Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Lee en Van der Plas over het aanpakken van piramidespellen voor jongeren

Antwoord van Minister Kaag (Financiën) mede namens de Minister van Economische Zaken
en Klimaat (ontvangen 25 augustus 2023). Zie Aanhangsel Handelingen, vergader jaar
2022–2023, nr. 2876.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Iedereen snel rijk als je maar je best doet: dure cursus
of piramidespel»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het zeer zorgelijk is dat jongeren worden meegezogen in IM Academy,
dat in alles op een piramidespel lijkt en daarmee in veel gevallen geld en goed contact
met vrienden en familie verliezen?

Antwoord 2

Ja, ik deel deze zorg.

Vraag 3

Bent u ermee eens dat het onwenselijk is dat IM Academy in Nederland opereert?

Antwoord 3

Het is niet wenselijk dat partijen die de wet overtreden actief zijn in Nederland.
Het is echter nog niet vastgesteld dat IM Academy de Nederlandse wet heeft overtreden.
Partijen die voldoen aan de in Nederland geldende regels kunnen in Nederland actief
zijn.

Vraag 4

Wat kunt u zeggen over de mate waarin soortgelijke bedrijven als IM Academy, die de
belofte om snel rijk te worden combineert met een sterke nadruk op netwerkmarketing,
in Nederland actief zijn? Hoeveel jongeren worden hier naar schatting door beïnvloed?
Bent u bereid hier nader onderzoek naar te (laten) doen?

Antwoord 4

We weten dat bedrijven zoals IM Academy op de Nederlandse markt actief zijn. Het aantal
mensen dat aangehaakt is (als klant/ondernemer) bij dergelijke organisaties is mij
niet bekend.

In het antwoord op eerdere vragen van uw Kamer is aangegeven dat de Autoriteit Consument
& Markt (ACM) gemiddeld genomen nagenoeg geen meldingen over multi-level marketing bedrijven ontvangt.2 Dit beeld is niet gewijzigd. Op dit moment zie ik geen aanleiding om nader onderzoek
te doen. Het is aan de toezichthouders om op te treden als sprake is van onrechtmatigheden.

De ACM en AFM zien toe op de naleving van de Wet handhaving consumentenbescherming
(Whc). De Whc bepaalt onder meer dat handelaren geen oneerlijke handelspraktijken
mogen verrichten als bedoeld in afdeling 3a van titel 3 van boek 6 van het Burgerlijk
Wetboek. Als daar aanleiding toe is, kan de ACM handhavend optreden en een boete opleggen.
Indien de oneerlijke handelspraktijken betrekking hebben op financiële diensten of
activiteiten kan de AFM handhavend optreden.

Vraag 5

Hoe kan het dat een partij als IM Academy in Nederland gewoon nog actief is als het
bedrijf achter IM Academy in België is veroordeeld op basis van de Europese Richtlijn
oneerlijke handelspraktijken? Welke ruimte laat de Europese Richtlijn om praktijken
zoals naar voren komen in het genoemde artikel toe te staan?

Antwoord 5

Een veroordeling van een onderneming in België heeft niet automatisch gevolgen in
Nederland. Het is aan de bevoegde toezichthouders in Nederland om op te treden als
sprake is van onrechtmatigheden. Daarvoor moet eerst vast komen te staan dat onrechtmatigheden
ook in Nederland voorkomen.

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat het onwenselijk is dat er vanuit leden van IM Academy de
facto financieel advies wordt gegeven terwijl IM Academy daarvoor geen vergunning
heeft?

Antwoord 6

Indien door IM Academy beleggingsadvies wordt gegeven zonder dat IM Academy over een
vergunning beschikt, is dat verboden en vind ik dat inderdaad onwenselijk. Organisaties
die in Nederland beleggingsadvies geven moeten op basis van de Wet op het financieel
toezicht een vergunning hebben van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De AFM
kan handhavend optreden indien partijen zich niet houden aan de vergunningplicht.

Vraag 7

Wat gaat u eraan doen om IM Academy en soortgelijke piramidestructuren in Nederland
te verbieden?

Antwoord 7

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4 biedt de huidige wet- en regelgeving aanknopingspunten
en het is aan de bevoegde toezichthouder om op te treden als sprake is van misleidende
vormen van multi-level marketing, evenals eventuele piramidestructuren.

Vraag 8

Doet de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onderzoek, of is de AFM bereid een te
onderzoek te starten, naar het verbieden van het geven van financieel advies door
IM Academy en het verbieden van de piramidestructuur die IM Academy heeft opgezet?

Antwoord 8

Aangezien het gaat om een individuele partij kunnen hierover geen uitspraken worden
gedaan. Daarnaast worden door onafhankelijke toezichthouders geen uitspraken gedaan
over nog te starten of lopende onderzoeken.

Vraag 9

Doet de AFM onderzoek naar de vele online reclame en targeted advertising waarin advies gegeven wordt over hoe mensen snel rijk kunnen worden, zonder dat hier
sprake lijkt te zijn van een vergunning tot financieel advies?

Antwoord 9

De AFM heeft in 2021 een verkenning gedaan naar finfluencing, waarna onder meer een webinar is georganiseerd en een website is gelanceerd3 voor finfluencers om hen te wijzen op hun verantwoordelijkheden en wettelijke verplichtingen.4 De AFM monitort in brede zin online reclames die betrekking hebben op financiële
diensten en activiteiten. Organisaties die in Nederland beleggingsadvies geven moeten
op basis van de Wet op het financieel toezicht een vergunning hebben van de Autoriteit
Financiële Markten (AFM). Daarnaast mogen partijen op grond van de Wet oneerlijke
handelspraktijken geen oneerlijke handelspraktijken verrichten, zoals het verstrekken
van misleidende informatie. De AFM kan handhavend optreden indien partijen zich niet
houden aan de vergunningplicht of oneerlijke handelspraktijken verrichten. Daarnaast
biedt ook de Wet oneerlijke handelspraktijken aanknopingspunten om op te treden tegen
misleidende handelspraktijken.

Vraag 10

Wat gaat u doen om dit soort marketing, in het geval er geen sprake is van vergunningverlening,
aan te pakken?

Antwoord 10

Finfluencers mogen, net als ieder ander, geen oneerlijke of misleidende handelspraktijken
verrichten, zoals het verstrekken van misleidende informatie. De ACM is bevoegd om
te handhaven als sprake is van het overtreden van consumentenwetgeving en frauduleuze
verkoopmethodes. De AFM is bevoegd om te handhaven wanneer de Wet op het financieel
toezicht wordt overtreden of de Wet handhaving consumentenbescherming indien sprake
is van een financiële dienst of activiteit.