Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Plas over het criminele karakter van het asielzoekerscentrum in Gilze en het onder druk zetten van burgers die hier verslag van doen op sociale media

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 14 juni
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 2557.

Vraag 1, 2 en 3

Bent u bekend met het speciaal ingerichte verblijf in asielzoekerscentrum (azc) Gilze
waar criminele/onheuse asielzoekers worden gehuisvest?1

Kunt u aangeven hoeveel mensen er in dit soort speciale verblijven worden gehuisvest?

Bent u bekend met misstanden die plaatsvinden in het azc te Gilze?

Antwoord 1, 2 en 3

AZC Gilze kan 1.200 asielzoeker huisvesten. Op locatie is een apart woongebouw ingericht
ten behoeve van (potentiële) overlastgevers. In dit woongebouw verblijven ook andere
bewoners (dus niet-potentiële overlastgevers). Er verblijven in dit woongebouw op
dit moment 20 personen.

Ik ben er mee bekend dat een groep overlastgevende asielzoekers problemen heeft veroorzaakt.
Dit is onacceptabel. Om de veiligheid van de overige COA-bewoners te waarborgen, heeft
het COA daarom besloten om de kleine groep overlastgevers af te zonderen. Zo kan het
COA extra maatregelen treffen, zoals extra beveiliging om meer grip te krijgen op
overlastgevers. Op dit moment zijn er bijna geen incidenten meer.

Vraag 4

Bent u ermee bekend dat er spullen van Nederlandse omwonenden gestolen worden, op
het speciaal ingerichte verblijf worden teruggevonden, en de politie niets kan doen?

Antwoord 4

Ja, ik ben er mee bekend dat er weleens spullen van omwonenden zijn gestolen. Ik herken
mij echter niet in het beeld dat de politie niets kan doen. Bij strafbare feiten of
bij het verstoren van de openbare orde treedt de politie op, onder het gezag van (respectievelijk)
het Openbaar Ministerie en het lokale gezag. Er kan zowel preventief als repressief
worden opgestreden in COA-locaties, dit gaat dan altijd in samenwerking met onder
andere het COA, het lokale gezag en de beveiliging.

Zoals ik heb aangegeven in de voortgangsbrieven van 9 mei jl. en 24 november 20222 wordt de samenwerking tussen de betrokken partners (het lokale gezag, COA, de beveiliging,
de politie en het Openbaar Ministerie) versterkt voor wat betreft overlastgevende
en criminele asielzoekers. Daarbij kan worden gedacht aan stelselmatig sanctioneren
bij constatering van een strafbaar feit, consequente dossieropbouw en informatie-uitwisseling,
en toeleiding naar supersnelrecht waar nodig.

De COA-medewerkers gaan met regelmaat op kamerbezoek en voeren op basis van de huisregels
kamercontroles uit. Indien er een verdenking is van bijvoorbeeld gestolen goederen
kan er vaker een controle worden uitgevoerd of kan de politie worden ingeschakeld.

Vraag 5, 6, 7, 8 en 9

Bent u bekend met het bijgesloten verhaal van Ties van den Brand en Zara Mertens?

Ties en Zara hebben deze verhalen gedeeld op sociale media, omdat zij hun telefoons
niet terug konden krijgen, vervolgens werd er door overheidsinstanties druk op hen
uitgeoefend om de berichten te verwijderen, wat vindt u hiervan?

Bent u bereid om excuses maken richting deze benadeelde omwonenden?

Zo niet, waarom niet?

Wat gaat u er in de toekomst aan doen dat overheidsinstanties niet onterecht burgers
onder druk zetten omdat uitlatingen in welke vorm dan ook, hen niet «lekker» uitkomen?

Antwoord 5, 6, 7, 8 en 9

Ik heb kennisgenomen van het feit dat de politie in gesprek is gegaan met de betrokkenen
en dat de politie tijdens dit gesprek heeft geadviseerd tot verwijdering van de berichten
door de betrokkene op sociale media. Iedereen mag zijn verhaal doen in Nederland,
ook op sociale media. In dit geval gaven een aantal opruiende reacties van derden,
evenals reacties van derden om voor eigen rechter te spelen, aanleiding om de betrokkenen
te adviseren deze berichten te verwijderen. Dit had dus niet te maken met de berichtgeving
van betrokkene zelf. Ik ga niet over de specifieke werkwijze van de politie, de politie
treedt altijd op onder het gezag van het lokale gezag of het Openbaar Ministerie.
Wanneer iemand ontevreden is over het handelen van de politie staat het hem of haar
vrij om een klacht in te dienen bij de politie via de gebruikelijke weg.

Vraag 10, 11 en 12

Hoe gaat u ervoor zorgen dat de politie toch de gestolen spullen uit het betreffende
pand kan halen?

Er is geen huiszoeking mogelijk omdat er meerdere adressen gevestigd zitten in een
pand waar de criminele asielzoekers zitten, bent u het eens met de stelling dat er
gekeken moet worden naar wetswijzigingen om dit wel mogelijk te maken?

Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10, 11 en 12

Het is voor de politie wettelijk niet toegestaan om een woning te doorzoeken op basis
van een zoekmelding van een gestolen telefoon. Voor het doorzoeken of zoekend rondkijken
door de politie moet het vaak gaan om zwaardere strafbare feiten. Daarnaast geeft
de politie aan dat in dit geval niet exact kon worden vastgesteld in welke kamer (die
aangemerkt wordt als woning) de ontvreemde telefoon zich op dat moment bevond.

De wettelijke regels omtrent doorzoekingen zijn duidelijk en afdoende en vastgelegd
in het Wetboek van Strafvordering. Ik zie daarom geen aanleiding voor een wetswijziging.
Zoals hierboven beschreven doet het COA wel reguliere kamercontroles op basis van
hun eigen huisregels. Desgewenst kan de politie het COA ondersteunen bij dit soort
kamercontroles.

Vraag 13 en 14

Deze asielzoekers zijn criminelen en gedragen zich onheus, bent u het met de stelling
eens dat dit consequenties moet hebben voor hun asielaanvraag?

Zo nee, waarom niet?

Antwoord 13 en 14

Om te voorkomen dat criminele asielzoekers misbruik maken van onze geboden gastvrijheid,
zet het kabinet in op een harde aanpak van overlastgevend en crimineel gedrag. De
organisaties in de asielketen werken er daarom hard aan om zo iemand snel door de
asielprocedure te halen, en om na afwijzing van de asielaanvraag te werken aan terugkeer
naar land van herkomst of overdracht naar de verantwoordelijke Dublinlidstaat. Het
Openbaar Ministerie hanteert als uitgangspunt een lik-op-stuk aanpak als een asielzoeker
een strafbaar feit begaat. Onder lik-op-stuk wordt verstaan een snelle interventie
na aanhouding van de verdachte tot en met de succesvolle tenuitvoerlegging van de
straf.

De IND kan de verblijfsvergunning asiel weigeren of intrekken op grond van openbare
orde indien de vreemdeling (onherroepelijk) is veroordeeld voor een (bijzonder) ernstig
misdrijf. Hoe langer de vreemdeling rechtmatig in Nederland verblijft, hoe hoger de
straf moet zijn om tot beëindiging van het verblijfsrecht over te kunnen gaan. Na
een afwijzend besluit of een intrekking van de IND start de DT&V het terugkeerproces.
Dit kan ook vanuit strafdetentie of (aansluitend in) vreemdelingenbewaring.

Vraag 15

Wat vindt u ervan dat, volgens berichtgeving van het AD, uw medewerkers vrezen voor
hun veiligheid?

Antwoord 15

Alle medewerkers moeten, in soms moeilijke omstandigheden, veilig hun werk kunnen
doen. Daarom neemt het COA signalen van werknemers uiterst serieus om de veiligheid
op locatie blijvend te kunnen waarborgen.

Vraag 16

Wat gaat u doen om uw personeel in azc’s hun gevoel van veiligheid terug te geven?

Antwoord 16

Tussen het lokaal bevoegd gezag, politie en het COA zijn werkafspraken gemaakt om
de ongewenste activiteiten van overlastgevende asielzoekers te beteugelen. Dat heeft
effect; de overlast en meldingen zijn afgenomen.

Vraag 17

Kunt u deze vragen elk afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 17

Omwille van de leesbaarheid heb ik sommige vragen in de beantwoording gebundeld.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Brekelmans
(VVD), ingezonden 18 april 2023 (vraagnummer 2023Z07016).