Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Graaf over de inzet van het kabinet bij de trilogen over het Trans-Europees Transport Netwerk

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 6 juni
2023).

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat de transportcommissie (TRAN)van het Europees Parlement in haar
stemming van 13 april jl. de Lelylijn, tussen Amsterdam en Groningen, gekoppeld aan
de Wunderline naar Bremen, heeft opgenomen in het kernnetwerk van het Trans-Europees
Transport Netwerk (TEN-T)? Wat is uw reactie op dit bericht?

Antwoord 1

De transportcommissie van het Europees Parlement heeft tijdens haar bijeenkomst op
13 april jl. overeenstemming bereikt over een amendement op het voorstel tot herziening
van de TEN-T verordening van de Europese Commissie (Commissie) van 14 december 2021.
In het amendement van het Europees Parlement moet de verbinding Amsterdam – Groningen
– Bremen worden opgenomen in het uitgebreide-kernnetwerk van TEN-T. Ik sta hier positief
tegenover.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de trilogen over het TEN-T nu gaan starten? Kunt u bevestigen
dat deze onderhandelingen nog voor de zomer zullen plaatsvinden, om nog binnen deze
commissie-periode overeenstemming te kunnen bereiken? Kunt u het verwachte tijdpad
voor de besluitvorming rond het TEN-T-netwerk schetsen?

Antwoord 2

De eerste politieke triloog zal waarschijnlijk plaatsvinden in juni, onder Zweeds
EU-Voorzitterschap. Volgende trilogen zullen plaatsvinden onder Spaans EU-Voorzitterschap.
De Commissie hoopt de onderhandelingen voor eind dit jaar af te ronden, zodat de herziene
verordening begin 2024 in werking kan treden.

Vraag 3

Kunt u aangeven wat de positie is van de Europese Raad voor Transport jegens het TEN-T-voorstel
van de Europese Commissie? Kunt u aangeven of de Europese Raad van Transport een positie
heeft ingenomen over de Lelylijn, al dan niet gekoppeld aan de Wunderline, en wat
deze positie behelst?

Antwoord 3

De Transportraad heeft op 5 december 2022 zijn positie (algemene oriëntatie) ten opzichte
van het TEN-T voorstel van de Commissie bepaald. Uw Kamer is daarover op 19 december
jl. geïnformeerd1. De Transportraad heeft het standpunt ingenomen dat de Lelylijn dient te worden opgenomen
in het uitgebreide-netwerk. De verbinding Groningen – Bremen maakt reeds deel uit
van het huidig TEN-T netwerk.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de algemene oriëntatie van de Raad over het TEN-T?

Antwoord 4

Nederland heeft in de Transportraad steun uitgesproken voor de algemene oriëntatie
van de Raad en ook aangegeven dat de realisatie van het TEN-T netwerk economisch verantwoord
en financieel haalbaar moet zijn. Het is van groot belang dat er een financieel voorbehoud
is en dat er uitzonderingen gemaakt kunnen worden. Zo is opgemerkt dat de vereiste
van 160 kilometer per uur op het uitgebreide-kernnetwerk niet haalbaar zal zijn op
trajecten die voor zowel personenvervoer als goederenvervoer worden gebruikt. Voor
deze tracés gaf Nederland aan mogelijk gebruik te willen maken van de uitzonderingsmogelijkheden.
Daarnaast heb ik in de Transportraad gemeld dat Nederland nog met voorstellen zal
komen voor aanpassing van het kaartmateriaal.

Nederland stelde blij te zijn met de opname van de Lelylijn op het uitgebreide-netwerk
en verder te willen spreken over de mogelijkheid van opname op het uitgebreide-kernnetwerk.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de grote verschillen tussen de positie van de Europese Transportraad
en de Transportcommissie van het Europees Parlement?

Antwoord 5

Er zijn grote verschillen te overbruggen tussen de positie van de Raad en die van
het Europees Parlement, hetgeen de onderhandelingen bemoeilijkt.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat de Lelylijn niet in het Nederlandse BNC-fiche over het TEN-T
voorkomt? Kunt u aangeven waarom dit, in tegenstelling tot het regeerakkoord, niet
is opgenomen in dit fiche?2 Kunt u aangeven of de inzet van de Nederlandse regering, in afwijking van het BNC-fiche,
wel gericht is geweest op toevoeging van de Lelylijn en de Wunderline aan het kernnetwerk
van TEN-T?

Antwoord 6

De Lelylijn en de Wunderline komen niet voor in het Nederlandse BNC-fiche, omdat Nederland
zich in haar fiche beperkt heeft tot de tekst van de verordening en niet is ingegaan
op de kaarten. In de Kamerbrief3 van 31 oktober 2022 ben ik ingegaan op de Nederlandse inzet om de Lelylijn als internationale
corridor (Amsterdam-Groningen-Hamburg- Scandinavië) op het uitgebreide-kernnetwerk
van het TEN-T netwerk te plaatsen. De inzet is gericht op de corridor, het gaat daarbij
zowel om de Lelylijn Amsterdam – Groningen als om de verbinding Groningen – Bremen.
In de brief wordt gemeld dat hierover het gesprek met Duitsland is gestart.

Vraag 7

Wat is de Nederlandse inzet voor de trilogen voor het TEN-T?

Antwoord 7

In algemene zin probeert Nederland zo veel mogelijk vast te houden aan de algemene
oriëntatie van de Raad. Wel zal Nederland waar mogelijk de ruimte die de onderhandelingen
bieden trachten te benutten om extra flexibiliteit ten aanzien van de TEN-T eisen
te bewerkstelligen, bijvoorbeeld waar het gaat om de 160 kilometer per uur vereiste.
Voor het bepalen van de inzet zal Nederland mede gebruikmaken van de actualisering
van de TEN-T uitvoeringstoets4 waar ProRail op mijn verzoek momenteel aan werkt. Daarnaast wordt onderzocht of de
Lelylijn inclusief de internationale verbinding Groningen – Bremen in het uitgebreide-kernnetwerk
kan worden opgenomen. Een internationale verbinding is voor de Commissie een voorwaarde
voor kwalificatie op het TEN-T uitgebreide-kernnetwerk.

Vraag 8

Hoe heeft Nederland zich in Europees verband de afgelopen tijd ingespannen om de Lelylijn
al dan niet gekoppeld aan de Wunderline in het kernnetwerk van TEN-T te krijgen? Kunt
u aangeven hoe u in dit verband uitvoering hebt gegeven aan de motie Alkaya/Van Ginneken
(Kamerstuk 35 925-A, nr. 68)?

Antwoord 8

De motie verzoekt de regering onder andere om zich in Europees verband in te spannen
voor opname van de Lelylijn in het TEN-T uitgebreide-kernnetwerk. Ik heb hierover
gesprekken gevoerd met de Commissie en Duitsland. De komende tijd worden vervolggesprekken
gevoerd met Duitsland met als doel om ook van Duitsland steun te krijgen voor het
voorstel om Amsterdam-Groningen-Bremen op te nemen in het uitgebreide-kernnetwerk
of daar in de toekomst binnen de herziene TEN-T verordening een mogelijkheid voor
te creëren.

Vraag 9

Hoe gaat Nederland zich in Europees verband de komende tijd inspannen om de Lelylijn
al dan niet gekoppeld aan de Wunderline in het kernnetwerk van TEN-T te krijgen, in
lijn met het voorstel van de transportcommissie van het Europees Parlement?

Antwoord 9

De komende tijd worden vervolggesprekken gevoerd met Duitsland met als doel om ook
van Duitsland steun te krijgen voor het voorstel om Amsterdam-Groningen-Bremen op
te nemen in het uitgebreide-kernnetwerk of daar in de toekomst binnen de herziene
TEN-T verordening een mogelijkheid voor te creëren.

Als argumentatie richting Duitsland en andere betrokken partijen wordt onder meer
aangevoerd dat deze internationale verbinding kan bijdragen aan de aantrekkelijkheid,
verbondenheid en sociaaleconomische versterking van Noord-Nederland en de aangesloten
regio's in Duitsland en Denemarken. Daarnaast biedt de snelle internationale treinverbinding
kansen voor tussenliggende steden en regio's om hun vestigingsklimaat te versterken
voor diverse bedrijven, dienstverlening en kennisuitwisseling.

De intentie is uitgesproken om waar mogelijk samen te werken aan studies over de internationale
verbinding van de Lelylijn inclusief Groningen – Bremen. Er is nog geen overeenstemming
tussen Nederland en Duitsland over de inzet voor het opwaarderen van de Lelylijn inclusief
Groningen – Bremen tot het uitgebreide-kernnetwerk. Dit opwaarderen vergt ook overeenstemming
om per 2040 te willen en kunnen voldoen aan de TEN-T criteria voor het TEN-T uitgebreide-kernnetwerk
(o.a. elektrificatie, ERTMS, 160kmph). Ook de positie van het spoorgoederenvervoer
(o.a. verbinding Eemshaven) moet daarbij worden bezien.

Vraag 10

Kunt u aangeven wat de posities van de Duitse Bondsregering en de deelstaatregering
van relevante Duitse deelstaten, zoals Niedersachsen, zijn over het voorstel om de
Lelylijn en de Wunderline in het kernnetwerk van TEN-T te krijgen?

Antwoord 10

Zoals ik heb aangegeven zijn de gesprekken met de Duitse Bondsregering en de deelstaatregeringen
van de relevante Duitse deelstaten nog niet afgerond. Het standpunt van de Duitse
Bondsregering is op dit moment nog niet uitgekristalliseerd, maar in eerdere gevallen
heeft de Bondsregering niet positief gereageerd om de verbinding Amsterdam-Groningen-Bremen
in het kernnetwerk op te nemen. In de Deelstaten wordt positiever gereageerd.

Vraag 11

Hoe geeft u de lobby richting andere lidstaten vorm om de Lelylijn, gekoppeld aan
Wunderline, in het TEN-T en het kernnetwerk daarvan te krijgen?

Antwoord 11

Van de andere lidstaten zijn, naast Duitsland, in dit verband vooral België, Denemarken
en Zweden van belang. Daarbij hebben de Europese Commissie en het vigerend EU Voorzitterschap
een belangrijke rol in de discussie over de toevoeging van de corridor Amsterdam-Groningen-Bremen
aan het uitgebreide-kernnetwerk. Met de Europese Commissie vindt continu gesprek plaats
over deze kwestie. Daarnaast is Nederland gedurende de lopende onderhandelingen tussen
Raad en het Europees Parlement over de TEN-T herziening steeds in gesprek met de betrokken
lidstaten en het EU Voorzitterschap over de positie van deze verbinding in het TEN-T
netwerk.

Vraag 12

Wat hebben de recente inspanningen richting Scandinavië, het huidige EU-voorzitterschap
van Zweden en het aankomende EU-voorzitterschap van Spanje opgeleverd?

Antwoord 12

Laat ik vooropstellen dat voorafgaand aan de Transportraad van 5 december jl. al met
succes veel inspanning is verricht om de Raad in december te doen besluiten de Lelylijn
op te nemen in het TEN-T uitgebreide-netwerk. Het aangenomen amendement van het Europees
Parlement van april jl. om de Lelylijn, inclusief de Wunderline, op het uitgebreide-kernnetwerk
te plaatsen, zie ik als een steun in de rug bij de lopende en toekomstige gesprekken
met het huidige en het inkomende EU-Voorzitterschap over de status van deze internationale
verbinding. Dit geldt ook voor de gesprekken met mijn Scandinavische collega’s.

Vraag 13

Hoe is de lobby richting de Duitse bondsregering om te komen tot de Lelylijn en Wunderline
binnen het kernnetwerk van TEN-T in het afgelopen jaar vormgegeven? Hoe is de lobby
richting de deelstaatregeringen van Nedersaksen, Bremen, Hamburg en Sleeswijk-Holstein
om te komen tot de Lelylijn en Wunderline binnen het kernnetwerk van TEN-T in het
afgelopen jaar vormgegeven?

Antwoord 13

Met Nedersaksen spreken we intensief, ook vanwege de huidige realisatie van de Wunderline.
Ook in de toekomst zullen we gesprekken voeren met Nedersaksen en de andere genoemde
deelstaten over de Lelylijn en de Wunderline. Zo zal ik zelf binnenkort met Nedersaksen
spreken over deze lijnen en de ambitie van Nederland. Samen met het Ministerie van
Buitenlandse Zaken spreekt IenW ook met andere deelstaten over de Nederlandse ambitie.

Vraag 14

Bent u bereid om met de deelstaatregering Nedersaksen (en eventueel breder) te komen
tot regelmatig overleg, zoals ook met de deelstaatregering van Noordrijn-Westfalen
plaatsvindt in het Grenslandsoverleg5, om tot een gezamenlijke regioagenda, inclusief Lelylijn en Wunderline in het kernnetwerk
van TEN-T te komen?

Antwoord 14

Ik ben bereid zelf op politiek niveau te gaan spreken met Nedersaksen. Dit gesprek
wordt op dit moment gepland. De Minister-President heeft op 2 februari jl. ook reeds
gesproken met de Minister-President van Nedersaksen en het belang van de Lelylijn
inclusief de verbinding met Duitsland geagendeerd.

Vraag 15

Kunt u deze vragen voorafgaand aan het commissiedebat spoor (8 juni 2023) beantwoorden?

Antwoord 15

Ja.