Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Raan over biomassasubsidies die het kabinet tegen de afspraken in wil verstrekken

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 7 juli 2023).

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat Vattenfall in 2022 middels de regeling SDE++ een subsidieaanvraag
heeft gedaan voor € 395,280,000?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u de subsidieaanvraag en het besluit openbaar maken en naar de Kamer sturen?

Antwoord 2

De belangrijkste informatie wat betreft afgegeven SDE-beschikkingen wordt weergegeven
op de website van RVO. Dit geldt ook voor deze beschikking.

Volledige aanvragen en beschikkingen worden niet actief openbaar gemaakt.

Voor het volledig openbaar maken van SDE++-dossierinformatie op verzoek van een belanghebbende
is toetsing aan de Wet open openheid (Woo) vereist. Voor dit dossier is een Woo verzoek
ingediend. Er loopt een zienswijze procedure en daarna wordt door RVO besloten of
de gevraagde stukken openbaar gemaakt moeten worden, met inachtneming van de uitzonderingen
van hoofdstuk 5 uit de Woo. Als besloten is dat de stukken openbaar gemaakt moeten
worden, worden deze gepubliceerd op de website rijksoverheid.nl/documenten en is dit
voor iedereen openbaar.

Vraag 3

Gezien de maximale subsidiebeschikking voor aanvragen van de SDE++ 2022 regeling verstreken
is (maximaal 26 weken vanaf 6 oktober 2022), kunt u bevestigen of Vattenfall wel of
niet een positieve beschikking heeft ontvangen voor haar subsidieaanvraag?

Antwoord 3

Ja, Vattenfall heeft een positieve beschikking gekregen, dit is ook opgenomen in het
overzicht van projecten in beheer beschikbaar via de website van RVO2.

Vraag 4 en 5

Op grond waarvan is Vattenfall uitgezonderd van de stop op nieuwe biomassasubsidies?

Hoe kan het dat een bedrijf als Vattenfall, die op haar website verklaart nog geen
definitief besluit te hebben genomen over de bouw van een biomassacentrale (in Diemen),
wel in aanmerking komt voor subsidies die niet meer verstrekt zouden worden?

Antwoord 4 en 5

Er is geen sprake van een uitzondering voor Vattenfall. Conform het afbouwpad gold
in de SDE++ 2022 de eis dat warmte hoogwaardig (wat wil zeggen hoger dan 100 graden)
moet zijn bij het gebruik van houtige biomassa. De categorie waarvan Vattenfall gebruik
heeft gemaakt is «Ketel op houtpellets voor stadsverwarming ≥ 10 MWth». Deze is aangekondigd
in de kamerbrief over de openstelling van de SDE++ 2022 (Kamerstuk 31 239, nr. 342). Het gaat in dit geval om een project voor een bestaand stadsverwarmingsnet dat
werkt op deze hoge temperaturen. Om die reden voldeed het aan de subsidievoorwaarden
van 2022. Een definitief besluit voor de bouw van een centrale is niet nodig en meestal
ook niet mogelijk voor de aanvraag van een SDE-subsidie. Dit geldt overigens voor
alle categorieën in de SDE++ regeling. In de SDE++ 2023 bouwen we de rol van houtige
biomassa nog verder af. Ook toepassingen op hoge temperatuur voor de gebouwde omgeving
en tuinbouw komen sinds deze ronde niet meer in aanmerking voor subsidie.

Vraag 6

Klopt het dat als Vattenfall de biomassasubsidie op onrechtmatige gronden heeft verkregen
het subsidiebesluit dient te worden teruggedraaid?

Antwoord 6

Ik heb geen redenen om te veronderstellen dat de subsidie op onrechtmatige gronden
is verkregen.

Vraag 7

Op welke gronden zou Vattenvall het subsidie bedrag kunnen houden?

Antwoord 7

Het project voldoet aan de voorwaarden en komt in aanmerking voor subsidie. Voor het
project wordt alleen subsidie uitgekeerd als het ook daadwerkelijk gerealiseerd wordt
en produceert. Overigens is het niet waarschijnlijk dat ook in dat geval de installatie
het volledige bedrag aan subsidie zal ontvangen. Een SDE-beschikking is een reservering.
De uit te keren subsidie is waarschijnlijk aanzienlijk lager doordat het bedrag waarvoor
is ingediend wordt gecorrigeerd voor de marktprijs van energie en de ETS-voordelen.

Vraag 8

Kunt u uitleggen wat de maatregel «Negatieve emissies door BECCS en andere technieken»,
die in de tabel met aanvullende klimaatmaatregelen staat, inhoudt en hoeveel geld
het kabinet voornemens is hiervoor uit te trekken?

Antwoord 8

De maatregel betreft generieke stimulering van negatieve emissies. Bij deze maatregel
zijn afvalverbrandingsinstallaties (AVI’s) uitgesloten, omdat er voor negatieve emissies
bij AVI’s een separate maategel is opgenomen in het voorjaarspakket. De maatregel
wordt op dit moment nader uitgewerkt. Echter geldt een aantal kaders voor deze maatregel.

1. Het doelbereik is begrensd op maximaal 3,5 Mton vooruitlopend op de mogelijke aanpassing
van het ETS, waardoor negatieve emissies ook onderdeel worden van het ETS. De Commissie
zal hier onderzoek naar doen en in 2026 over rapporteren.

2. De maatregel zal worden vormgegeven als een generieke maatregel. Alle technieken die
in aanmerking komen voor deze maatregelen dienen gepaard te gaan met inachtneming
of de beoogde inzet in lijn is met de duurzaamheidseisen uit het duurzaamheidskader
biogrondstoffen en met de Richtlijn Hernieuwbare Energie.

3. Tevens wordt een einddatum van de stimulering van negatieve emissies overwogen.

Op dit moment is nog niet te stellen dat er sprake zal zijn van financiële ondersteuning,
waarvoor vanuit de overheid middelen voor beschikbaar gaan worden gesteld. Daarom
is in het klimaatpakket bij de Voorjaarsnota 2023 nog geen budget toegekend aan deze
maatregel.

Vraag 9

Klopt het dat BECCS, afkorting van «bioenergy carbon capture and storage», bedoeld
is voor de afvang en opslag van de emissies die vrijkomen bij elektriciteitsproductie
op basis van houtige biomassa? Zo ja, welke elektriciteitsproducenten zullen waarschijnlijk
in aanmerking komen voor deze subsidie en vallen kolencentrales hier onder?

Antwoord 9

Bio-Energy en Carbon Capture and Storage (bio-energie en CO2 afvang en opslag, BECCS) kan inderdaad worden vormgegeven als afvang en opslag van
koolstofdioxide bij elektriciteitscentrales die draaien op biogrondstoffen. Dit is
niet noodzakelijkerwijs de enige techniek om negatieve emissies te bewerkstelligen,
dit kan bijvoorbeeld ook via andere technieken die gebruik maken van biomassa zoals
vergassing of processen in de chemie waar biogene grondstoffen worden gebruikt en
CO2 als reststroom vrijkomt. De maatregel zal generiek en techniekneutraal worden vormgegeven
zodat deze in principe open zal staan voor alle relevante toepassingen.

Vraag 10 en 11

Hoe verhoudt BECCS, dat een biomassasubsidie is in een nieuw jasje, zich tot de in
2021 aangenomen motie Koffeman c.s. over geen subsidies meer op het stoken van houtige
biomassa (Kamerstukken I, 35 668, F)?

Hoe verhoudt de inzet van BECCS zich tot de volgende afspraak uit het coalitieakkoord:
«We bouwen het gebruik van houtige biomassa voor energiedoeleinden zo snel mogelijk
af, waarbij we rekening houden met de kosteneffectiviteit. Biomassa wordt zo hoogwaardig
mogelijk ingezet aan de hand van de cascaderingsladder.»?

Antwoord 10 en 11

Hoe het kabinet invulling geeft aan de motie-Koffeman heb ik uiteengezet in mijn brief
van 22 april 20223. In het coalitieakkoord is afgesproken dat het gebruik van houtige biomassa voor
energiedoeleinde zo snel mogelijk wordt afgebouwd en dat biogrondstoffen zo hoogwaardig
mogelijk ingezet worden aan de hand van de cascaderingsladder. Er is een substantieel
verschil tussen de inzet van biogrondstoffen voor energiedoeleinden, en de inzet van
biogrondstoffen voor het bewerkstelligen van negatieve emissies. Door afvang en opslag
van CO2 kunnen met de inzet van biogrondstoffen negatieve emissies bewerkstelligd worden,
waardoor de ingezette biogrondstoffen bijdragen aan de transitie naar een klimaatneutrale
samenleving in 2050.

Vraag 12

Op welke manier draagt het subsidiëren van CO2-afvang en opslag bij de inzet van houtige biomassa bij aan het zo snel mogelijk afbouwen
van houtige biomassa voor energiedoeleinden en hoe draagt het bij aan het stimuleren
van de biodiversiteit?

Antwoord 12

De maatregel generieke stimulering van negatieve emissies wordt op dit moment nader
uitgewerkt. CO2 afvang en opslag komt mogelijk in aanmerking voor deze maatregel, indien dit bijdraagt
aan het bereiken van negatieve emissies. Voor de generieke maatregel geldt dat aan
de geldende kaders voldaan moet worden, zoals het duurzaamheidskader biogrondstoffen
en de Richtlijn Hernieuwbare Energie. Op deze wijze wordt de biodiversiteit afdoende
geborgd.

Vraag 13

Waarom zet Nederland nu al in op BECCS, terwijl de doelstelling voor de Europese Unie
als geheel in 2023 5 miljoen ton CO2 per jaar is, wat de helft is van de totale CO2-emissie van de RWE Eemshavencentrales bij 100% overschakeling naar biomassa?

Antwoord 13

De negatieve emissies die het gevolg zijn van deze maatregel kunnen niet alleen bijdragen
aan het Nederlandse klimaatdoel voor 2030, maar zijn met name ook nodig om in 2050
tot een klimaatneutrale samenleving te komen.

Vraag 14

Bent u op de hoogte van het standpunt van Comité Schone Lucht, Leefmilieu en MOB in
samenwerking met de internationale NGO coalitie tegen biomassa, dat energieopwekking
door biomassaverbranding niet klimaatneutraal is en dat certificereing van houtpellets
op basis van zogenaamd duurzaam bosbeheer dit systeem dus nooit duurzaam kan maken?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 14

Ik ben op de hoogte van dit standpunt. Ik spreek op reguliere basis met verscheidende
ngo’s over de beleidsinzet rond de duurzaamheid van biogrondstoffen.

Vraag 15

Bent u ook van mening dat, om de redenen uit vraag 13, langlopende biomassasubsidies
zo snel mogelijk gestopt moeten worden, net zoals de nieuwe biomassasubsidies begin
vorig jaar? Zo nee, waarom niet en hoe verhoudt uw standpunt zich tot de aangenomen
motie Koffeman c.s. over geen subsidies meer op het stoken van houtige biomassa?

Antwoord 15

Het kabinet volgt ten aanzien van de inzet van biogrondstoffen het afbouwpad voor
houtige biogrondstoffen voor lagetemperatuurwarmte zoals met uw Kamer gecommuniceerd
op 22 april 2022. In deze brief wordt ook ingegaan op de invulling van de motie-Koffeman
c.s.

Vraag 16

Bent u het ermee eens dat bestaande en nieuw aangescherpte duurzaamheidseisen binnen
de nieuwe REDIII ten aanzien van biomassaverbranding voor energieopwekking om de redenen
genoemd in vraag 13, niet voldoen om biomassa als duurzaam te classificeren? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 16

Het kabinet is van mening dat er een belangrijke rol is weggelegd voor de inzet van
duurzame biogrondstoffen voor het bereiken van een klimaatneutrale en circulaire samenleving
in 2050. Biogrondstoffen kunnen in Nederland alleen als duurzaam worden gerekend wanneer
deze voldoen aan strenge duurzaamheidseisen. Dit wordt onderschreven door rapporten
van de IPCC, PBL en de SER. De inzet van duurzame biogrondstoffen voor energietoepassingen
wordt als klimaatneutraal geclassificeerd omdat de emissies van de ingezette biogrondstoffen
in Nederland worden verrekend in het land van herkomst. Dit gebeurt onder andere middels
de eisen in de huidige REDII aangaande duurzaam bosbeheer. Ook in de nieuwe RED III
zijn strenge eisen over het duurzaam beheren van bossen, met oog voor natuurbescherming,
biodiversiteit en de langetermijn productiecapaciteit van bossen. Daarnaast stelt
de REDIII strenge eisen aan de monitoring van LULUCF-sectoren, waaronder dat koolstofvoorraden
behouden en verbeterd worden, en oogst niet groter is dan aanwas.

Vraag 17

Bent u van plan om de ruimte voor lidstaten die in het kader van de RED-II en de RED-III
is afgesproken, te benutten om het eigen landelijke duurzaamheidskader biomassa aan
te scherpen, en eennieuw ambitieus afbouwplan voor biomassa voor energie en warmte
over de periode nu tot en met 2028 vast te stellen? Zo ja, om welke concrete maatregelen
gaat het en op welke termijn worden die genomen? Zo nee, hoe verhoudt zich dat tot
de afspraken uit het coalitieakkoord over de inzet van houtige biomassa zo snel mogelijk
afbouwen?

Antwoord 17

Het kabinet werkt aan de uitvoering van het duurzaamheidskader biogrondstoffen, waar
uw Kamer op 12 mei jl. over is geïnformeerd4. Daarnaast blijft de beleidsinzet die ik met uw Kamer heb gedeeld op 22 april 20225 leidend: de inzet van duurzame biogrondstoffen moet passen in het eindbeeld of in
de transitie daarnaartoe. Daar waar duurzame alternatieven beschikbaar komen, zal
dit op termijn leiden tot een afbouw van de subsidie voor die toepassingen. Ik blijf
uw Kamer op regelmatige basis informeren over de voortgang van de implementatie van
het duurzaamheidskader en de beleidsinzet biogrondstoffen.

Vraag 18

Bent u bekend met de uitspraak van Frank Elderson, directielid van de ECB: «destroy
nature and you destroy the economy» in de Financial Times van 8 juni 2023?6 Zo ja, volgt u de redenering van Frank Elderson dat biodiversiteitsverlies de economie
bedreigt? Zo ja, hoe valt dat te rijmen met de verhoogde inzet van houtige biomassa
door onder meer BECCS?

Antwoord 18

Ja, ik ben bekend met deze uitspraak. Ik onderstreep de noodzaak van het belang van
biodiversiteit: voor mens, dier, natuur en ook de economie. Daarom wordt ook steeds
getoetst of de beoogde inzet van biogrondstoffen in lijn is met de duurzaamheidseisen
uit het duurzaamheidskader, die ook toezien op mogelijke aantasting va den biodiversiteit.

Vraag 19

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het plenaire debat over het aanvullend klimaatpakket?

Antwoord 19

Dit is tot mijn spijt niet gelukt.