Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Madlener over het invoeren van statiegeld op blikjes

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 15 mei
2023).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel en de video op 1Twente met als titel: «Leveren
Enschedeërs hun statiegeldblikjes in? «Iedereen deukt ze in, het gaat niet werken»»1

Antwoord 1

Ja. Zowel het artikel als de video bevat positieve en negatieve reacties op de invoering
van statiegeld op metalen drankverpakkingen (blikjes).

Vraag 2

Kunt u aangeven of blikjes die kreukels bevatten nog ingeleverd kunnen worden? Zo
nee, waar denkt u dat de blikjes dan terecht komen en hoe denkt u kreukels in blikjes
te kunnen voorkomen?

Antwoord 2

Het statiegeldsysteem is opgezet door het verpakkend bedrijfsleven, in de praktijk
vertegenwoordigd door het Afvalfonds verpakkingen en Statiegeld Nederland. Zij verstrekken
informatie over het inleveren van blikjes die kreukels bevatten. Samengevat geldt
dat blikjes met deuken erin ingeleverd kunnen worden, zolang de streepjescode erop
maar goed leesbaar is voor het innameapparaat.

Vraag 3

Snapt u dat blikjes bij uitstek handig zijn om mee te nemen, klein te maken en vervolgens
weg te gooien in een afvalbak? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Dat blikjes makkelijk mee te nemen zijn, snap ik. Voor de invoering van statiegeld
belandden veel blikjes in het zwerfafval door de consument. Statiegeld op blikjes
is bedoeld om het inzamelpercentage van de blikjes te verhogen en het aantal blikjes
in het zwerfafval sterk terug te dringen.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de mening van de inwoners uit het artikel dat de maatregelen om statiegeld
op blik te heffen vooral wordt gezien als onhandig en niet uitvoerbaar?

Antwoord 4

Zoals aangegeven in antwoord op vraag 1, spreken ook veel deelnemers aan het artikel
en de video steun uit voor het invoeren van statiegeld. Wel twijfelen sommigen aan
de effectiviteit van de maatregel. Ik verwacht zelf dat het enige tijd kan kosten
om aan het nieuwe systeem te wennen. Tegelijkertijd is statiegeld op blikjes al geruime
tijd de praktijk in andere Europese lidstaten zoals Duitsland, en zal de voorgestelde
Europese verordening over Verpakkingen- en verpakkingsafval2 het naar verwachting voor alle lidstaten verplicht maken statiegeld te heffen op
blikjes. Ik zie geen reden waarom het in Nederland niet succesvol zou kunnen worden
toegepast.

Vraag 5

Waarom is deze regering van alles aan het onderwerpen aan meer regelgeving, terwijl
hetgeen zij zou moeten doen is veel meer handhaven zodat er geen afval op straat meer
wordt gegooid en mensen wel twee keer nadenken voordat zij besluiten om iets op straat
te gooien?

Antwoord 5

De regelgeving voor statiegeld op blik is na uitvoerige beraadslagingen met uw Kamer
en naar aanleiding van meerdere moties van uw Kamer in gang gezet door de vorige regering.
Mijn ambtsvoorganger heeft in een brief van 3 februari 20213 het proces van totstandkoming toegelicht, inclusief de behandeling van de wetgeving
door beide Kamers der Staten-Generaal.

Deze regelgeving is dus conform de gebruikelijke democratische processen tot stand
gekomen. Ik herken mij dan ook geheel niet in de stelling dat dit kabinet «van alles
aan het onderwerpen aan meer regelgeving» is. Wel wijs ik erop dat onder andere het
Planbureau voor de leefomgeving (PBL) herhaaldelijk heeft opgeroepen om de transitie
naar een circulaire economie te versnellen, onder meer door het toepassen van meer
«dwang en drang»4.

Gebiedsbeheerders zoals gemeenten kunnen inderdaad in veel gevallen handhavend optreden
als mensen afval op straat gooien, bijvoorbeeld op basis van de Algemene Plaatselijke
Verordening (APV) of de Afvalstoffenverordening. Echter, handhaven op zwerfafval maakt
dat een heterdaadsituatie nodig is. Gezien de grote verscheidenheid aan taken waar
het beperkte aantal handhavers voor verantwoordelijk is, is louter handhaving niet
voldoende om de zwerfafvalproblematiek effectief aan te pakken. Het statiegeldsysteem
zal dan ook aanvullend helpen bij het tegengaan van zwerfafval. Het geeft immers een
prijsprikkel aan de consument om het blikje correct in te leveren. Bovendien geeft
het systeem een financiële beloning aan diegenen die blikjes oprapen die desondanks
in de publieke ruimte achterblijven.

Vraag 6

Bent u bereid om deze betuttelende maatregel terug te draaien en de blikjes eenvoudig
via magnetisme uit de afvalstroom te sorteren om deze vervolgens te laten omsmelten
bij metaalfabrieken?

Antwoord 6

Nee. Ik vind deze maatregel niet betuttelend, maar een belangrijke stap in de richting
van een Circulaire Economie. Bovendien is de invoering ervan tot stand gekomen conform
het zorgvuldige democratische proces (zie antwoord op vraag 5).

Zoals in het antwoord op vraag 3 al vermeld, is de maatregel bedoeld om het inzamelpercentage
van de blikjes te verhogen en te voorkomen dat deze verpakkingen in het zwerfafval
belanden. Nasortering van blikjes uit de restafvalstroom draagt niet bij aan het voorkomen
van zwerfafval.