagerelateerde informatie in het gehele DMS van het Ministerie
van Algemene Zaken ongeveer 13.000 «hits» oplevert. Een volledig overzicht hiervan
is redelijkerwijs niet te geven.

In het genoemde gesprek van 23 januari 2023 is daarnaast het aanbod gedaan van de
zijde van het Ministerie van Algemene Zaken om nogmaals een zoekslag te doen. Dit
is binnen de Wet open overheid een gebruikelijke werkwijze, waarbij verzoeker de mogelijkheid
krijgt om aannemelijk te maken dat de gevraagde informatie wel beschikbaar zou zijn
bij het bestuursorgaan. Verzoeker heeft vervolgens een groot aantal zoektermen aangeleverd.

In overleg met de bemiddelaar en de verzoeker heeft een aanvullende zoekslag plaatsgevonden
op basis van een aantal van de door verzoeker aangedragen termen. De aldus aangetroffen
documenten (ongeveer 500) zijn beoordeeld op relevantie voor het verzoek. Conclusie
hiervan was dat de door verzoeker gevraagde informatie, namelijk documenten over de
periode 1 februari 2020 tot 17 juni 2021 die op enigerlei wijze betrekking hebben
op «de strategie rondom groepsimmuniteit», niet aanwezig is bij het Ministerie van
Algemene Zaken.

Vraag 6

Kunt u een uitdraai geven van de 500 documenten die de term «groepsimmuniteit» bevatten?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Kunt u een tijdlijn (in de dagen en weken naar 17 maart toe) geven hoe uw speech over
groepsimmuniteit tot stand gekomen is, inclusief wie input geleverd heeft en wie hem
geschreven heeft en wie eraan meegwerkt heeft, welke versies er bestaan hebben en
hoe de Nederlands regering gekomen is tot deze strategie?5

Antwoord 7

De televisietoespraak die ik gaf op maandag 16 maart 2020 had als centraal onderwerp
de verschillende aspecten van de situatie waarvoor Nederland en zijn bevolking zich
door het coronavirus gesteld zag. De toespraak is in een kort tijdsbestek tot stand
gekomen. Er is aan de toespraak gewerkt op zondagmiddag, -avond en op maandag. De
documenten die betrekking hebben op de totstandkoming van de toespraak zijn met het
Woo-besluit van 15 oktober 2021 openbaar gemaakt.6

Vraag 8

Kunt u deze vragen een voor een en binnen twee weken beantwoorden?

Antwoord 8

De vragen zijn zo snel als mogelijk beantwoord.