Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Koekkoek over het bericht ‘Ook NS wil in 2025 met internationale treinen blijven rijden en doet aanvraag bij ACM’

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 14 augustus
2023)

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Ook NS wil in 2025 met internationale treinen
blijven rijden en doet aanvraag bij ACM»?1

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met dit bericht.

Vraag 2

Voor de deadline op 14 juni »23 zijn er bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM)
meerdere aanmeldingen door verschillende spoorvervoerders gedaan om per 2025 internationale
verbindingen uit te baten. Hoe beschouwt u deze aanmeldingen?

Antwoord 2

In deze meldingen zie ik de bevestiging dat de reiziger een groter en beter aanbod
aan internationale treinverbindingen kan worden geboden dan nu het geval is. Dat vervoerders
kansen zien om internationale verbindingen in open toegang aan te bieden, volgt op
de steeds grotere vraag vanuit reizigers naar internationale treindiensten. Zo meldden
vervoerders dit jaar een forse toename van de verkoop van internationale treintickets.
Meer aanbod op de internationale verbindingen geeft de reiziger meer keuzemogelijkheden
tegen mogelijk gunstigere tarieven. Dat levert voor de reiziger meerwaarde op.

Ik zie het ook als een voortzetting van de stappen die diverse vervoerders de afgelopen
jaren al hebben gezet om nieuw internationaal aanbod in open toegang te realiseren.
Dit heeft onder meer geleid tot een groeiend aantal nachttreinverbindingen en extra
Eurostardiensten naar Londen. Het is een positieve ontwikkeling voor de reiziger dat
vervoerders nu met verdere initiatieven komen om nieuwe internationale treinverbindingen
te realiseren en bestaande verbindingen te verbeteren. Daar waar de risico’s voor
de binnenlandse dienstverlening beperkt zijn en lijnen niet bepalend zijn voor de
robuustheid van het integrale netwerk in Nederland, kies ik ervoor om de initiatieven
in open toegang de ruimte te geven door treindiensten niet op te nemen in de HRN-concessie.
Aangezien vervoerders de betreffende verbindingen zonder overheidsconcessie willen
aanbieden en – afgaande op de meldingen – voornemens zijn een vrij volledig aanbod
aan de reiziger willen bieden, zie ik niet de noodzaak om deze verbindingen in de
HRN-concessie op te nemen.

Vraag 3

In hoeverre gelooft u dat de aanmeldingen meerwaarde voor de reiziger kunnen opleveren?

Antwoord 3

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 levert meer aanbod op de internationale
verbindingen de reiziger meer keuzemogelijkheden tegen mogelijk gunstigere tarieven.
Dat levert voor de reiziger meerwaarde op.

Vraag 4

Kunt u een overzicht delen van alle aanmeldingen voor internationale lijnen per 2025
die bij de ACM zijn binnengekomen?

Antwoord 4

Volledigheidshalve verstrek ik u alle meldingen voor internationale en nationale treindiensten
die de afgelopen maanden zijn gedaan bij de ACM. Dit overzicht heb ik eerder met uw
Kamer gedeeld bij de beantwoording van de vragen van het lid Alkaya over treinen tussen
Groningen en Zwolle2.

Melding

Onderneming

Verbinding

Type

(Beoogde) start dienstverlening

31-05-21

Arriva

Groningen – Schiphol

Nachttrein

20-01-23

31-05-21

Arriva

Maastricht – Schiphol

Nachttrein

16-12-22

13-12-22

Arriva

Zwolle-Groningen

Binnenlands

01-01-25

13-12-22

Arriva

Zwolle-Leeuwarden

Binnenlands

01-01-25

09-03-23

Qbuzz

Dordrecht – Rotterdam – Utrecht

Nachttrein

21-12-24

22-05-23

FlixTrain

Rotterdam – Amsterdam – Oberhausen

Binnenlands/

Internationaal

01-08-24

22-05-23

Arriva

Groningen – Amsterdam – Parijs

Binnenlands/

Internationaal

01-06-26

08-06-23

QBuzz

Amsterdam – Berlijn

Internationaal

01-01-27

08-06-23

QBuzz

Amsterdam – Parijs

Internationaal

01-01-27

08-06-23

QBuzz

Amsterdam-Eindhoven

Binnenlands

01-01-27

13-06-23

NS Internationaal

Amsterdam – Berlijn (via Hengelo/Bentheim)

Binnenlands/

Internationaal

01-01-25

13-06-23

NS Internationaal

Amsterdam – Frankfurt/Bazel

Internationaal/

(Binnenlands)

01-01-25

13-06-23

NS Internationaal

Amsterdam – Parijs/Londen

Internationaal

01-01-25

13-06-23

NS Internationaal

Amsterdam – Wenen/Innsbruck (NightJet)

Internationaal

01-01-25

Vraag 5

Ten tijde van uw «Kamerbrief over opvolging moties internationale verbindingen in
HRN-concessie per 2025» van 20 februari 20233 waren er bij de ACM nog geen meldingen voor internationale verbindingen binnen. In
dezelfde brief schetst u dat wanneer het aannemelijk is dat bepaalde internationale
treindiensten in open toegang tot stand komen, het op basis van Europese spoorwetgeving
niet gerechtvaardigd is om de treinverbinding in de HRN-concessie op te nemen. Hoe
beïnvloeden de aanmeldingen bij de ACM de juridische mogelijkheid om de internationale
verbindingen in de HRN-concessie op te nemen?

Antwoord 5

Wanneer het aannemelijk is dat hoogwaardige internationale langeafstandsdiensten in
open toegang tot stand komen, is het juridisch niet houdbaar om die treindiensten
in een concessie op te nemen. De opname van internationale verbindingen in een concessie
dient door een lidstaat inhoudelijk goed onderbouwd te worden, zeker in het geval
verbindingen beperkte vervoerskundige samenhang hebben met de andere verbindingen
in die concessie. Naar verwachting zal de Europese Commissie zeer kritisch zijn op
het ongefundeerd terzijde schuiven van deze internationale opentoegangmeldingen.

Vraag 6

Bent u nog steeds voornemens om de internationale verbindingen in de HRN-concessie
op te nemen?

Antwoord 6

Verschillende vervoerders, waaronder NS en haar partners, hebben via een melding bij
de ACM aangegeven verbindingen vanaf 2025 in open toegang aan te willen bieden. Zoals
ook toegelicht in mijn brief bij de ontwerpconcessie4, kies ik er om die reden voor de verbindingen naar Parijs, Londen, Berlijn, Frankfurt,
Bazel en Wenen/Innsbruck niet op te nemen in de nieuwe HRN-concessie. De reiziger
krijgt daarmee naar verwachting een breder en gevarieerder aanbod dan als deze verbindingen
worden opgenomen in de nieuwe HRN-concessie. De intercity naar Brussel en de kort
grensoverschrijdende verbindingen Roosendaal-Antwerpen en Maastricht-Luik worden wel
onderdeel van de nieuwe HRN-concessie.

Vraag 7

Volgens de procedures van de ACM kunnen de betrokken concessieverlener, concessiehouder,
infrastructuurbeheerder of andere belanghebbende bevoegde autoriteit tot één maand
na een aanmelding bij de ACM vragen de invloed op het economisch evenwicht te onderzoeken.
Kunt u per aanmelding aangeven of dit gebeurd is?5

Antwoord 7

Als (internationale) opentoegangdiensten nadrukkelijk de binnenlandse dienstregeling
op het hoofdrailnet raken, acht ik het relevant een onafhankelijk beeld van het effect
van deze treindiensten op het economische evenwicht van de nieuwe HRN-concessie te
verkrijgen. Om deze reden heb ik een economische evenwichtstoets aangevraagd voor
het initiatief van Flixtrain tussen Rotterdam Centraal en Oberhausen, voor het initiatief
van Arriva tussen Groningen en Parijs en voor het initiatief van QBuzz tussen Amsterdam
en Eindhoven.

Vraag 8

Uw ministerie verzocht de ACM eerder dit jaar een dergelijk onderzoek uit te voeren
naar een aanmelding van Arriva. De ACM gaf in maart aan dit onderzoek niet te kunnen
uitvoeren zolang er geen definitieve keuzes over de inhoud van de nieuwe HRN-concessie
zijn gemaakt. Verwacht u dat dat ook geldt voor de eerdergenoemde aanmeldingen voor
internationale verbindingen?6

Antwoord 8

Het is aan de ACM om een afweging te maken over het uitvoeren van een dergelijke toets
binnen de geldende Europeesrechtelijke kaders.

Vraag 9

Hoe kan ervoor worden gezorgd dat als er straks meer aanbieders van internationale
verbindingen op het spoor komen, deze partijen constructieve medewerking aan elkaar
verlenen en in het belang van de reiziger denken?

Antwoord 9

Aangezien internationale verbindingen in de capaciteitsverdeling van ProRail veelal
in losse paden rijden en niet geïntegreerd zijn met de binnenlandse dienstregeling,
zie ik voor die verbindingen mogelijkheden om hier ruimte aan verschillende vervoerders
in open toegang te bieden. Deze aanbieders kunnen innovatie en vernieuwingskracht
brengen en bieden de reiziger perspectief op een beter en gevarieerder aanbod. Het
lijkt me in het belang van deze vervoerders om ook richting de toekomst de dienstverlening
zo goed mogelijk op elkaar aan te laten sluiten. Een goede aansluiting leidt in potentie
immers tot meer reizigers.

Vraag 10

In hoeverre is het verstandig om in de nieuwe HRN-concessie afspraken te maken over
samenwerking van de concessiehouder met aanbieders van internationale treindiensten,
zoals dat in artikel 13 van de huidige concessie ook het geval is met regionale spoorvervoerders?

Antwoord 10

Ik vermoed dat u doelt op artikel 12 van de huidige concessie waarin de concessiehouder
gevraagd wordt om constructief samen te werken met regionale spoorvervoerders. In
de ontwerpconcessie voor het Hoofdrailnet vraag ik de concessiehouder om een strategie
op te stellen voor de samenwerking met alle relevante sectorpartijen. In deze strategie
dient ook aandacht te zijn voor de samenwerking van de concessiehouder met regionale
en internationale vervoerders. Tegelijkertijd moeten we ons altijd realiseren dat
een goede samenwerking in de praktijk niet alleen tot stand komt omdat hierover een
bepaling in een concessie is opgenomen. Vervoerders zien zelf ook een prikkel om een
aantrekkelijk aanbod voor de reiziger te bieden en daartoe de dienstverlening op elkaar
aan te laten sluiten.

Vraag 11

Overweegt u in de nieuwe HRN-concessie een artikel op te nemen over samenwerking tussen
de concessiehouder en aanbieders van internationale treindiensten?

Antwoord 11

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 10, vraag ik de concessiehouder middels
een samenwerkingsstrategie inzichtelijk te maken hoe zij die samenwerking met andere
(internationale) vervoerders vorm gaat geven.