Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Esch over de Nutri-Score

Antwoord van Staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
2 juni 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 2555.

Vraag 1

Kent u het bericht «Voedingswetenschappers sturen brandbrief aan kabinet: «wacht met
Nutri-Score»»?1, 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de bevinding van de Gezondheidsraad dat de Nutri-Score consumenten kan helpen
een gezondere voedselkeuze te maken, maar dat de Nutri-Score nog niet altijd in lijn
is met de Nederlandse voedingsrichtlijnen en het essentieel is dat dit wordt opgelost?3

Antwoord 2

Ik deel de bevindingen van de Gezondheidsraad (GR) over het herziene algoritme van
Nutri-Score.

Vraag 3

Bent u op de hoogte dat producten zoals witte pannenkoeken met extra proteïne, chocolade
mueslirepen met zoetstoffen en friet een groene score krijgen? Wat vindt u hiervan?

Antwoord 3

Nutri-Score is een logo dat een eenvoudige weergave geeft van de samenstelling van
voedingsmiddelen. De samenstelling wordt berekend met een model waarbij per product
gekeken naar de hoeveelheid negatieve en positieve componenten. Denk bij negatieve
componenten aan energie, suiker, verzadigd vet en zout. Bij positieve componenten
gaat het om groente, fruit, noten, peulvruchten, vezel en eiwit. Elk onderdeel krijgt
punten op basis van grenswaarden voor de hoeveelheid ervan in het product. Daarna
worden de punten voor de positieve componenten afgetrokken van de negatieve componenten
en ontstaat een totaalscore. Aan de hand van de totaalscore krijgt een product een
A, B, C, D of E. Een donkergroene A staat voor de beste samenstelling binnen de productgroep.
Producten met de minst goede samenstelling krijgen een donkeroranje E. Nutri-Score
is gebaseerd op een rekenmodel, dus een vereenvoudiging van de werkelijkheid dat nooit
in alle gevallen perfect zal zijn.

Nutri-Score is bedoeld om producten binnen een productgroep onderling te kunnen vergelijken.
De score die pannenkoeken met proteïne en mueslirepen met weinig suiker krijgen, kan
de consument gebruiken om te vergelijken met de scores van andere vergelijkbare producten
en meenemen in de keuze voor een product.

Nutri-Score wordt berekend op basis van het onbereid product. Hierdoor kan verse,
niet voorgebakken friet een groene score krijgen. Om consumenten beter te informeren,
is in de Q en A’s van Nutri-Score die in de internationale stuurgroep Nutri-Score
zijn vastgesteld, de volgende aanbeveling voor fabrikanten opgenomen: «In het exclusieve
geval van gefrituurde producten die niet kunnen worden gegeten zoals ze worden verkocht
en waarbij de verpakking een frituur als bereidingswijze aangeeft, wordt aanbevolen
dat de producent de consument informeert over de veranderingen die een dergelijke
bereidingswijze met zich meebrengt voor de Nutri-Score van het product, door de volgende
algemene zin aan de verpakking toe te voegen: «Het proces van frituren verslechtert
de Nutri-Score van het product met één of twee letters."»

Vraag 4

Bent u op de hoogte dat 20 tot 25 procent van de producten een verkeerde Nutri-Score
krijgen (een groene score, maar niet in de Schijf van Vijf of een geel/oranje score,
maar wel in de Schijf van Vijf)? Wat is uw reactie hierop?4

Antwoord 4

Ik ben ervan op de hoogte dat Nutri-Score niet altijd in lijn is met de voedingsrichtlijnen.
De GR heeft vastgesteld dat het herziene algoritme is verbeterd ten opzichte van het
huidige maar ook dat de score voor een deel van de producten nog niet optimaal is
en ruimte laat voor verdere verbetering.

De GR heeft aanbevelingen gedaan voor verbeteringen die ik onderschrijf en waarvoor
ik me zal inspannen om hieraan opvolging te geven.

Vraag 5

Snapt u dat wanneer de Nutri-Score niet in lijn is met de voedingsrichtlijnen, dit
erg verwarrend is voor consumenten en onwerkbaar voor de beroepsgroepen die voedingsadvies
geven, zoals diëtisten, gewichtsconsulenten en leefstijlcoaches?

Antwoord 5

Voor adviezen over een gezond voedingspatroon blijft de Schijf van Vijf het uitgangspunt
in de voedingsvoorlichting.

Nutri-Score kan wat toevoegen aan de voedingsvoorlichting, want het geeft informatie
op het moment dat de consument de keuze maakt voor een product uit een bepaalde productgroep.
Het logo is een hulpmiddel om te kiezen binnen een productcategorie voor het product
met de betere samenstelling. In een minderheid van de gevallen sluit het logo niet
helemaal goed aan op de voedingsrichtlijnen.

In de publiekscommunicatie over Nutri-Score die wordt voorbereid, zal worden uitgelegd
dat consumenten voor een gezond voedingspatroon altijd eerst moeten kijken naar de
Schijf van Vijf. Alleen maar producten met een A of B eten, leidt niet automatisch
tot een gezond voedingspatroon. Er wordt in afstemming met onder andere het Voedingscentrum
informatiemateriaal over Nutri-Score voorbereid zoals een folder en een infographic
die ook door de beroepsgroep die voedingsadviezen geven kan worden gebruikt.

Vraag 6

Hoe rijmt u deze verwarring met het Nationaal Preventieakkoord waarin staat dat het
in te voeren voedselkeuzelogo nadrukkelijk moet aansluiten bij de manier waarop mensen
hun keuzes maken, dat begrijpelijkheid voor de consument leidend is en dat de criteria
van de Schijf van Vijf uitdrukkelijk verwerkt zijn?

Antwoord 6

Er is veel gezondheidswinst te halen als mensen gezonder gaan eten. Hier werk ik aan
met een pakket aan maatregelen. Een voedselkeuzelogo is één van de instrumenten om
overgewicht tegen te gaan en gezonder eten te stimuleren.

Nutri-Score is gebaseerd op de wetenschappelijk onderbouwde voedingsrichtlijnen die
gelden in de deelnemende landen aan Nutri-Score. Een onafhankelijk internationaal
wetenschappelijk comité (IWC) met voedingswetenschappers uit de 7 landen adviseert
over het rekenmodel achter het logo.

Ik zie net als de GR de meerwaarde van het logo. Voor producten buiten de Schijf van
Vijf zijn er nu geen eenvoudige handvatten voor consumenten om de betere keuze te
maken. Terwijl 80% van het aanbod in supermarkten buiten de Schijf van Vijf valt.

In 2019 heeft mijn ministerie consumentenonderzoek naar het logo uitgevoerd.

Uit het onderzoek bleek dat Nutri-Score het beste helpt bij de keuze van gezondere
producten. Consumentenonderzoek in andere landen wees hetzelfde uit.

Vraag 7

Bent u op de hoogte dat Nutri-Score zoals die nu is health-washing stimuleert, dat
bij het gebruik van de Nutri-Score vaak nog veel zout en suiker kan worden toegevoegd
aan gezonde producten – bijvoorbeeld bij groente, fruit en peulvruchten – zonder dat
dit een lagere Nutri-Score tot gevolg heeft? Bent u het ermee eens dat dit productverbetering,
zoals beoogt wordt met het Nationaal Akkoord Verbeteren Productsamenstelling, ondermijnt
en daarmee uw preventiebeleid?

Antwoord 7

Zout en suiker worden nu strenger afgestraft in het herziene algoritme. Dit betekent
dat om een betere score te krijgen er minder zout of suiker aan een product moet worden
toegevoegd. Nutri-Score is daardoor een prikkel voor productverbetering.

De GR heeft geconstateerd dat bij specifieke producten relatief veel ruimte is voor
ongezondere toevoegingen zoals suiker en zout. Dit is het geval bij zout in groente-
peulvruchtenconserven en toegevoegd suiker in fruitconserven. In lijn met het advies
van de GR zal ik in de internationale stuurgroep erop aandringen om bij de evaluatie
van het groente- en fruitaandeel dat het IWC nog dit jaar uitvoert, te onderzoeken
of het algoritme het toevoegen van zout (en suiker) aan groente- en peulvruchten kan
afstraffen door de aftrekpunten van groente, fruit en peulvruchten bij de conserven
te begrenzen.

Verder hebben bedrijven zich in het kader van de Nationale Aanpak Productverbetering
(NAPV) verbonden aan het uitgangspunt dat de samenstelling van producten nooit mag
verslechteren. Dit uitgangspunt zal voorkomen dat in de praktijk op grote schaal health-washing
kan plaatsvinden. Ik zal dit laten monitoren.

Vraag 8

Bent u bereid te wachten met het invoeren van de Nutri-Score, totdat de aanbevelingen
van de Gezondheidsraad zijn doorgevoerd, zoals de voedingswetenschappers vragen? Zo
ja, hoe gaat u ervoor zorgen dat uitstel niet leidt tot afstel? Zo nee, bent u bereid
om de Nutri-Score gefaseerd in te voeren, te beginnen bij productgroepen waarbij de
aansluiting op de Nederlandse voedingsrichtlijnen al goed is?

Antwoord 8

Ik heb besloten tot invoering van Nutri-Score met een startdatum van 1 januari 2024
en heb dit met u gedeeld in mijn brief aan uw Kamer van 25 april 20235. Hierin heb ik tevens aangegeven dat ik mij inzet om aan de aanbevelingen van de
GR zo spoedig mogelijk opvolging te geven.

Vraag 9

Als u ervoor kiest de Nutri-Score definitief in te voeren, hoe gaat u er dan voor
zorgen dat de Nutri-Score in lijn wordt gebracht met de Nederlandse voedingsrichtlijnen,
zodat het niet meer verwarrend is voor consumenten?

Antwoord 9

Ik ga me ervoor inzetten opvolging te geven aan de aanbevelingen van de GR. Zie hierover
ook mijn brief aan uw Kamer van 25 april 2023.

Vraag 10

Als u ervoor kiest de Nutri-Score definitief in te voeren, hoe gaat u er dan voor
zorgen dat de Nutri-Score het preventiebeleid op het gebied van productverbetering
niet tegenwerkt?

Antwoord 10

Beide instrumenten kunnen en zullen naast elkaar blijven bestaan. Met het bedrijfsleven
zijn afspraken over productverbetering gemaakt die niet veranderen door de invoering
van Nutri-Score. Op verzoek van fabrikanten en branches worden momenteel de NAPV-grenswaarden
voor productverbetering waar mogelijk in lijn gebracht met de afkappunten van Nutri-Score.
Hiermee wordt zo veel mogelijk eenduidigheid in criteria bereikt. Dit bevordert dat
Nutri-Score ook een stimulerende werking voor productverbetering kan hebben. Ik zal
in het kader van de NAPV de voortgang van de productverbetering blijven monitoren.