Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen gesteld door het lid Ceder over de voortdurende blokkade van de Lachin-doorgang naar Nagorno-Karabach

Antwoord van Minister Schreinemacher (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 4 september 2023).

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat Azerbeidzjan een controlepost heeft ingesteld
in de Lachin-doorgang, ondanks en in strijd met de beslissing van het Internationaal
Hof van Justitie?1

Antwoord 1

Het kabinet is inderdaad op de hoogte van de instelling van de genoemde controlepost.

Vraag 2

Beschouwt u deze handeling door Azerbeidzjan als een schending van internationale
wettelijke verplichtingen, zoals verklaard is door de Europese Unie (EU) Hoge Vertegenwoordiger
Borrell?2

Antwoord 2

Zoals eerder gedeeld3 spreekt Nederland Azerbeidzjan regelmatig aan op zijn verantwoordelijkheid om vrije
doorgang van personen, voertuigen en vracht in de Lachin-doorgang te garanderen, ook
in het licht van de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof op 22 februari 2023.

Azerbeidzjan heeft aangeboden dat de route via Aghdam (Azerbeidzjan) gebruikt kan
worden om de regio te bevoorraden. De EU heeft hier van nota genomen, maar aangegeven
dat dit niet een alternatief kan vormen voor de opening van de Lachin route.

Vraag 3

Welke stappen bent u van plan te ondernemen om Azerbeidzjan ervan te overtuigen te
stoppen met dergelijke acties? Bent u het eens dat deze acties erop gericht zijn de
Armeense bevolking van Nagorno-Karabach te verdrijven?4 Zo niet, wat ziet u dan als de bedoeling van deze acties?

Antwoord 3

Nederland en de EU staan in nauw contact met Azerbeidzjan en Armenië en blijven beide
partijen doorlopend aansporen tot onderhandelingen. Het blijft van groot belang dat
alle betrokken partijen aan het vredesproces toegewijd blijven en verdere escalatie
wordt voorkomen. Daar spreekt het kabinet de partijen consequent op aan. Nederland
heeft naar aanleiding van de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof de Azerbeidzjaanse
autoriteiten opgeroepen om de uitspraak na te leven en zal dit blijven doen. Het kabinet
speculeert niet over de motieven achter handelingen van andere landen.

Zoals eerder gedeeld5 zet de EU zich tot op het hoogste niveau in op dit thema, getuige de ontmoeting van
de Voorzitter van de Europese Raad Charles Michel met de leiders van Armenië en Azerbeidzjan
op 15 juli jl. Nederland blijft de situatie samen met Europese partners nauwlettend
volgen en bekijkt in Europees verband hoe verder kan worden bijgedragen aan stabiliteit
in de regio. Ook de VS spelen een rol in de bemiddeling tussen Armenië en Azerbeidzjan.
Nederland spoort de EU aan de inspanningen zo goed mogelijk af te stemmen met de VS.

Vraag 4

Hoe denkt u over de oproepen van de Armeense regering om genocide-preventie mechanismen
te implementeren in verband met de situatie in Nagorno-Karabach6?

Antwoord 4

Dit voorjaar heeft de Armeense regering in diverse media verwezen naar de inzet van
VN genocide-preventie mechanismen, en heeft daartoe in New York gesproken met de speciaal
adviseur van de VN-secretaris-generaal ter voorkoming van genocide. Armenië heeft
ook tijdens de 53ste zitting van de VN Mensenrechtenraad op 4 juli een gezamenlijke verklaring over het
75-jarig bestaan van het Verdrag inzake de voorkoming en de bestraffing van genocide
uitgesproken. In deze gezamenlijke verklaring wordt onder meer gewezen op de rol van
het VN mensenrechtensysteem en de VN Mensenrechtenraad bij het verzamelen van informatie
over mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal humanitair recht
die tot genocide kunnen leiden. Nederland heeft, net zoals een meerderheid van EU
lidstaten, deze verklaring gesteund.

Vraag 5

Hoe denkt u over het initiatief van de Armeense regering om een Verenigde Naties (VN)-missie
te sturen naar Nagorno-Karabach om de feitelijke situatie te onderzoeken7?

Antwoord 5

Nederland streeft naar een duurzaam vredesakkoord tussen Armenië en Azerbeidzjan.
Allereerst wordt gekeken naar bemiddeling door de Voorzitter van de Europese Raad.

Vraag 6

Hoe schat u de kans in op verdere escalatie door Azerbeidzjan, nu Rusland de veiligheid
niet meer garandeert? Hoe denkt u dat een Kosovo- of zelfs Srebrenica-achtig scenario
rond Nagorno-Karabach nog te voorkomen is?

Antwoord 6

Zolang er geen vredesakkoord is blijft de situatie precair. Vandaar het grote belang
dat Azerbeidzjan en Armenië zo snel mogelijk weer bij elkaar om de tafel moeten komen
om tot een duurzaam vredesakkoord te komen.

Vraag 7

Wat heeft u ondernomen om bij te dragen aan de repatriëring van alle Armeense krijgsgevangenen
en door Azerbeidzjan gevangen genomen burgers, zoals de regering is opgedragen in
aangenomen moties door de Tweede Kamer?8

Antwoord 7

Zoals eerder gedeeld9 brengt Nederland dit onderwerp geregeld op via de EU of in bilaterale gesprekken
met de Azerbeidzjaanse autoriteiten.

Vraag 8

Wat is er uit het onderzoek gekomen naar de vraag hoe in Europees verband de druk
op Azerbeidzjan opgevoerd kan worden om de blokkade te beëindigen en hierbij gelijkgezinde
lidstaten te betrekken?10 Welke van de uitkomsten van dit onderzoek bent u van plan uit te gaan voeren?

Antwoord 8

Zoals eerder gedeeld11 spelen namens de EU de Voorzitter van de Europese Raad, de Hoge Vertegenwoordiger
en de Speciaal Vertegenwoordiger voor de Zuidelijke Kaukasus een actieve bemiddelende
rol tussen Armenië en Azerbeidzjan, en Nederland steunt hen daarin. Nederland steunt
de verklaring van de Hoge Vertegenwoordiger van 26 juli jl., die o.a. op Nederlands
aandringen tot stand is gekomen. Ook kwam de VN Veiligheidsraad op 16 augustus jl.
bijeen om de situatie te bespreken.

Vraag 9

Is het onafhankelijk en onpartijdig onderzoek naar oorlogsmisdaden begaan door Azerbeidzjaanse
troepen op Armeens grondgebied in september, waartoe u afgelopen najaar heeft eerder
opgeroepen, er ooit gekomen?12 Zo ja, kunt u de uitkomsten hiervan met de Kamer delen? Zo niet, op welke manier
kunt u bewerkstelligen, eventueel in Europees verband, dat er alsnog onderzoek naar
deze misdaden komt?

Antwoord 9

Zoals eerder met uw Kamer gedeeld13 heeft Nederland in het verleden diverse malen gepleit voor het belang van accountability
en een internationaal onafhankelijk onderzoek. Hier bleek in EU verband geen steun
voor.

Nederland steunt allereerst het EU-bemiddelingsproces waarbij er op hoog niveau vanuit
de EU met de leiders van Azerbeidzjan en Armenië wordt gepraat.

Vraag 10

Heeft EU Hoge Vertegenwoordiger Borrell tijdens de laatste Raad Buitenlandse Zaken
de situatie rond de Lachin-corridor ter sprake gebracht? Heeft hij voorstellen gedaan
in verband met de situatie? Zo ja welke? Heeft hij voorgesteld om een deadline te
stellen voor de opening van de Lachin-corridor? Op welke manier is de kwestie besproken?

Antwoord 10

Uitwisselingen binnen de Raad zijn vertrouwelijk, derhalve kan hier niet verder op
worden ingegaan. Ik verwijs u door naar het verslag van de Raad Buitenlandse Zaken
van 26 juni jl.14 voor een geopenbaarde toelichting.