Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over de aanpak van Russische oligarchen in Nederland

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 23 augustus 2023).

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht: «Tot aan de Amsterdamse Keizersgracht jaagt Oekraïne
op Russisch bezit»?1

Antwoord 1

Het is niet aan het kabinet om berichtgeving van een recensie te voorzien. In algemene
zin zet het kabinet zich voortdurend in om de sanctiedruk op Rusland te verhogen met
effectieve maatregelen om geld- en goederenstromen die ten gunste kunnen komen aan
de Russische oorlogsindustrie af te knijpen.

Vraag 2 en 3

Is het waar dat «Russische eigenaren van het energiebedrijf VS Energy-groep de inkomsten
uit hun Oekraïense zakenimperium gebruiken om de Russische invasie te financieren»?

Klopt het dat de Oekraïense bezittingen van VS Energy onder een vestiging aan de Keizersgracht
in Amsterdam vallen, «vanwege de aantrekkelijke fiscale regelingen en gunstige belastingafspraken»?

Antwoord 2 en 3

Het kabinet kan niet ingaan op individuele casuïstiek.

Vraag 4

Is de Nederlandse bedrijfstak van VS Energy inderdaad nog altijd actief? Hoe valt
dit te rijmen met alle sanctiepakketten en beloftes over de aanpak van oligarchen?

Antwoord 4

De sancties tegen Rusland hebben als doel om Rusland onder druk te zetten en de mogelijkheden
tot oorlogsvoering zoveel als mogelijk te beperken. Het kabinet zet zich voortdurend
in om deze druk te verhogen, inclusief door listing van oligarchen als dat daartoe bijdraagt. Hierbij gelden de uitgangspunten van juridische
houdbaarheid, EU-eenheid en leveringszekerheid. Het bedrijf VS Energy vervult nog
altijd een energievoorzienende taak in Oekraïne, voor de Russische invasie was dat
voor 10% van de energiebehoefte. De Oekraïense staat is op dit moment bezig met het
nationaliseren van de infrastructuur. Het is dan ook niet de doelstelling van de sancties
om dit bedrijf op non-actief te zetten.

Vraag 5

Wat onderneemt u om ervoor te zorgen dat de bezittingen van Russische oligarchen in
Nederland alsnog worden geconfisceerd?

Antwoord 5

Binnen de Nederlandse rechtsstaat is confiscatie mogelijk op basis van een strafvorderlijke
titel. Confiscatie kan plaatsvinden bij of na een veroordeling voor een strafbaar
feit, doordat in de uitspraak zelf een verbeurdverklaring wordt uitgesproken of doordat
in een aparte uitspraak een ontnemingsmaatregel wordt opgelegd. Dit geldt bijvoorbeeld
voor zover de goederen en financiële tegoeden door middel van of uit de opbrengst
van een strafbaar feit zijn verkregen. In het geval van ontneming kan het ook gaan
om legaal verkregen vermogen als de rechter heeft beslist wat het wederrechtelijk
verkregen voordeel is.

Vraag 6

Bent u voornemens om opvolging te geven aan rechtshulpverzoeken van Oekraïne teneinde
hun te helpen hun onderzoek af te ronden en indien van toepassing bezittingen te ontnemen?

Antwoord 6

Wanneer Nederland een justitieel rechtshulpverzoek ontvangt, wordt dit beoordeeld
en waar mogelijk uitgevoerd op basis van de toepasselijke verdragen en de Nederlandse
wetgeving. De (eerste) toets ligt bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid, die
verzoeken die aan de voorwaarden voldoen ter uitvoering aanbiedt aan het openbaar
ministerie. Het openbaar ministerie voert rechtshulpverzoeken uit in samenwerking
met de politie of een van de bijzondere opsporingsdiensten.

Mogelijke rechtsbases voor strafrechtelijke samenwerking tussen Nederland en Oekraïne
zijn het Europees Verdrag aangaande de wederzijdse rechtshulp in strafzaken (Straatsburg,
1959) en het Verdrag van de Raad van Europa inzake het witwassen, de opsporing, de
inbeslagneming en de confiscatie van opbrengsten van misdrijven en de financiering
van terrorisme (Warschau, 2005). Dit laatste verdrag ziet specifiek op de internationale
samenwerking ten behoeve van het identificeren en opsporen van (crimineel) vermogen,
het leggen van beslag en de confiscatie door de overname van elkaars confiscatiebeslissingen
en de tenuitvoerlegging daarvan.

Vraag 7

Hoe staat het verder met de aanpak van Russische oligarchen in Europa en Nederland?
Wanneer krijgt de Kamer een update? Erkent u dat de grote woorden over een stevige
aanpak vooralsnog nauwelijks worden waargemaakt?

Antwoord 7

Uw Kamer wordt regelmatig op de hoogte gehouden over de stand van zaken omtrent de
oorlog in Oekraïne en de reactie daarop die Nederland gezamenlijk vormgeeft binnen
EU-, NAVO- en internationaal verband. Onderdeel daarvan is de onverminderde voortrekkersrol
van Nederland bij de ontwikkeling van nieuwe sanctiemaatregelen tegen Rusland om –
waar mogelijk – de druk verder op te voeren. Voorts is uw Kamer het meest recent geïnformeerd
op 21 april jl. over de stand van zaken omtrent de naleving van sancties in Nederland.2 Zoals toegezegd wordt uw Kamer na de zomer geïnformeerd over de discussie omtrent
het gebruik van bevroren tegoeden voor de wederopbouw van Oekraïne.