Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over o.a. de geannoteerde agenda Raad voor Concurrentievermogen 24, 25 juli en 28 juli 2023 (Kamerstuk 21501-30-580)

Nr. 581 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 20 juli 2023

De vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft een aantal vragen en opmerkingen
voorgelegd aan de Minister van Economische Zaken en Klimaat over de brief van 14 juli
2023 inzake geannoteerde agenda Raad voor Concurrentievermogen 24, 25 juli en 28 juli
2023 (Kamerstuk 21 501-30, nr. 580), het EU-voorstel Mededeling Interne Markt (The Single Market at 30) COM (2023) 162
van 3 april 2023 (Kamerstuk 2023D13862), het EU-voorstel Mededeling Lange termijn strategie voor concurrentievermogen na
2030 COM (2023) 168 van 3 april 2023 (Kamerstuk 2023D13864), het fiche Mededeling 30 jaar interne markt van 21 april 2023 (Kamerstuk 22 112, nr. 3662), het fiche Richtlijn gemeenschappelijke regels voor stimuleren reparatie van 26 april
2023 (Kamerstuk 22 112, nr. 3672), de op 17 mei 2023 ontvangen antwoorden op vragen commissie over o.a. de Geannoteerde
agenda Raad voor Concurrentievermogen van 22 en 23 mei 2023 (Kamerstuk 21 501–30, nr. 578), het fiche Verordeningen aanvullende beschermingscertificaten (ABC’s) van 26 mei
2023 (Kamerstuk 22 112, nr. 3693), het fiche Verordening inzake standaard essentiële octrooien van 2 juni 2023 (Kamerstuk
22 112, nr. 3700), het fiche Verordening dwanglicenties voor crisisbeheersing van 2 juni 2023 (Kamerstuk
22 112, nr. 3701), de brief Proportionaliteitsrichtlijn beroepskwalificaties van 9 juni 2023 (Kamerstuk
21 109, nr. 261) en het op 19 juni 2023 ontvangen Verslag Raad voor Concurrentievermogen 22 en 23 mei
2023 (Kamerstuk 21 501-30, nr. 579).

De vragen en opmerkingen zijn op 18 juli 2023 aan de Minister van Economische Zaken
en Klimaat voorgelegd. Bij brief van 19 juli 2023 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, Klink

De adjunct-griffier van de commissie, Meester-Schaap

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersoon

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de agenda voor
de Informele Raad voor Concurrentievermogen en hebben hierover nog enkele vragen.

De rol van de consument in de groene transitie

1.

De leden van de CDA-fractie lezen dat het kabinet de discussie over een verbod op
dark patterns wil voeren bij de onderhandelingen over het Europese Unie (EU)-consumentenrecht.
Deze leden snappen dat dit onderwerp wellicht niet past bij de groene transitie, maar
zijn wel van mening dat hierover spoedig een fundamentele discussie op EU-niveau gevoerd
moet worden. Zij vragen of het kabinet deze mening deelt.

Het kabinet is met uw Kamer van mening dat de discussie over (een verbod op) dark patterns op Europees niveau, samen met de Europese Commissie (hierna: Commissie) en andere
lidstaten, gevoerd moet worden.

2.

De leden van de CDA-fractie maken uit de stukken op dat het nog niet zeker is of de
Europese Commissie (hierna: Commissie) überhaupt met nieuwe maatregelen komt, maar
slechts nog onderzoekt of dit nodig is. Deze leden vragen of het kabinet hier duidelijkheid
over wil geven, en vragen ook naar de verwachte tijdslijn. Zij roepen het kabinet
op om dit onderwerp zo spoedig mogelijk op EU-niveau te agenderen, mede gelet op het
verzoek van de commissie voor Economische Zaken en Klimaat (EZK) om spoedig een debat
te voeren over de Nederlandse consumentenagenda.

De Commissie onderzoekt momenteel of de huidige regels consumenten ook online voldoende
beschermen («fitness check»)1. De Commissie heeft in dit kader een openbare internetconsultatie gehouden en heeft
een samenvatting van de resultaten gepubliceerd2. De verwachting is dat de uitkomsten van de fitness check in het tweede kwartaal van 2024 worden gepubliceerd.

Zoals aangekondigd in de Consumentenagenda3 heb ik een aantal thema’s onder de aandacht gebracht bij de Commissie, waaronder
dark patterns.

3.

Zij vragen tot slot of het kabinet alvast zijn standpunt wil delen over een verbod
op dark patterns.

Dark patterns zijn manipulatieve of misleidende technieken die consumenten ertoe aan kunnen zetten
om keuzes te maken die niet in hun belang zijn. Consumenten misleiden is reeds wettelijk
verboden op basis van bestaande regels voor oneerlijke handelspraktijken.

De ontwikkelingen in de digitale economie gaan snel. Een hoog niveau van consumentenbescherming
kan hierdoor onder druk komen te staan. Het kabinet vindt het daarom belangrijk dat
consumentenwetgeving voldoende flexibel is om hier snel op te kunnen reageren. Dit
heb ik ook bij de Europese Commissie onder de aandacht gebracht.

Open Strategische Autonomie als fundament van de EU: een kans voor versterking industrie
en hernieuwd momentum voor de interne markt

De leden van de CDA-fractie constateren dat het kabinet hernieuwd momentum ziet voor
versterking van de interne markt en daarvoor een aantal voorstellen doet, zoals een
jaarlijkse cyclus met beleidsvoorstellen en het opstellen van langetermijnstrategieën
voor de verschillende strategische waardeketens, samen met de sector. Deze leden steunen
deze voorstellen van het kabinet en hebben hierover nog enkele verduidelijkende vragen.

4.

De leden van de CDA-fractie vragen hoe de jaarlijkse cyclus eruit zou moeten zien,
welke andere Raadsformaties hierbij betrokken moeten zijn en wat de rol van de Europese
Commissie hierin is.

Zoals het kabinet vorig jaar heeft geschetst in de Kamerbrief over de interne-marktactieagenda4 zet het kabinet in op een jaarlijkse cyclus. Daarin presenteert de Europese Commissie
aan het begin van elk jaar één compleet en bruikbaar overzicht van de stand van de
interne markt. Dat ontbreekt momenteel. Op basis van één compleet overzicht van het
functioneren van de interne markt en concrete aanbevelingen voor vervolgacties kan
de Raad voor Concurrentievermogen prioriteiten bepalen. Daarmee gaan de Europese Commissie
en EU-landen vervolgens aan de slag, onder meer via de Europese Taskforce Interne-markthandhaving
(SMET).

De interne markt raakt aan veel verschillende beleidsterreinen. Het is dan ook zaak
dat alle Raadsformaties worden betrokken die zich bezighouden met onderwerpen die
aan de interne markt raken en waar knelpunten voor de interne markt spelen. De conclusies
van de Europese Raad van maart en juni dit jaar roepen op tot de geschetste cyclus.
Daarnaast heeft de Europese Raad van juni jl. gevraagd om een onafhankelijk rapport
over de stand van de interne markt. Dit rapport is momenteel in voorbereiding onder
aanvoering van de Italiaanse oud-premier Letta. In maart 2024 zal de Commissie een
eerste voortgangsrapport aan de Europese Raad voorleggen. Tezamen met het onafhankelijk
rapport biedt dit een goede gelegenheid de jaarlijkse cyclus goed in te richten en
ook richting een nieuwe Europese Commissie het belang van een goed werkende interne
markt voor burgers en bedrijven stevig te verankeren.

5.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet verder voor welke strategische waardeketens
zo’n langetermijnstrategie in ieder geval nodig is, wie deze strategieën opstelt en
hoe de sector hierbij betrokken zou moeten worden.

Het kabinet roept op tot het maken van langtermijnstrategieën met betrekking tot verschillende
strategische waardeketens met doelen voor de lange termijn, waarin samen met de sector
wordt geanalyseerd welke obstakels er zijn en welke beleidsinstrumenten nodig zijn
om deze obstakels te adresseren. Dit is een oproep aan Europese lidstaten en de Europese
Commissie.

Daarnaast wordt onder coördinatie van de interdepartementale taskforce strategische
afhankelijkheden gewerkt aan verdere analyses van de waardeketens op de gebieden energie,
digitale en (hoogwaardige) technologische toepassingen, medische producten en voedselzekerheid.
Deze vier gebieden zijn opgenomen in de Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der
Nederlanden, die op 3 april jl. met uw Kamer is gedeeld5 als de waardeketens waarop extra aandacht nodig is. De identificatie van risicovolle
strategische afhankelijkheden en het opstellen van strategieën gericht op mitigatie
van afhankelijkheden binnen de waardeketens in deze gebieden is een complex en tijdrovend
proces dat blijvend overleg en consultatie van het bedrijfsleven en de betrokken sectoren
vergt. Uw Kamer wordt later in dit jaar geïnformeerd over de voortgang van dit werk,
ook overeenkomstig de motie van de leden Sjoerdsma en Brekelmans6 die het kabinet oproept een duidelijk tijdspad en doelstellingen op te stellen om
onze risicovolle afhankelijkheden te verminderen.

6.

Deze leden zijn van mening dat een belangrijk element van het verbeteren van de strategische
autonomie ligt in samenwerking tussen lidstaten uit Noord- en Zuid-Europa, en Oost-
en West-Europa, zodat het fundament van Europa als geheel versterkt wordt. Zij vragen
naar de kijk van het kabinet hierop en welke rol het kabinet voor Nederland ziet om
hieraan een bijdrage te leveren.

Vanwege de verschuivende geopolitieke verhoudingen en de resulterende druk op het
open wereldwijde economische systeem moet de Europese Unie voldoende weerbaar zijn
om haar publieke belangen te blijven behartigen. Deze investering in de eigen weerbaarheid
verloopt via verschillende sporen, zoals uiteengezet in de Kamerbrief Open Strategische
Autonomie (Kamerstuk 35 982, nr. 9). Het eerste spoor behelst het versterken van het eigen fundament en de eigen economische
positie. Dat vraagt zeker om samenwerking tussen lidstaten, bijvoorbeeld bij het wegnemen
van belemmeringen en het verder vervolmaken van de interne markt die de afgelopen
dertig jaar een belangrijke impuls heeft gegeven aan groei en werkgelegenheid in de
gehele Unie, en niet in de laatste plaats in Nederland zelf.

Maar ook bij het tweede spoor, het verminderen van risicovolle afhankelijkheden, is
nauwe samenwerking tussen lidstaten binnen de interne markt van groot belang, bijvoorbeeld
bij het veiligstellen van de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen. Nederland
probeert deze samenwerking te bevorderen en werkt met verschillende (groepen) lidstaten
nauw samen om open strategische autonomie te bevorderen. Dat gebeurt bijvoorbeeld
rondom de interne markt met lidstaten als Polen en Tsjechië. Vanuit de EU zijn verschillende
instrumenten ingericht die ook de samenwerking binnen (industriële) ecosystemen en
waardeketens beogen te intensiveren, zoals industriële allianties en de Important Projects of Common European Interest (IPCEIs). Open strategische autonomie vraagt dus inderdaad om samenwerking, maar
deze hoeft zich wat het kabinet betreft niet te beperken tot alleen Europese lidstaten.
Nederland zet zich samen met andere lidstaten (ook het huidige Spaanse voorzitterschap
van de Raad) in voor het behoud van een open economie en internationale samenwerking,
ook binnen Europese instrumenten. Daarbij worden risico's van open handel en investeringen
afgedekt waar nodig, zonder in onnodig en schadelijk protectionisme te vervallen.

7.

De leden van de CDA-fractie lezen tot slot dat het kabinet de governance van Important
Projects of Common European Interest (IPCEI’s) wil verbeteren, bv. door het opzetten
van een Joint European Forum on IPCEI. Deze leden vragen hoe dit forum er volgens
het kabinet uit moet zien en wie hierin moeten deelnemen. Zij roepen het kabinet op
om de relevante sectoren hier actief in te betrekken.

8.

Zij onderstrepen het grote belang van goede governance van de IPCEI’s, met name om
ervoor te zorgen dat het bedrijfsleven en vooral het midden- en kleinbedrijf (mkb)
in staat wordt gesteld om mee te doen, zonder door al teveel hoepels te hoeven springen.
Voorgenoemde leden vragen of de Minister deze mening deelt en welke stappen zij wil
nemen om deze betere governance mogelijk te maken in het belang van het mkb.

Antwoord 7 en 8

Voor het kabinet heeft het nieuwe forum tot doel om IPCEI’s strategischer en effectiever te maken en moet het bijdragen aan meer transparantie
en inclusiviteit, zodat kleine lidstaten ook mee kunnen doen. Concreet zou een Joint European Forum on IPCEI het IPCEI-proces moeten verbeteren door het stroomlijnen van procedures, het harmoniseren van
regels tussen lidstaten en het uitwisselen van ervaringen en goede voorbeelden. Daarnaast
zou het IPCEI-forum een rol moeten spelen in de voorbereiding van een IPCEI door, samen met de industrie, gezamenlijke analyses voor nieuwe IPCEI’s te faciliteren en daar prioriteiten voor vast te stellen. De Europese Commissie en
lidstaten zouden moeten deelnemen aan dit forum, waar relevant aangevuld met vertegenwoordigers
uit de sector of academische/ wetenschappelijke afgevaardigden. Idealiter zouden de
conclusies uit een IPCEI-forum als input dienen voor bespreking (en besluitvorming) over IPCEI’s in de Raad voor Concurrentievermogen. Betrokkenheid van het mkb is hierbij een aandachtspunt
dat breed gedeeld wordt in Europa. Om de uitvoering te versnellen van bijzondere innovatieve
projecten waarbij verschillende lidstaten betrokken zijn, heeft de Commissie in de
herziene Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) hogere aanmeldingsdrempels
en steunintensiteiten voor onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten ingevoerd. Deze maatregelen
kunnen grensoverschrijdende voordelen opleveren waarvan ook het mkb kan profiteren.

Panelgesprekken over OSA (1: de korte termijn uitdagingen, 2: de midden-en lange termijn
uitdagingen, 3: aspecten gelinkt aan financiering en de impact hiervan op de interne
markt)

9.

De leden van de CDA-fractie hebben al eerder aandacht gevraagd voor de uitdagingen
op korte termijn, om ervoor te zorgen dat we cruciale (energie-intensieve) industriële
waardeketens niet definitief verliezen. Deze leden constateren dat het kabinet aangeeft
dat een gezamenlijk Europees antwoord hierop van belang is, maar dat het kabinet hier
vervolgens zelf geen antwoord op geeft. Deze leden vragen nogmaals hoe het kabinet
er concreet en op korte termijn voor zorgt dat in Europees verband maatregelen worden
genomen om belangrijke ketens in de maakindustrie, die we nodig hebben voor de groene
transitie, te behouden en om kansen te zoeken voor nieuwe groene industrie in Europa.

In Europees verband zijn al maatregelen voorgesteld om ketens in de maakindustrie
die belangrijk zijn voor de groene transitie te behouden en nieuwe kansen te benutten.
Nederland draagt hier actief aan bij. Zo vinden in de EU momenteel onderhandelingen
plaats over het Green Deal Industrial Plan, waaronder de Net Zero Industry Act (NZIA) en Critical Raw Materials Act (CRMA) en heeft de Europese Commissie onlangs een voorstel voor het Strategic Technologies for Europe Platform (STEP) gedaan dat moet toezien op de financiering van strategische technologieën.

Het kabinet ziet de NZIA als een belangrijk instrument om de Europese en Nederlandse concurrentiepositie in
de wereld te kunnen versterken. Het kabinet steunt de ambitie om de Europese productie
van schone technologie te verhogen en daarmee de energietransitie te versnellen. Het
is positief dat de NZIA verder kijkt dan toegang tot financiering en ook andere obstakels meeneemt zoals
vergunningen en vaardigheden. Het kabinet onderzoekt hoe de NZIA effectiever kan worden voor Nederland op het gebied van vergunningen, reikwijdte,
en CO2-opslag. Nationaal ondersteunt het kabinet de transitie van de maakindustrie middels
het Nationaal Groeifonds. Onlangs zijn er door de Groeifondscommissie voorstellen
goedgekeurd voor onder andere de ontwikkeling van circulaire zonnepanelen en batterijen.7

De CRMA beoogt de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen die nodig zijn voor het doen
slagen van de groene en digitale transities en het bevoorraden van de ruimtevaart-
en defensie-industrie te borgen. De CRMA draagt op verschillende manieren bij aan dit doel, bijvoorbeeld door; het opzetten
van Strategische Projecten (winnings-, raffinage-, en recyclingprojecten), het versnellen
van vergunningverlening voor deze Projecten en het op Europees niveau vergroten van
het inzicht in de kwetsbaarheden in grondstoffenketens middels monitoring. Via de
Nationale Grondstoffenstrategie zet het kabinet nationaal in op het versterken van
de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen op de middellange termijn. Dit doet
het kabinet onder andere door kennisopbouw en monitoring en door in samenspraak met
het bedrijfsleven te onderzoeken hoe de Nederlandse raffinagecapaciteit voor kritieke
grondstoffen kan worden ontwikkeld.

STEP heeft verschillende doelen (1) het behouden van de Europese leiderschapspositie op
kritieke en opkomende technologieën voor de groene en digitale transitie, en (2) het
mobiliseren van privaat kapitaal om Europese bedrijven op strategische technologieën
internationaal concurrerend te maken. Het kabinet werkt momenteel aan een Nederlandse
positie op dit voorstel en zal deze eind augustus via het reguliere BNC-traject met
uw Kamer delen.

Beantwoording motie van het lid Amhaouch

10.

De leden van de CDA-fractie lezen dat het kabinet in antwoord op de motie van het
lid Amhaouch8 aangeeft dat de recente verruimingen van de staatssteunregels de mogelijkheid bieden
om bestaande subsidieregelingen voor verduurzaming van de industrie zoals o.a. de
Demonstratie Energie Innovatie (DEI+)-regeling te verruimen. Deze leden vragen of
dit daadwerkelijk betekent dat het kabinet van plan is om subsidies te verruimen en
zo ja, om welke subsidies het gaat en wat de verruiming precies inhoudt.

De subsidieregelingen voor verduurzaming van de industrie worden jaarlijks geëvalueerd.
Ook dit jaar zal dit voor onder andere de DEI+ gebeuren. Op basis daarvan wordt besloten
of een regeling moet worden aangepast.

Fiche: Mededeling 30 jaar interne markt

11.

De leden van de CDA-fractie constateren dat het kabinet kritisch is op het voorstel
van de Commissie om per lidstaat een interne-marktbureau op te richten. Deze leden
delen de zorgen van het kabinet, omdat onduidelijk is wat deze bureaus zullen toevoegen
en omdat dit wellicht bijdraagt aan een ongelijk speelveld tussen lidstaten. Zij vragen
of inmiddels meer duidelijkheid is over het voorstel en zo nee, dan roepen zij het
kabinet op om dit voorstel niet te steunen.

Tot op heden heeft de Europese Commissie geen aanvullende informatie gegeven over
het voornemen voor het opzetten van interne-marktbureaus. Het kabinet zal eventuele
nadere informatie kritisch beoordelen en over een eventueel nader uitgewerkt Commissievoorstel
de Kamer informeren. Het kabinet wil momenteel niet vooruitlopen op een beoordeling
van een eventueel Commissievoorstel.

Fiche: Verordening inzake standaard essentiële octrooien

12.

De leden van de CDA-fractie roepen het kabinet op om bij de onderhandelingen als uitgangspunt
te nemen dat het voorstel niet tot extra regeldruk voor het mkb leidt. Deze leden
vragen of het kabinet dit standpunt deelt.

Het kabinet is met de CDA-fractie van mening dat het voorstel voor een Verordening
inzake standaard essentiële octrooien niet tot extra regeldruk zou moeten leiden en
zal zich ervoor inzetten dat te voorkomen.

13.

De leden van de CDA-fractie maken van de gelegenheid gebruik om te vragen naar de
status van het onderzoek naar het proportionaliteitsbeginsel in relatie tot inbreukverboden
in het octrooirecht. Deze leden vragen of het onderzoek inmiddels van start is gegaan
en of de Minister een tijdspad wil delen.

Het onderzoek naar het proportionaliteitbeginsel in relatie tot inbreukverboden in
het octrooirecht is inmiddels gestart en zal naar verwachting dit najaar worden afgerond.

Vragen en opmerkingen van het lid van de BBB-fractie

Het lid van de fractie BBB heeft kennisgenomen van de brief en bijgevoegde documenten
over de Raad voor Concurrentievermogen / Interne Markt & Industrie / Onderzoek. Hier
zijn nog een aantal vragen over.

14.

Een van de prioriteiten van deze periode is het bevorderen van sociale en economische
rechtvaardigheid.9 Het lid van de fractie-BBB vraagt de Minister dan ook of ze dit momentum wil benutten
om rechtvaardige handelsovereenkomsten tot prioriteit te verheffen. Dat wil zeggen
dat Nederland gaat bevorderen dat er niet meer geïmporteerd mag worden wat hier ook
niet geproduceerd moet worden. Oftewel dat al onze geïmporteerde producten minimaal
aan de eisen moeten voldoen die hier aan onze lokale/Europese productie worden gesteld.
Dit kunnen eisen zijn op de inzet van bepaalde (grond)stoffen, de inzet van arbeid,
duurzaamheid en al die andere eisen die de overheid hier aan productie stelt. En zo
nee, wat dit lid niet hoopt en verwacht, wil de Minister dan aangeven waarom zij dat
niet gaat doen?

Handelspolitiek valt onder de verantwoordelijkheid van de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Nederland voert een actief handelsbeleid, waarbij
handels- en investeringsverdragen een belangrijk instrument zijn. Voor de EU, als
geopolitieke speler, zijn handelsakkoorden een uniek instrument om haar economische
marktmacht strategisch en politiek te benutten en de samenwerking met gelijkgezinde
landen in de wereld te versterken. Deze akkoorden dragen bij aan hoge standaarden
voor bijvoorbeeld arbeidsrechten, duurzame groei en klimaat. Dat is het normstellende
effect van EU-regels voor derde landen, wat bijdraagt aan welvaart in deze landen
en zorgt voor een gelijker speelveld. Als wereldwijd dezelfde standaarden gelden,
is dat in het voordeel van Nederlandse bedrijven. Uitgangspunten bij deze standaarden
zijn het Klimaatakkoord van Parijs en fundamentele verdragen van de Internationale
Arbeidsorganisatie. Inzetten op duurzame handel is een belangrijk uitgangspunt tijdens
deze kabinetsperiode. Zo heeft het kabinet zich ingespannen voor een EU-breed Carbon Border Adjustment Mechanism; potentieel een zeer krachtig instrument om klimaatverandering tegen te gaan. Daarnaast
zet het kabinet in op het versterken van effectieve naleving van bestaande duurzaamheidsafspraken
in handelsakkoorden.

Open Strategische Autonomie

15.

Over het Strategic Technologies for Europe Platform (STEP)-budget heeft het lid van
de BBB-fractie een aantal vragen aan de Minister. Hoe beoordeelt de Minister de omvang
van het STEP-budget? Is 10 miljard euro voldoende als Europese reactie op de Inflation
Reduction Act (IRA)? Hoe is de toegang voor mkb tot de fondsen van STEP?

Het kabinet werkt momenteel aan een Nederlandse positie op het STEP-voorstel en zal deze eind augustus via het reguliere BNC-traject met uw Kamer delen.

16.

Kan inzichtelijk worden gemaakt hoeveel staatssteun Nederland het afgelopen jaar heeft
aangevraagd bij de Commissie, hoeveel is goedgekeurd en hoeveel is uitgegeven? Gelet
op de verruimde staatssteunkaders, is het kabinet voornemens om hier meer gebruik
van te maken?

17.

Hoe ziet het kabinet de rol van staatsteun in het kader van de Europese strategische
autonomie? Hoe beoordeelt de Minister de onderlinge concurrentiestrijd tussen lidstaten
met subsidies?

18.

Hoe kan voorkomen worden dat met name bedrijven in lidstaten als Frankrijk en Duitsland
grote subsidies ontvangen? Welke gevolgen heeft dit voor de interne markt?

Antwoord 16, 17 en 18

De Europese Commissie publiceert ieder jaar een overzicht van de EU-uitgaven voor
staatssteun op basis van de gegevens van lidstaten. Het zogenoemde «staatssteunscorebord»
voor 2022 (met betrekking tot de daadwerkelijke uitgaven voor staatssteun in 2021)
vindt uw Kamer op: Externe link:https://competition-policy.ec.europa.eu/system/files/2023-06/state_aid_…. De pagina’s 198–201 gaan in op de situatie in Nederland. Dit rapport gaat nog niet
in op de goedgekeurde maatregelen en uitgaven onder het Tijdelijk crisis- en transitiekader
voor staatssteunmaatregelen ter ondersteuning van de economie na de Russische agressie
tegen Oekraïne, omdat dit kader van toepassing is sinds 23 maart 2022. Een lijst met
goedgekeurde steunmaatregelen op basis van het tijdelijk steunkader vindt uw Kamer
op: Externe link:https://competition-policy.ec.europa.eu/system/files/2023-07/State_aid_…. In hoeverre de goedgekeurde steunbudgetten daadwerkelijk zullen worden benut door
de lidstaten zal blijken uit het staatssteun scoreboard.

Het voeren van een degelijk en innovatief economisch beleid is het uitgangspunt van
het kabinet. Dit neemt niet weg dat er in het licht van de noodzakelijke groene en
digitale transitie en in het geval van marktfalen gerichte staatssteun nodig kan zijn,
ook op het gebied van het verminderen van strategische afhankelijkheden in het kader
van open strategische autonomie. Het kabinet heeft een uitgebreid beleid om de Nederlandse
industrie te ondersteunen in de transitie, waaronder via subsidiemaatregelen. Voorbeelden
hiervan zijn de maatwerkafspraken met de grootste uitstoters, maar ook subsidieregelingen
zoals de Versnelde klimaatinvesteringen industrie (VEKI) Demonstratie Energie Innovatie
(DEI+), en de Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE++). De recente verruimingen
zijn door het kabinet goed geanalyseerd en daar wordt gebruik van gemaakt indien beleidsmatig
wenselijk. Zie ook het antwoord op vraag 10.

De staatssteunregels moeten ervoor zorgen dat het gelijk speelveld op de interne markt
gewaarborgd wordt en er geen onwenselijke subsidierace ontstaat tussen lidstaten.
Het kabinet is hier beducht op en heeft dit recent op meerdere momenten bij de Europese
Commissie aangegeven (bijvoorbeeld in een reactie op de brief van Executive Vice-President Vestager van 13 januari jl.10en zal dit blijven doen. In dit verband pleit het kabinet ervoor dat de juiste voorwaarden
verbonden zijn aan staatssteunmogelijkheden en dat staatssteun onderdeel moet zijn
van een integrale strategie voor een strategische waardeketen die het hele arsenaal
van EU- instrumenten betrekt. Het kabinet zal de effecten van de recente staatssteunverruimingen
op het gelijk speelveld blijven monitoren, onder andere aan de hand van de gegevens
in het staatssteunscorebord.

Strategie voor economische veiligheid van de EU

19.

Het lid van de BBB-fractie vraagt de Minister hoe zij kijkt naar het komende initiatief
op outbound investment screening dat is aangekondigd in de «Strategie voor economische
veiligheid van de EU».11 Is zij voornemens in aanloop naar het voorstel input te leveren?

In de mededeling over een Europese Economische Veiligheidsstrategie van 20 juni jl.
geeft de Europese Commissie aan te gaan onderzoeken welke veiligheidsrisico’s uitgaande
investeringen met zich mee kunnen brengen. Er wordt momenteel een BNC-fiche opgesteld
over deze mededeling. Via de expert groep die de Commissie voor dit onderzoek opricht
zal Nederland actief bijdragen aan dit proces. Voor Nederland is in dit kader onder
meer van belang dat een eventueel instrument doeltreffend, uitvoerbaar en proportioneel
is. Het kabinet steunt daarom het voornemen van de Commissie om eerst onderzoek te
doen naar welke mogelijke risico’s voortkomen uit uitgaande investeringen en indien
nodig, hoe die risico’s het beste kunnen worden tegengegaan.

20.

Daarnaast vraagt het lid van de BBB-fractie wat volgens de Minister de verwachte impact
van het komende initiatief outbound investment screening is op het Europese concurrentievermogen.

De Europese Commissie heeft geen wetgevend voorstel gedaan voor een nieuw instrument.
De Commissie heeft wel aangegeven op basis van de resultaten van voornoemde analyse
te bepalen of een aanvullend instrument voor uitgaande investeringen nodig is. Het
kabinet wacht deze resultaten af alvorens een positie in te nemen. Mocht tezijnertijd
een wetgevend voorstel worden uitgebracht, dan zal het kabinet dit zorgvuldig beoordelen,
ook voor wat betreft de verwachte gevolgen voor het Europees concurrentievermogen.