Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Boulakjar over Microsoft datacentrum zonder bouw- en stikstofvergunningen

Antwoord van Minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) (ontvangen
30 mei 2023).

Vraag 1

Is de Minister bekend met het bericht «Microsoft bouwt al een jaar aan een datacentrum
zonder bouw- en stikstofvergunningen»?1

Antwoord 1

Ja, daar ben ik mee bekend.

Vraag 2

Hoe is het mogelijk dat het bedrijf Microsoft kan doorbouwen zonder bouw- en stikstofvergunningen,
terwijl de bouw van 100.000 woningen vertraagd wordt door het wegvallen van de bouwvrijstelling?2

Antwoord 2

Door het vervallen van de bouwvrijstelling moet voor Microsoft alsnog worden beoordeeld
of 1) er een natuurvergunning nodig is en deze verleend kan worden of 2) dat deze
niet nodig is en de werkzaamheden zonder vergunning kunnen worden voortgezet. Het
bevoegd gezag voor vergunningverlening, toezicht en handhaving is provincie Noord-Holland.
De omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied en omgevingsdienst Noord-Holland Noord voeren
deze taken gemandateerd namens de provincie uit.

De omgevingsvergunning is inmiddels op 19 april jl. verleend. De vergunning is nog
niet onherroepelijk. De provincie geeft aan dat het risico van het bouwen, vooruitlopend
op de onherroepelijke omgevingsvergunning, bij Microsoft ligt. Dat risico is dat bijvoorbeeld
de bouw wordt stilgelegd, indien de vergunning door de rechter wordt vernietigd. De
keuze om in die situatie te gaan handhaven en op welke manier ligt bij het bevoegd
gezag (provincie Noord-Holland).

Vraag 3

Wat zijn de gevolgen van de stikstofuitstoot van het bouwproject op de nabijgelegen
natuur?

Antwoord 3

Wanneer het niet is uit te sluiten dat een project leidt tot significant negatieve
effecten voor een Natura 2000-gebied moet een natuurvergunning worden aangevraagd.
Op basis van aangeleverde gegevens door Microsoft is beoordeeld door de omgevingsdienst
van provincie Noord-Holland of sprake is van nadelige effecten op de nabijgelegen
natuur en of er aan de hand daarvan een natuurvergunning nodig is op basis van de
Wet natuurbescherming (Wnb) en zo ja of die vergunning kan worden verleend.

Het bevoegd gezag provincie Noord-Holland heeft op 19 april jl. de omgevingsvergunning
verleend en daarin geconcludeerd dat er geen sprake is van een vergunningplicht op
grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb voor het oprichten en exploiteren van
het datacentrum, omdat er geen toename plaatsvindt van de stikstofdepositie die op
grond van een eerdere milieutoestemming voor die locatie was toegestaan en als referentiesituatie
geldt (intern salderen).

Vraag 4

Heeft Microsoft een uitzonderingspositie voor wat betreft bouw- en stikstofvergunningen?

Antwoord 4

De provincie geeft aan dat de start van de bouwwerkzaamheden door Microsoft is toegestaan
op basis van twee gedoogbeslissingen3 die de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft genomen. Het gaat om een gedoogbeslissing
om te mogen starten met bouwen en een gedoogbeslissing om te mogen starten met bouwen
van een onderstation ten behoeve van het datacentrum. De provincie geeft aan dat een
beslissing tot gedogen alleen wordt genomen als er concreet zicht is op legalisatie
(in dit geval het verlenen van de omgevingsvergunning). Dit is in lijn met de landelijke
handhavingsstrategie4.

De gedoogbeslissingen zijn verleend vóór de uitspraak van afgelopen november door
de Raad van State over het project «Porthos». Uit die uitspraak bleek dat de stikstofdepositie
over de gehele bouwfase moet worden beoordeeld. Daarop is Microsoft verzocht deze
informatie alsnog aan te leveren. Dit heeft Microsoft gedaan en deze informatie is
door omgevingsdiensten Noordzeekanaalgebied en Noord-Holland Noord beoordeeld. De
omgevingsdienst Noord-Holland Noord voert namelijk de VTH-taken namens de provincie,
het bevoegd gezag, uit op het gebied van de Wnb (Wet natuurbescherming), waaronder
de depositie van stikstof. De omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied voert deze taken
uit op het gebied van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) op gebied van
«oprichten en in werking hebben van een inrichting» («milieu»), «bouwen van een bouwwerk»
(«bouw») en «het gebruik in strijd met het bestemmingsplan» («ruimtelijke ordening»).
Een oordeel over de definitieve vergunning of het stilleggen van de bouw is pas gegeven
nadat de aanvullende informatie was beoordeeld. De gedoogbeslissingen golden daarom
nog steeds.

Zoals vermeld in mijn antwoord op vraag 2, is de omgevingsvergunning inmiddels op
19 april jl. verleend. De vergunning is nog niet onherroepelijk.

Vraag 5

Kan de Minister uiteenzetten wat de rol van het Rijk, de provincie Noord-Holland en
de gemeente Hollands Kroon is bij het vergunnen en het toezicht houden op de bouw-
en stikstofvergunningen met betrekking tot het datacentrum van Microsoft?

Antwoord 5

Het Rijk heeft als kadersteller (nationale wetgever) geen rol bij de uitvoering van
vergunningverlening en het toezichthouden op de bouwvergunningen en doorgaans ook
niet bij natuurvergunningverlening. Wel stuurt het Rijk actief op een aantal grote
impactvolle ontwikkelingen, bijvoorbeeld hyperscale datacentra. Via een AMvB leggen
we in nationale regels vast dat er, buiten twee uitzonderingslocaties, nergens meer
nieuwe hyperscale datacentra gerealiseerd mogen worden.

Door het totaal vermogen van alle stookinstallaties van het datacenter van Microsoft
zijn dit zogenaamde IPPC-installaties (grotere industriële bedrijven die vallen onder
de Richtlijn industriële emissies), de provincie Noord-Holland is het bevoegd gezag.
De provincie heeft de vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) gemandateerd
aan de omgevingsdiensten Noordzeekanaalgebied en Noord-Holland Noord. De omgevingsdienst
Noordzeekanaalgebied voert deze taken uit namens het bevoegd gezag, de provincie Noord-Holland,
op het gebied van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht). In dit specifieke
geval gaat het om de VTH-taken voor de activiteiten «oprichten en in werking hebben
van een inrichting» («milieu»), «bouwen van een bouwwerk» («bouw») en «het gebruik
in strijd met het bestemmingsplan» («ruimtelijke ordening»). De omgevingsdienst Noord-Holland
Noord voert de VTH-taken namens de provincie uit op het gebied van de Wnb (Wet natuurbescherming).

De gemeente Hollands Kroon is geen bevoegd gezag. Maar omdat het datacenter is gelegen
in deze gemeente, is de gemeente volgens de Wabo wettelijk adviseur bij het vergunningverleningsproces.

Vraag 6

Zijn er redenen om aan te nemen dat Microsoft de bouw- dan wel stikstofvergunningen
niet rond krijgt? Mocht Microsoft de vergunningen niet krijgen, wat gebeurt er dan
met het bouwproject?

Antwoord 6

De gegevens over stikstofuitstoot heeft Microsoft ingediend en de omgevingsdiensten
hebben aan de hand van de aangeleverde gegevens door Microsoft beoordeeld of een natuurvergunning
nodig is en zo ja of die vergunning kan worden verleend, en onder welke condities.
Mocht Microsoft de vergunning niet rond krijgen dan is het aan provincie Noord-Holland
als het bevoegd gezag om te beslissen hier op te handhaven en op welke manier. Zo
kan provincie Noord-Holland bijvoorbeeld beslissen of de bouw stilgelegd wordt of
dat het gebouwde niet in gebruik wordt genomen. De provincie en de omgevingsdiensten
volgen hierbij het vastgestelde regionale uitvoerings- en handhavingsbeleid, dat is
gebaseerd op de landelijke handhavingsstrategie. Zoals vermeld in mijn antwoord op
vraag 2 is de omgevingsvergunning is inmiddels op 19 april jl. verleend.

Vraag 7

Heeft de niet-vergunde stikstofuitstoot bij het bouwproject van Microsoft effecten
op de vergunningverlening van woningbouw in de omgeving? Of op de vergunningverlening
van andere bouw?

Antwoord 7

Op aangeven van de Omgevingsdienst Noord-Holland Noord heeft dit project geen effecten
op andere projecten in de omgeving. Elk beoogd project, of dit nou om boeren in de
omgeving, of om Microsoft gaat, wordt getoetst aan dezelfde wet- en regelgeving. Ieder
bedrijf of initiatiefnemer dient daarbij afzonderlijk aan te tonen dat het voldoet
aan de beoordeling van de stikstofuitstoot op Natura2000-leefgebieden tijdens de aanlegfase
en ingebruikname van een project. Zoals vermeld bij vraag 2 zijn de gegevens over
stikstofuitstoot door Microsoft ingediend en is de omgevingsvergunning inmiddels op
19 april jl. verleend.

Vraag 8

Zijn er meer (grote) bouwprojecten die niet voldoen aan de bouw- dan wel stikstofvergunningen?
Zo ja, wat gaat u hier aan doen? Zo nee, zou u hier een onderzoek naar willen instellen?

Antwoord 8

De provincies en gemeenten hebben als bevoegd gezag zicht op bouwvergunningen, en
de provincies op natuurvergunningverlening. Ik vertrouw erop dat provincies en gemeenten
de taken op het gebied van vergunningverlening goed uitvoeren. Het Ministerie van
LNV laat komend jaar samen met de betrokken departementen en provincies onafhankelijk
een onderzoek uitvoeren naar de wijze waarop bevoegde instanties invulling geven aan
toezicht en handhaving van natuurvergunningen op grond van de Wnb voor wat betreft
stikstof. Hiermee ontstaat inzicht in eventuele knelpunten en ook in de mogelijkheden
om die op te lossen.