Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wassenberg over het onvolledig informeren van de Kamer over het doodschieten van twee chimpansees door Dierenpark Amersfoort

Antwoord van Minister Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 18 september
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 3319.

Vraag 1

Kent u het bericht «Ruim twee jaar na uitbraak blijkt: verdoven was nooit een optie
voor ontsnapte apen, er was geen dierenarts»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe oordeelt u over de nieuwe berichtgeving waaruit blijkt dat de twee chimpansees
zijn doodgeschoten omdat er geen dierenarts in het park aanwezig was en er daarom
geen verdoving kon worden toegediend?

Antwoord 2

De chimpansees vertoonden agressief en imponerend gedrag en kwamen op dreigende wijze
op het personeel dat ze in de gaten hield af. Om zichzelf en de bezoekers van het
park te beschermen zag het personeel op dat moment geen andere oplossing dan de dieren
dood te schieten. De eventuele aanwezigheid van een dierenarts had deze situatie en
uitkomst niet veranderd. De voorbereiding en de inwerkingtreding van de verdoving
zou namelijk te lang hebben geduurd.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat uw ambtsvoorganger op eerdere Kamervragen van de Partij voor
de Dieren heeft geantwoord dat vanwege veiligheidsoverwegingen is besloten om de dieren
dood te schieten in plaats van te verdoven?2

Antwoord 3

Dat bevestig ik.

Vraag 4

Waarom is de Kamer destijds niet geïnformeerd over het gegeven dat er geen verdoving
kon worden toegediend door de afwezigheid van een dierenarts? Komt dat doordat:

a. Uw ambtsvoorganger de Kamer willens en wetens onvolledig heeft geïnformeerd?

b. Uw ambtsvoorganger zelf onvolledig is geïnformeerd door DierenPark Amersfoort en als
gevolg daarvan de Kamer niet volledig kon informeren? Zo ja, hoe oordeelt u hierover?

Antwoord 4

Het niet aanwezig zijn van een dierenarts op het park was niet relevant voor de beantwoording
van de vragen. Snel na de start van het incident waren de hoofd-dierenarts en drie
back-updierenartsen onderweg naar het dierenpark. Indien de chimpansees minder agressief
waren hadden deze dierenartsen de verdoving snel kunnen verzorgen. De aanwezigheid
van een dierenarts had in de situatie zoals die zich voordeed echter niet tot een
andere uitkomst geleid, zoals beschreven bij het antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Hoe oordeelt u over de verwachting van primatologen Frans de Waal en Marc van Roosmalen
dat de chimpansees zelf hun sociale groep weer zouden hebben opgezocht en terug zouden
zijn gegaan naar hun verblijf wanneer het dierenpark rustig zou hebben afgewacht?3

Antwoord 5

Direct nadat de chimpanseeverzorger zich realiseerde dat de buitendeur niet gesloten
was, is getracht de ontsnapte dieren terug te lokken naar het verblijf met voedsel.
Er waren vier dieren buiten hun verblijf gekomen, waarvan er twee op deze wijze zijn
teruggekeerd, de twee mannetjes verplaatsten zich echter verder de dierentuin in.
Het is mogelijk dat ook deze dieren na verloop van tijd weer terug zouden zijn gegaan
naar hun sociale groep en verblijf. Het dierenpark is echter verantwoordelijk voor
de veiligheid van haar personeel en bezoekers. Vanwege de agressie die de chimpansees
vertoonden en het acute gevaar voor het personeel, heeft de dierentuin besloten niet
af te wachten of de dieren mogelijk vrijwillig zouden terugkeren.

Vraag 6

Deelt u de kritische visie van deze experts over de handelwijze van DierenPark Amersfoort?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Ik hecht groot belang aan de veiligheid van dierentuindieren en bezoekers. Daarom
zijn er veiligheidseisen voor dierentuinen opgenomen in het Besluit houders van dieren.
Zo moet iedere dierentuin een veiligheidsprotocol hebben, waarin onder meer beschreven
staat hoe dierentuinen omgaan met ontsnappingen. Dit protocol wordt voor verlening
van de dierentuinvergunning getoetst en er is bij tussentijdse controles aandacht
voor de naleving van het veiligheidsprotocol. Wanneer er onverhoopt toch een ontsnapping
plaatsvindt, wordt naderhand bekeken of de dierentuin het protocol heeft gevolgd.
Ook vind ik het belangrijk dat er onderzoek plaatsvindt naar de ontsnapping en het
handelen van de dierentuin tijdens de ontsnapping, om eventuele herhaling te voorkomen.

Er hebben na de ontsnapping van de chimpansees dan ook gesprekken met Dierenpark Amersfoort
plaatsgevonden en de dierentuin heeft een onafhankelijk onderzoek naar de ontsnapping
laten uitvoeren. Daaruit komt het beeld naar voren dat de medewerkers tijdens de ontsnapping
het veiligheidsprotocol hebben gevolgd en het handelen van de medewerkers solide onderbouwd
is.

Vraag 7

Kunt u bevestigen dat sinds het doodschieten van de twee chimpansees, wat uw ambtsvoorganger
een «uitzonderlijk incident» noemde, in ditzelfde dierenpark ook nog een hyena en
twee wolven zijn ontsnapt, waarvan er één is overleden en één zwaargewond is geraakt?
Zo ja, wat vindt u hiervan?

Antwoord 7

Ja. Het betreffen nog steeds uitzonderlijke incidenten, maar het is opvallend dat
er meerdere incidenten zijn geweest bij Dierenpark Amersfoort. Die neem ik uiteraard
serieus. Er is onderzocht of de dierentuin zich heeft gehouden aan de geldende veiligheids-
en noodprotocollen, zoals vermeld in mijn antwoord op vraag 6. Dat is het geval voor
alle drie de incidenten. Desalniettemin betreur ik het als hierbij dieren overlijden
of gewond raken.

Daarom heeft de Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO), die uitvoerder is van
de wetgeving omtrent dierentuinen, ook extra actie ondernomen. Zo zijn de aanbevelingen
uit het onafhankelijke onderzoek besproken en zijn extra reguliere contactmomenten
ingepland om de opvolging van deze aanbevelingen te bespreken. Zo wordt het risico
op ontsnappingen in de toekomst verder verkleind.

Vraag 8

Hoeveel «uitzonderlijke incidenten» moeten nog plaatsvinden voordat u de dierentuinvergunning
van DierenPark Amersfoort intrekt?

Antwoord 8

Aangezien de dierentuin zich aan alle geldende veiligheids- en noodprotocollen heeft
gehouden en zich actief inzet om herhaling te voorkomen, zie ik geen reden om de vergunning
van Dierenpark Amersfoort in te trekken.

Vraag 9

Kunt u deze vragen één voor één en binnen de daarvoor gestelde termijn beantwoorden?

Antwoord 9

Het is helaas niet gelukt de vragen binnen de gestelde termijn te beantwoorden.