Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Pouw-Verweij en Eerdmans over Bevindingen onderzoek DUO naar fraude met studiefinanciering

Antwoord van Minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 6 juli
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 3027.

Vraag 1

Kunt u het feit bevestigen dat de beschuldiging na onderzoek van fraude door DUO in
veruit de meeste gevallen juist blijkt te zijn, wat blijkt uit zowel het besluit op
het bezwaar door deze overheidsdienst zelf als uit de uitspraken van de rechter in
zaken die aanhangig zijn gemaakt?1,
2,
3

Antwoord 1

Ik kan bevestigen dat de meeste besluiten van DUO niet worden teruggedraaid in bezwaar
of in beroep.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat als ongemakkelijk ervaren uitkomsten van fraudeonderzoek
door DUO niet meteen hoeven te betekenen dat er derhalve sprake zal zijn van discriminatoire
bijeffecten van het gehanteerde opsporingssysteem?

Antwoord 2

Ik ben het met de vragenstellers eens dat naast de uitkomsten van dit proces, ook
het proces zelf grondig bezien moet worden alvorens daar conclusies over getrokken
kunnen worden. Het onderzoek moet juist uitwijzen of er al dan niet discriminatie
op basis van afkomst is, en ik kan nog niet vooruitlopen op welke handelingsperspectieven
er op basis daarvan kunnen zijn.

Vraag 3

Heeft de Minister kennisgenomen van het feit dat DUO aangeeft niet op etniciteit te
screenen en vertrouwt de Minister daarop?

Antwoord 3

Ja, ik heb er kennis van genomen en ik vertrouw daarop.

Vraag 4

Kan de Minister een voorbeeld geven van bewezen fraude die bij nader inzien indirecte
discriminatie blijkt te zijn?

Antwoord 4

Ik kan daar geen voorbeeld over delen zolang het onderzoek naar de werkwijze van DUO
nog loopt. Daarom wacht ik het onderzoek af.

Vraag 5

Wilt u bevestigen dat daadwerkelijk vastgestelde fraude met studiefinanciering, bevestigd
in besluit op bezwaar door DUO en door de rechter, geen bijeffect is maar gewoon laakbare
en strafbare fraude met belastinggeld?

Antwoord 5

Als een student aangeeft uitwonend te zijn, maar niet voldoet aan de criteria voor
de uitwonende beurs, dan volgt terugvordering en een boete.

Vraag 6

Vormt het gegeven dat de meeste fraude volgens het onderzoek van DUO wordt gepleegd
door studenten met een migratieachtergrond aanleiding om over te gaan tot een manier
van fraudeopsporing die tot andere uitkomsten leidt?

Antwoord 6

Er is mij geen onderzoek van DUO bekend waarin DUO concludeert dat de meeste fraude
wordt gepleegd door studenten met een migratieachtergrond. DUO heeft ook geen data
over migratieachtergrond. Ik wil niet vooruitlopen op beleidswijzigingen tot het aangekondigde
onderzoek is afgerond.

Vraag 7

Gaat u de werkwijze van DUO onbevangen analyseren, zonder aan te sturen op gewenste
uitkomsten door het uitschakelen van voor fraude relevant gebleken risico-indicatoren?

Antwoord 7

Ik laat de werkwijze van DUO extern en onafhankelijk onderzoeken.

Vraag 8

Kunt u garanderen dat wanneer het algoritme wordt aangepast, die uitsluitend wordt
aangepast om het opsporen van fraude te optimaliseren en niet om onwenselijke uitkomsten
te voorkomen?

Antwoord 8

Ik ben niet bereid om opvallende patronen in de uitkomsten van misbruikbeleid, bij
voorbaat, terzijde te schuiven.