Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Graaf over het artikel 'Naar Nederland verhuizen helpt organisaties niet altijd om aan hun eigen overheid te ontkomen', dat gaat over zorgelijke ontwikkelingen in de Albanese rechtspraak

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 5 juli 2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Naar Nederland verhuizen helpt organisaties niet altijd
om aan hun eigen overheid te ontkomen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u er in algemene zin van dat het nodig is dat onder andere Albanese organisaties
zich met behulp van juridische constructies in Nederland vestigen, om overheidsinmenging
in hun thuisland te ontlopen?

Antwoord 2

Het kabinet acht het van belang dat Albanië stappen blijft zetten op het gebied van
rechtstaat en fundamentele rechten. Albanese organisaties, waaronder onderwijsinstellingen,
moeten vrij van politieke invloed kunnen opereren. Het kabinet volgt de ontwikkelingen
in Albanië op dit gebied nauwlettend en ondersteunt het land, in het kader van het
EU-toetredingsproces, waar mogelijk om voortgang in het hervormingsproces te boeken.

Vraag 3 en 4

Wat vindt u in specifieke zin van de sluiting van deze scholen? Bent u het eens met
het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken dat concludeert dat hier sprake
is van «credible allegations of selective application of the law» onder druk van Turkije?2 Spreekt u de Albanese regering hierop aan, of bent u bereid dit te doen?

Is er naar aanleiding van de schoolsluiting contact geweest met de Nederlandse bestuurder
van deze scholen? Stelt het Ministerie van Buitenlandse Zaken zich hierin proactief
op, bijvoorbeeld door signalen die worden doorgegeven in dergelijke contacten te gebruiken
in de diplomatieke contacten met de Albanese regering?

Antwoord 3 en 4

De Nederlandse ambassade in Tirana staat in nauw contact met de bestuurder van de
in het artikel genoemde Nederlandse stichting, die de met sluiting getroffen school
in eigendom heeft. De ambassade heeft tevens geregeld contact met de onderwijsinstelling
Turgut Özal, die de gesloten school beheert. De Nederlandse ambassadeur in Tirana
heeft de kwestie aan de orde gesteld in een gesprek met de Albanese Minister van Onderwijs.
In dat gesprek heeft de Minister de wettelijke redenen van de sluiting toegelicht.
Het kabinet sluit zich evenwel aan bij het oordeel van het Albanese Helsinki Comité,
dat tevens wordt aangehaald door het mensenrechtenrapport van het Amerikaanse Ministerie
van Buitenlandse Zaken over Albanië, dat er in dit geval sprake lijkt te zijn van
disproportionele maatregelen en selectieve toepassing van de wet. De ambassade volgt
dan ook met een waarnemer de rechtszaak die de school tegen de Albanese staat heeft
aangespannen.

Vraag 5, 6 en 7

Herkent u het in het artikel geschetste beeld dat er van onafhankelijke rechtspraak
vrijwel geen sprake is in Albanië?

Welke ontwikkelingen in de rechtspraak in Albanië ziet u?

Hoe verlopen de hervormingen van de Albanese rechtspraak, in het licht van de voorbereidingen
tot toetreding als Europese Unie (EU)-lidstaat? Is er op korte termijn of middellange
termijn zicht op verbeteringen van de rechtstaat?

Antwoord 5, 6 en 7

Albanië heeft in 2016 besloten tot een radicale hervorming van de rechtspraak, met
als belangrijkste stap de doorlichting van alle 1.200 magistraten van het land. Deze
doorlichting wordt onder internationaal toezicht uitgevoerd en bevindt zich inmiddels
in de fase van consolidatie. Daarmee heeft Albanië een belangrijke stap gezet in de
strijd tegen corruptie. Mede als gevolg van deze ontwikkelingen in de hervorming van
de rechtspraak konden in juli 2022 de EU-toetredingsonderhandelingen met Albanië van
start gaan. Evenwel blijven er uitdagingen bestaan. Zo zal Albanië moeten blijven
werken aan verschillende structurele problemen binnen de rechterlijke macht, waaronder
het verder terugbrengen van politieke invloed op het gerechtelijk systeem. Het kabinet
blijft de ontwikkelingen binnen de Albanese rechtspraak, en de maatregelen die door
de Albanese autoriteiten worden genomen in dit verband, nauwlettend volgen.

Vraag 8

Wat betekenen deze ontwikkelingen en mogelijke hervormingen voor de toetredingsonderhandelingen
tussen Albanië en de Europese Unie, en uw opstelling ten opzichte van die onderhandelingen?
Zou een land waar sprake is van dergelijke misstanden volgens u toe moeten kunnen
treden tot de EU?

Antwoord 8

De Europese Commissie rapporteert in haar jaarlijks uitbreidingspakket over de voortgang
van Albanië in het toetredingsproces. Voor de kabinetsappreciatie van het meest recente
uitbreidingspakket verwijs ik u graag naar mijn Kamerbrief van 11 november jl.3 Ten aanzien van EU-toetreding, is het kabinet strikt, fair en betrokken. Het kabinet
houdt de ontwikkelingen en de hervormingen op het gebied van de rechtsstaat in alle
kandidaat-lidstaten nauwlettend in de gaten, en weegt de voortgang in de hervormingen
mee bij het nemen van besluiten in het uitbreidingsproces. Albanië zal pas toe kunnen
treden tot de Europese Unie wanneer aan de gestelde voorwaarden is voldaan.

Vraag 9

Hoe beziet u de invloed van Turkije in Albanië, en de mogelijke invloed van Turkije
op de EU, indien Albanië lid zou worden van de EU?

Antwoord 9

Albanië en Turkije onderhouden goede bilaterale banden. Turkse investeringen in Albanië
vinden onder meer plaats op het gebied van gezondheid en onderwijs, maar zijn de laatste
jaren in omvang afgenomen. Zowel Albanië als Turkije zijn kandidaat-lidstaat van de
EU en onderhouden beide contacten met de EU. Tevens zijn beide landen lid van de NAVO.
Het kabinet ziet op dit moment geen reden tot zorg over Turkse invloed op de EU als
gevolg van een toekomstige toetreding van Albanië.